Θάνος Δημόπουλος στο “Π”: Εξατομικευμένα εμβόλια mRNA για την αντιμετώπιση του καρκίνου

Του
ΘΑΝΟΥ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ
Καθηγητή Θεραπευτικής – Αιματολογίας – Ογκολογίας
Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Πρύτανη ΕΚΠΑ

Η τεχνολογία των mRNA εμβολίων σημείωσε ιδιαίτερη επιτυχία, με την ταχεία παραγωγή αποτελεσματικών εμβολίων για την αντιμετώπιση της πανδημίας Covid-19, όμως αρχικά είχε αναπτυχθεί για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Τα mRNA εμβόλια θεωρείται ότι μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του καρκίνου με την παραγωγή νεοαντιγόνων των καρκινικών κυττάρων, τα οποία ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα.

Τα νεοαντιγόνα είναι πρωτεΐνες που παράγει το καρκινικό κύτταρο λόγω των μεταλλάξεων που συσσωρεύει και οι οποίες διαφέρουν από αυτές των υπολοίπων υγιών κυττάρων του οργανισμού. Επομένως, το ανοσοποιητικό μας σύστημα τις αναγνωρίζει ως ξένες και μπορεί να επιτεθεί εκλεκτικά στα καρκινικά κύτταρα που τις φέρουν.

Τα mRNA εμβόλια μπορεί να είναι κοινά για όλους τους ασθενείς που πάσχουν από συγκεκριμένο νεόπλασμα ή να είναι εξατομικευμένα και να οδηγούν στην παραγωγή νεοαντιγόνων που παράγει ο όγκος κάθε ασθενούς. Στην τελευταία περίπτωση αναλύεται το γονιδίωμα του όγκου κάθε ασθενούς και με αλγορίθμους προβλέπεται ποια νεοαντιγόνα είναι πιο πιθανό να διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Τελικά, στο εμβόλιο εισάγονται έως 20 mRNA που κωδικοποιούν αυτά τα νεοαντιγόνα.

Τα αποτελέσματα ανοσολογικής διέγερσης και ασφάλειας ενός τέτοιου εξατομικευμένου mRNA εμβολίου παρουσιάστηκαν στο πρόσφατο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO). Στη μελέτη φάσης Ι συμμετείχαν 16 ασθενείς που είχαν χειρουργηθεί για καρκίνο παγκρέατος και μετά το χειρουργείο έλαβαν, πριν από την καθιερωμένη επικουρική χημειοθεραπεία, μία δόση ανοσοθεραπείας με τον παράγοντα ατεζολιζουμάμπη και οκτώ δόσεις εξατομικευμένου mRNA εμβολίου. Όλοι οι ασθενείς έλαβαν και μία ενισχυτική δόση του εμβολίου μετά το πέρας της χημειοθεραπείας.

Η μελέτη κατέδειξε, κατ’ αρχάς, ότι είναι εφικτό να παραχθεί και να χορηγηθεί εξατομικευμένο mRNA εμβόλιο εντός εννιά εβδομάδων από το χειρουργείο. Οι μισοί ασθενείς ανέπτυξαν ανοσολογική απάντηση στα προβλεπόμενα νεοαντιγόνα, η οποία διατηρούνταν ως και δύο χρόνια μετά. Δεν διαπιστώθηκαν ιδιαίτερες ανεπιθύμητες ενέργειες από τη χορήγηση του εμβολίου. Κανείς από τους οκτώ ασθενείς που ανταποκρίθηκαν στο εμβόλιο δεν υποτροπίασε μετά από 18 μήνες παρακολούθησης, σε αντίθεση με όσους δεν εμφάνισαν ανοσολογική απάντηση και οι οποία υποτροπίασαν σε διάστημα 13 μηνών.

Τα αποτελέσματα αυτά είναι ενθαρρυντικά για τη χρήση mRNA εμβολίων στον καρκίνο. Πλέον, mRNA εμβόλια, εξατομικευμένα ή μη, δοκιμάζονται σε τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες φάσης ΙΙ και αναμένονται τα αποτελέσματά τους, για να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα αυτής της παρέμβασης στη θεραπεία του καρκίνου.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ