Η Γυάρος και οι Monachus Monachus – Από τόπος μαρτυρίου, τόπος του θαύματος της ζωής
Σε ένα μικρό νησί, που αποτέλεσε για πολλά χρόνια σκληρό τόπο εξορίας, ζει και αναπαράγεται σήμερα το 12% του παγκόσμιου πληθυσμού της μεσογειακής φώκιας Monachus Monachus, του πιο απειλούμενου με εξαφάνιση και σπάνιου θαλάσσιου θηλαστικού της Ευρώπης.
Το θηλαστικό βρήκε καταφύγιο στις παραλίες και τις σπηλιές του ακατοίκητου νησιού, καθώς χρειάζεται την απομόνωση από τον άνθρωπο για να αναπαραχθεί. Πρόσφατα, μάλιστα, οι ψαράδες της Σύρου και της Άνδρου, που δραστηριοποιούνται στην περιοχή και συμμετείχαν στην επιτροπή συνδιαχείρισης Γυάρου, όχι μόνο αντιλήφθηκαν την ανάγκη προστασίας της φώκιας και καθιέρωσης ζωνών εποχιακής απαγόρευσης του ψαρέματος, αλλά διαπίστωσαν ότι με τον τρόπο αυτό αυξάνεται το ιχθυοαπόθεμα του τόπου, γεμίζουν τα δίχτυα τους με ψάρια και βελτιώνεται το εισόδημά τους.
Το παράδειγμα της Γυάρου ως καλή πρακτική συνεργασίας μεταξύ τοπικών φορέων μιας θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής παρουσίασε ο υπεύθυνος πολιτικής για τις προστατευόμενες περιοχές του WWF Ελλάς Γεώργιος Μελισσουργός, μιλώντας στο διεθνές συνέδριο για την προώθηση των τοπικών συμβολαίων ως εργαλείων για την αποτελεσματικότερη διακυβέρνηση των περιοχών αυτών, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου «MED Tune UP».
«Η φώκια προκαλεί προβλήματα στα δίχτυα και στα αλιευτικά εργαλεία, όμως οι ψαράδες, συμμετέχοντας από την αρχή στη διαδικασία δημιουργίας ενός σχεδίου διαχείρισης του νησιού, μαζί με όλους τους τοπικούς, περιφερειακούς, επιστημονικούς και άλλους φορείς, κατέθεσαν τη γνώμη και τις ανησυχίες τους και κατάλαβαν την ανάγκη εποχιακών περιορισμών ψαρέματος. Τελικά έγιναν θερμοί υποστηρικτές τέτοιου είδους περιορισμών, αναγνωρίζοντας τα οφέλη που προκύπτουν», εξήγησε ο ίδιος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Αναφερόμενος στις περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες της Γυάρου, σημείωσε ότι εκτός από την παρουσία της φώκιας είναι σημαντικό το ότι πάνω από το 50% του βυθού στη θαλάσσια περιοχή του νησιού καλύπτεται από μοναδικούς κοραλλιογενείς σχηματισμούς και λιβάδια Ποσειδωνίας, ενώ οι ορνιθολόγοι ανακάλυψαν μια μοναδική αποικία περίπου 2.000 ζευγαριών του σπάνιου θαλασσοπουλιού Μύχου.
Η μικροπανίδα της ξηράς και η παρουσία πολλών ειδών γλάρων δικαιολογούν ακόμη την ανάγκη περιβαλλοντικής προστασίας του τόπου. Στο πλαίσιο της θεσμοθέτησης της προστατευόμενης περιοχής, ως αποτέλεσμα του προγράμματος «Κυκλάδες Life», προβλέφθηκε η δημιουργία ειδικών εγκαταστάσεων αγκυροβολίων προς ελεύθερη χρήση από διερχόμενα σκάφη αναψυχής, ώστε να μην αποξηλώνεται ο οικότοπος στον βυθό αλλά και η διαμόρφωση θαλάσσιων μονοπατιών με ταμπέλες βυθισμένες στη θάλασσα, ώστε οι δύτες της περιοχής να γνωρίσουν τον μαγευτικό βυθό της Γυάρου…