Στοιχεία ΑΕΠ πρώτου τριμήνου 2022 – Του Ν. Στραβελάκη

–Το νέο θαύμα των «Greek Statistics», που επιχειρεί να κρύψει τα αδιέξοδα της ελληνικής οικονομίας

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Την Τρίτη 7 Ιουνίου βγήκε στη δημοσιότητα το δελτίο Τύπου της ΕΛΣΤΑΤ για την οικονομική μεγέθυνση ή ανάπτυξη, όπως έχει επικρατήσει (λανθασμένα) να τη λέμε.

Σε άλλες συνθήκες, θα ήταν αντικείμενο πανηγυρισμών από την κυβέρνηση, ιδιαίτερα στην προεκλογική περίοδο που διανύουμε. Όμως οι εξωφρενικοί λογαριασμοί ρεύματος, οι τιμές της βενζίνης, οι αποδόσεις (επιτόκια) του ελληνικού δεκαετούς, που άγγιξαν το 4%, η διαφορά (spread) με το γερμανικό δεκαετές, που έφτασε το 2,6%, το έλλειμμα του προϋπολογισμού, που είναι 2,952 δισ. ή 6,5% του ανακοινωμένου ΑΕΠ, και η αναμενόμενη αύξηση των παρεμβατικών επιτοκίων της ΕΚΤ έκαναν την κυβέρνηση και τον φιλικό της Τύπο να περάσουν το θέμα στα ψιλά.

Σημαντικό ρόλο σε αυτήν την επιλογή έπαιξε το γεγονός ότι η κυβέρνηση πρέπει να εξηγήσει πώς είναι δυνατόν να έχουμε μεγέθυνση 7% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2021 και 2,3% σε σχέση με το τέταρτο τρίμηνο του προηγούμενου έτους και να φοβόμαστε να ανοίξουμε τον φάκελο με το λογαριασμό του ρεύματος ή να γεμίσουμε το ρεζερβουάρ του αυτοκινήτου μας. Αυτό θα επιχειρήσω να κάνω ακροθιγώς στις γραμμές που ακολουθούν.

Κατ’ αρχάς για τα ίδια τα νούμερα. Η σημαντική μεγέθυνση σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του προηγούμενου έτους εξηγείται από το ότι ήταν ένα διάστημα πανδημίας, όπου, λόγω περιοριστικών μέτρων, το ΑΕΠ παρέμεινε καθηλωμένο σε χαμηλότερα επίπεδα ακόμα και από το πρώτο τρίμηνο του 2020. Με άλλα λόγια, το συγκεκριμένο διάστημα δεν προσφέρεται ως μέτρο σύγκρισης. Το τελευταίο (τέταρτο) τρίμηνο του 2021 είναι σίγουρα πιο ενδεικτικό. Για τον λόγο αυτό επιστρατεύτηκαν τα «Greek Statistics». Συγκεκριμένα, το πραγματικό ΑΕΠ (σε τιμές 2015) του πρώτου τριμήνου του 2022 είναι 43,8 δισ. ευρώ (σελ. 6, πίνακας 4, γραμμή 1 του δελτίου Τύπου), το αντίστοιχο μέγεθος του τέταρτου τριμήνου του 2021 είναι 45,9 δισ. Με άλλα λόγια, το ΑΕΠ εμφανίζει μείωση 4,5% και όχι αύξηση 2,3%.

Πώς έγινε αυτό το μαγικό; Οι φωστήρες της ΕΛΣΤΑΤ αποφάσισαν ότι ναι μεν το καταγεγραμμένο ΑΕΠ του πρώτου τριμήνου του 2022 είναι 43,8 δισ., αλλά το εποχικά αναπροσαρμοσμένο ΑΕΠ του ίδιου διαστήματος είναι 47,2 δισ., ούτε λίγο ούτε πολύ 7,7% υψηλότερο. Να αναφέρω χαρακτηριστικά ότι η διαφορά «προσαρμοσμένων» και «μη προσαρμοσμένων» στοιχείων στην Ευρωζώνη το ίδιο διάστημα είναι 1,5% κατά μέσο όρο. Το χειρότερο όμως είναι ότι δημιουργούνται εντυπώσεις με ένα υποθετικό νούμερο, βασισμένο στην παραδοχή ότι η εξέλιξη του ΑΕΠ το 2022 (τρίμηνο με τρίμηνο) θα είναι πανομοιότυπη με το 2021. Στην πραγματικότητα, είναι ένας τρόπος να καθυστερήσει η επίσημη παραδοχή της όξυνσης της κρίσης, που συζητιέται ήδη παγκοσμίως, για κάποιους μήνες, μπας και προλάβουν να γίνουν οι εκλογές.

Όμως είναι λάθος να περιοριστούμε στα μαγειρέματα. Στα δημοσιευμένα «μη εποχικά προσαρμοσμένα» στοιχεία υπάρχουν ποιοτικά δεδομένα που είναι εξόχως ανησυχητικά για την πορεία της οικονομίας. Ήδη από το πρώτο τρίμηνο η επιδείνωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είναι τεράστια λόγω των τιμών της ενέργειας. Συγκεκριμένα, το έλλειμμα από τα 3,9 δισ. έφτασε τα 5,6 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση 42%. Επιπλέον, οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου (στους πίνακες της ΕΛΣΤΑΤ εμφανίζεται ως Ακαθάριστος Σχηματισμός Κεφαλαίου) εμφανίζουν μικρή μείωση το πρώτο τρίμηνο του 2022, έναντι του τελευταίου τριμήνου του 2021. Συνολικά, η κατανάλωση αποτελεί πλέον το 93,3% του ΑΕΠ (σελ. 6, πίνακας 4, γραμμές 5 και 6).

Γεννιέται λοιπόν το εύλογο ερώτημα: Ποιο το μέλλον μιας οικονομίας με ελλειμματικό ισοζύγιο και τεράστιο δημόσιο χρέος, που βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην κατανάλωση σε συνθήκες υψηλού πληθωρισμού; Πρέπει να καταλάβουμε ότι όσο και αν ο πληθωρισμός περιορίζει την πραγματική αξία του χρέους, η αύξηση των τιμών και των επιτοκίων φαλκιδεύει την όποια αναπτυξιακή προσπάθεια, διαιωνίζοντας την ύφεση. Το γεγονός ότι οι κρατούντες κλείνουν τα μάτια εμπρός στο αδιέξοδο, προβάλλοντας τις εκλογές ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ, δεν πρέπει να παραπλανά την κοινωνία για τον Αρμαγεδδώνα που έρχεται.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ