Ρωσοουκρανικός πόλεμος: Μέτρα και αντίμετρα

-Βαρύ το τίμημα και για τις χώρες της Ευρώπης

Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ

Οι περισσότερες χώρες-μέλη των Ηνωμένων Εθνών καταδίκασαν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, που μάλλον δεν τους αιφνιδίασε. Η παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας, όπως και οι απειλές οποιουδήποτε είδους και εναντίον οποιασδήποτε χώρας είναι καταδικαστέες γιατί παραβιάζουν βασικές αρχές του Διεθνούς Δικαίου και του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Ε­θνών.

Η Μόσχα δεν επικαλέσθηκε συγκεκριμένους λόγους ή ορατές απειλές που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν την ενέργειά της. Η εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου μπορεί να θεωρηθεί ένα είδος προληπτικού πολέμου ή και πρόφαση για την αποτροπή ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, που υποτίθεται ότι προωθούσε ο Πρόεδρος Ζελένσκι σε μυστικές συνεννοήσεις με τις ΗΠΑ και άλλες χώρες της Νατοϊκής Συμμαχίας. Ανεξάρτητα από το αν αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα της Ουκρανίας, όπως και κάθε άλλης χώρας, η ρωσική πλευρά την ερμήνευσε ως ενέργεια στρεφόμενη εναντίον της, που στόχευε στην απομόνωση και περικύκλωση της Ρωσίας, γεγονός που θα έθετε σε κίνδυνο την εθνική της ασφάλεια.

Όπως και να ερμηνευθεί η εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου, είναι καταδικαστέα και θα βαρύνει εσαεί εκείνους που την αποφάσισαν. Ήδη πληρώνει βαρύ τίμημα, με απώλειες στρατιωτικών και πολεμικού υλικού, όπως και την απομόνωσή της από τον Δυτικό Κόσμο. Αλλά τις συνέπειες των καθημερινών αιματηρών εχθροπραξιών τις πληρώνει κυρίως η Ουκρανία και ο ουκρανικός λαός, με χιλιάδες ανθρώπινα θύματα και ανυπολόγιστες υλικές καταστροφές, που για να αποκατασταθούν θα απαιτηθεί η παρέλευση πολλών ετών και μεγάλες δαπάνες, που θα είναι αδύνατο να αντιμετωπισθούν χωρίς γενναία διεθνή βοήθεια. Τις πληρώνουν όμως και οι ευρωπαϊκές χώρες –και οι λαοί τους–, που δεν είναι άμεσα εμπλεκόμενες στον ρωσοουκρανικό πόλεμο. Κυρίως οι χώρες της ΕΕ και γενικότερα όσες ανήκουν στον Δυτικό Κόσμο. Θα εξαιρούσαμε τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες, αν και εντάσσονται στον Δυτικό Κόσμο, αποτελούν ξεχωριστή και ιδιάζουσα (sui generis) περίπτωση. Άλλωστε οι αμερικανοί πολίτες ουδόλως έχουν αισθανθεί το βάρος και τις συνέπειες του ρωσοουκρανικού πολέμου.

Χωρίς ίχνος προκατάληψης ή δισταγμών, διερωτώμεθα κατά πόσον οι δυσμενείς επιπτώσεις της ρωσικής εισβολής θα ήταν αυτές που ζουν σήμερα εκατομμύρια ευρωπαίοι πολίτες, αν η ΕΕ είχε ακολουθήσει άλλη πολιτική και δεν είχε συνταχθεί και ταυτιστεί πλήρως με την πολιτική των ΗΠΑ. Η ρωσική εισβολή αντιμετωπίσθηκε ευθύς εξαρχής ως μεγίστη μεν παραβατικότητα της διεθνούς έννομης τάξης αλλά και ως πεδίο αντιπαράθεσης με τη Ρωσία. Η ΕΕ και χώρες-μέλη χωριστά ταυτίσθηκαν πλήρως με την αντίληψη της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, που θεωρεί τη Ρωσία ως αντίπαλο δέος, ένα είδος διαδόχου της Σοβιετικής Ένωσης, γεγονός που την εμπόδισε να επιδιώξει και να διαδραματίσει έναβ εποικοδομητικό, μεσολαβητικό ρόλο για παύση των εχθροπραξιών και ειρήνευση. Η ταύτιση με τις ΗΠΑ εκφράσθηκε και με την επιβολή αυστηρών και πολλαπλών κυρωτικών μέτρων κατά της Μόσχας, όπως και την ενίσχυση της Ουκρανίας με πολεμικό υλικό, που συνεχίζεται και συντελεί στην έξαρση και συνέχιση των εχθροπραξιών.

Ασφαλώς δεν έλειψαν κάποιες μεσολαβητικές προσπάθειες, ιδιαίτερα από τον γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν αλλά και από τον γερμανό καγκελάριο. Αμφίβολο όμως είναι αν ο πρώτος ενεργούσε ως εκπρόσωπος της ΕΕ ή ως Πρόεδρος μίας από τις σημαντικότερες χώρες-μέλη της ΕΕ. Σε ό,τι αφορά τα κυρωτικά μέτρα, η εμπειρία από προηγούμενες περιπτώσεις διδάσκει ότι κατά κανόνα είναι αμφιβόλου αποτελεσματικότητας.

Πολλές δε φορές πλήττουν περισσότερο τις χώρες που τα επιβάλλουν παρά τη χώρα ή τις χώρες που τα υφίστανται. Η Ρωσία αντέδρασε με την επιβολή αντίμετρων. Κυρίως με την απαίτηση καταβολής του αντιτίμου των ποσοτήτων εισαγωγής φυσικού αερίου και πετρελαίου στο εθνικό της νόμισμα, το ρούβλι, και όχι σε ευρώ, όπως προβλέπεται από τις σχετικές συμφωνίες. Παράλληλα, διέκοψε πλήρως την προμήθεια σε Βουλγαρία και Πολωνία.

Αποτέλεσμα των κυρωτικών μέτρων και αντίμετρων ήταν να εκτοξευθούν οι τιμές των καυσίμων και του ηλεκτρικού ρεύματος στα ύψη, ενώ καταγράφεται και μεγάλη άνοδος του πληθωρισμού σε υψηλά επίπεδα. Επόμενο ήταν να ανατιμηθούν και βασικά προϊόντα διατροφής, με πολλές οικογένειες να μην είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν και να ζητούν αναστολές πληρωμών του ηλεκτρικού ρεύματος και άλλων υποχρεώσεων προς το Δημόσιο.

Η γερμανίδα υπουργός Εσωτερικών απηύθυνε έκκληση, προτρέποντας τους πολίτες να έχουν αποθέματα σε ήδη πρώτης ανάγκης τουλάχιστον μίας εβδομάδας! Προφανώς συνιστά υπερβολή. Σίγουρα δεν βρισκόμαστε σε κατάσταση παγκοσμίου πολέμου. Ωστόσο είναι ενδεικτική της κατάστασης που επικρατεί στις αγορές και της ανησυχίας για το αύριο.

Μέσα σε αυτό το κλίμα συνήλθαν εκτάκτως την περασμένη Τρίτη και Τετάρτη οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ προκειμένου να εξετάσουν πώς θα αντιμετωπίσουν τη ρωσική απαίτηση για πληρωμή του εισαγόμενου φυσικού αερίου και πετρελαίου σε ρούβλια, γεγονός που αντιβαίνει τις σχετικές συμφωνίες, που προβλέπουν την πληρωμή σε ευρώ. Παράλληλα, τους υπουργούς Ενέργειας απασχόλησε και το θέμα διακοπής προμήθειας ρωσικού πετρελαίου στις κοινοτικές χώρες, μερικές εκ των οποίων βρίσκονται σε απόλυτη εξάρτηση.

Το Συμβούλιο των Υπουργών δεν κατέληξε σε συγκεκριμένα συμπεράσματα και δεν ελήφθησαν τελικές αποφάσεις. Προέκυψαν διαφωνίες μεταξύ των εθνικών αντιπροσωπειών, γεγονός που επιβεβαιώνει –για πολλοστή φορά– τις θεσμικές ατέλειες της ΕΕ. Εν μέσω της πρωτοφανούς κατάστασης που επικρατεί στην Ευρώπη εξαιτίας της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και των συνεχιζόμενων μαχών που απειλούν την ειρήνη στη γηραιά ήπειρο, σύμφωνα με πληροφορίες, Σουηδία και Φινλανδία προτίθενται να υποβάλουν αίτημα ένταξης στο ΝΑΤΟ. Ασφαλώς και είναι απόλυτο και αναφαίρετο δικαίωμά τους. Θα μπορούσαν όμως να το αναβάλλουν για ευθετότερο χρόνο. Τη φωτιά δεν την τσιγκλίζεις –όπως λέει μια λαϊκή παροιμία– όταν υπάρχει κίνδυνος πυρκαγιάς.

Πότε θα τελειώσει ο ρωσοουκρανικός πόλεμος; Ασφαλείς προβλέψεις δεν μπορούν να γίνουν. Ο ουκρανός Πρόεδρος είπε ότι θα τελειώσει «όταν τον κερδίσει η Ουκρανία». Πότε όμως ιστορικά η Ρωσία έχασε έναν πόλεμο; Βέβαια, καμιά χώρα –όσο μεγάλη και αν είναι ή αισθάνεται– δεν μπορεί να παραμείνει άτρωτη όταν υπάρχει γενική κατακραυγή εναντίον της.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Φωτό: insider.gr