Λευτέρης Οικονόμου στο “Π”: Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ασφάλεια της Ελλάδας
Του
ΛΕΥΤΕΡΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ
Υφυπουργού Προστασίας του Πολίτη
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αλλάζει τα παγκόσμια δεδομένα όχι μόνο σε σχέση με τη γεωπολιτική ή την παγκόσμια αλληλεξάρτηση της παγκοσμιοποίησης αλλά και στο πεδίο της εθνικής εσωτερικής ασφάλειας. Θα πρέπει να αναλογιζόμαστε και να υπολογίζουμε στο εγγύς μέλλον κάτι που ήδη συμβαίνει, έστω και αν τα μερίδια δημοσιότητας που έχει υπολείπονται των ειδήσεων από τα στρατιωτικά μέτωπα. Ότι ο πόλεμος και τυχόν δολιοφθορά σε κρίσιμες υποδομές σε μια χώρα δεν θα προκύπτει μόνο από τεθωρακισμένα, μαχητικά αεροσκάφη, πλοία ή drones, αλλά ψηφιακά, μέσω του κυβερνοπολέμου.
Για παράδειγμα, θα πρέπει να σκεφθούμε τι σημαίνει, έπειτα από επίθεση οργανωμένων hackers, να πέφτουν οι ιστοσελίδες βασικών υπουργείων, να επηρεάζονται οι εντολές από επιχειρησιακά κέντρα, να χάνεται η ενότητα ανάμεσα σε κεντρικά και περιφερειακά κέντρα και μαζί η δομική λειτουργικότητα στις ένοπλες δυνάμεις, στα σώματα ασφάλειας ή στην υπηρεσία πληροφοριών. Επίσης, να σαρώνονται data απόρρητων πληροφοριακών δεδομένων, να δημιουργείται χάος στις τραπεζικές και χρηματιστηριακές συναλλαγές, να δημιουργούνται ερωτήματα για την ασφάλεια των λογαριασμών και των αποθετηρίων, να προκύπτουν ατυχήματα στο μετρό ή, το χειρότερο, στα αεροδρόμια και στην ασφάλεια πτήσεων. Αυτό που θέλω να σημειώσω είναι ότι στο πεδίο της εσωτερικής πλέον ασφάλειας μιας χώρας οι προκλήσεις της ψηφιακής εποχής, άρα και των πολέμων και ψυχροπολεμικών αντιπαραθέσεων, είναι κύριο στοίχημα για τη συγκρότηση και τη συνοχή του εθνικού κράτους.
Σε σχέση με την Ελλάδα, η καθυστέρηση στο μέτωπο αυτό της επονομαζόμενης κυβερνοασφάλειας, εξαιτίας των δημοσιονομικών περιορισμών των Μνημονίων την προηγούμενη δεκαετία, έρχεται να καλυφθεί σήμερα με επείγοντες ρυθμούς. Η τεχνολογική αναβάθμιση των δομικών υπηρεσιών ασφάλειας, τόσο για λόγους εσωτερικής όσο και γενικότερα για λόγους εθνικής ασφάλειας κρίνεται πρώτης προτεραιότητας. Επιπλέον, η αξιοποίηση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης στο πληροφοριακό και αποτρεπτικό πεδίο έχει ιδιάζουσα σημασία στη νέα εποχή. Αλλά και οι συμμαχίες που δομεί η χώρα μας, όχι μόνο στη βάση πολυμερών ενοτήτων, όπως το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και διμερώς, όπως ειδικά με τις ΗΠΑ, που αποτελούν εμπροσθοφυλακή της Δύσης στο πεδίο αυτό, ή με τη Γαλλία στο ευρωπαϊκό πεδίο ή με το Ισραήλ στη μεσογειακή ενότητα, έχουν τέτοιου είδους πεδία στενής συνεργασίας, εκπαίδευσης και συναντίληψης.
Πέραν της κυβερνοασφάλειας, δημιουργούνται για την Ελλάδα, όπως και για όλη την Ευρώπη, και πιο κλασικού τύπου απειλές ή προκλήσεις από την επόμενη ημέρα ακόμη της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αυτό είναι το Προσφυγικό και μάλιστα στην παρούσα συγκυρία με χώρα προέλευσης την Ουκρανία. Ήδη εκατοντάδες χιλιάδες Ουκρανοί, σχεδόν στην ολότητά τους γυναίκες και παιδιά, αφού οι άντρες μέχρι τα 65 είναι επιστρατευμένοι, έχουν μετακινηθεί προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Το τέλος των στρατιωτικών επιχειρήσεων, ακόμη και αν αυτό συμβεί το συντομότερο και σύμφωνα με το πιο αισιόδοξο σενάριο, δεν θα σημάνει την επιστροφή αυτών των προσφύγων πολέμου στη χώρα τους, αφού αυτή σε μεγάλο βαθμό έχει καταστραφεί. Ενδεχομένως μάλιστα να σημάνει επιπλέον προσφυγικές ροές, ανδρών αυτήν τη φορά, που θα έρθουν να συναντήσουν τις οικογένειές τους και θα αναζητήσουν, για κάποιο αδιευκρίνιστο χρονικό διάστημα, εργασία και στέγη στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Μέχρι τουλάχιστον η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας να προχωρήσει και οι συνθήκες ασφάλειας και τάξης στην καθημερινότητα να αποκατασταθούν. Κάτι καθόλου αυτονόητο μετά την κήρυξη εκεχειρίας.
Σε μια πρώτη φάση, σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, θα πρέπει να είμαστε σε ετοιμότητα να αντιμετωπίσουμε –με δεδομένο ότι έχουν εισέλθει γυναίκες και ανήλικα παιδιά– φαινόμενα trafficking, σεξουαλικής και εργασιακής εκμετάλλευσης. Στη συνέχεια, μετά το τέλος των εχθροπραξιών, η επιπλέον απειλή που προεξοφλείται είναι να δραστηριοποιηθούν δίκτυα οργανωμένου εγκλήματος, εντός του ευρωπαϊκού χώρου αλλά και στη Βαλκανική, ιδιαίτερα αν υπάρξουν εστίες εντάσεως, και να ενισχυθεί το λαθρεμπόριο όπλων και ναρκωτικών. Στην κατεύθυνση αυτή, από ελληνικής πλευράς, ήδη αναβαθμίζουμε τη συνεργασία μας με τις κυβερνήσεις και τις αρχές ασφάλειας όμορων χωρών, ούτως ώστε να υπάρξει καλύτερος και πιο πλήρης διασυνοριακός έλεγχος και συνεργασία.
Μιλώντας για την απειλή του Προσφυγικού, θα πρέπει να υπολογισθεί ότι στο σύνολό τους σχεδόν οι διεθνείς οργανισμοί εκτιμούν ότι μία από τις επιπτώσεις του πολέμου και της καταστροφής της Ουκρανίας αλλά και των δυτικών κυρώσεων, που σωρευτικά και με αποφασιστικότητα επιβλήθηκαν από τη Δύση στην επιτιθέμενη Ρωσία, είναι η επισιτιστική κρίση σε βασικά τρόφιμα. Αυτή στην Ευρώπη μπορεί να αποτελέσει δοκιμασία και ενδεχομένως εστία πολιτικών και κοινωνικών εντάσεων, εξαιτίας του πληθωρισμού και της πίεσης στο κόστος ζωής που δημιουργεί, σε συνδυασμό μάλιστα με την ενεργειακή κρίση, αλλά στην Αφρική ειδικά αλλά και την Ασία η επισιτιστική κρίση προβλέπεται να εξελιχθεί σε υπαρξιακή για τεράστιο μέρος του πληθυσμού. Τι σημαίνει αυτό; Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να πιεσθεί ταυτόχρονα από τους πρόσφυγες πολέμου της Ουκρανίας και από νέο κύμα οικονομικών μεταναστών από την Αφρική και την Ασία. Στην Ελλάδα, όπως και στην Ιταλία ή την Ισπανία, γνωρίζουμε καλύτερα από την Κεντρική Ευρώπη τι σημαίνει κάτι τέτοιο στον τομέα της ασφάλειας, της καθημερινότητας και της κοινωνικής συνοχής. Καθώς επίσης τι καθοριστικό ρόλο έχει η ευρωπαϊκή συνεργασία και συνοχή.
Το επόμενο χρονικό διάστημα, που αφορά το τελευταίο τετράμηνο του 2022 και σε κάθε περίπτωση την επόμενη διετία, νέες προκλήσεις έρχονται να προστεθούν για την εσωτερική ασφάλεια σε εθνικό επίπεδο –χωρίς να υπολογίσουμε τυχόν νέες εργαλειοποιήσεις μεταναστών από την Τουρκία– αλλά και για την ευρωπαϊκή οντότητα. Θα χρειασθεί ετοιμότητα, άμεσα αντανακλαστικά, διεθνής συνεργασία και επάρκεια χειρισμών στη διαχείριση όποιας κρίσης προκύψει από την Ελληνική Αστυνομία, τις υπηρεσίες ασφάλειας της χώρας και φυσικά την κυβέρνηση, που υπό τις εντολές και τη στρατηγική ετοιμότητα του πρωθυπουργού έχει ήδη αποδείξει την τελευταία διετία, μεταξύ των άλλων και με αφορμή την υγειονομική πανδημία, που εξελίχθηκε και εξελίσσεται ως παγκόσμια πρόσκληση, ότι και θέλει και μπορεί να περνά τη χώρα «απέναντι», σε πιο ήρεμα νερά…
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ