Νίκος Ζενέτος στο “Π”: Κέντρα Ημέρας: Σεβασμός και ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών, το κλειδί της αποδοχής

Του
ΝΙΚΟΥ ΖΕΝΕΤΟΥ
Δημάρχου Ιλίου

Επιχειρώντας μια μικρή αναδρομή στη σύγχρονη ιστορία του 20ού αιώνα, θα διαπιστώσουμε ότι οι κύριες ασθένειες που οδηγούσαν στον θάνατο μετατοπίστηκαν από τις μολυσματικές σε μη μεταδοτικές ασθένειες, ως απόρροια αποτελεσματικών παρεμβάσεων στη δημόσια υγεία.

Προχωρώντας, στον 21ο αιώνα, διαπιστώνουμε ότι προβλήματα εξαρτήσεων, όπως χρήση ουσιών, αλκοόλ, βία, θέματα ψυχικής υγείας αποτελούν τις κύριες αιτίες θανάτου μεταξύ των ανθρώπων, χωρίς όριο ηλικίας, γεγονός που χρήζει επίσης αποτελεσματικών παρεμβάσεων.

Οι εξαρτήσεις πηγάζουν από γενετικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Όταν το κοινωνικό περιβάλλον μεταβάλλεται, οι ψυχοπιεστικές συνθήκες γίνονται εντονότερες και η εξάρτηση αποτελεί το φάρμακο για κάθε έλλειψη ή ψυχικό πόνο. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια της οικονομικής, κοινωνικής και υγειονομικής κρίσης νέου τύπου εξαρτήσεις έχουν κάνει την εμφάνισή τους, τόσο ανάμεσα στους νέους όσο και στους ενήλικες: Περιστασιακή χρήση ουσιών, αλκοόλ, τυχερά παιχνίδια, διαδίκτυο κ.ά.

Ο ρόλος που καλείται να διαδραματίσει η τοπική αυτοδιοίκηση απέναντι σε όλα τα επίπεδα εξαρτήσεων είναι καθοριστικός. Η πόλη, η τοπική κοινωνία, ο δήμος είναι ένα σύνολο ανθρώπων που δρουν ως συγκοινωνούντα δοχεία, πέρα και έξω από λογικές απομόνωσης και εξοστρακισμού, σε μια κατεύθυνση αλληλεγγύης και φροντίδας των ευάλωτων ομάδων.

Δεν υπάρχουν αποτελεσματικές πολιτικές και παρεμβάσεις χωρίς τη συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης – του σημαντικότερου θεσμού εγγύτητας στους πολίτες. Οι δήμοι είναι εκείνοι που εξαντλούν κάθε δυνατότητα να προσφέρουν ένα υγιές περιβάλλον, που θα ευνοεί την προσωπική ανάπτυξη και παράλληλα θα δρα ως προστατευτικός παράγοντας πρόληψης.

Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η δημιουργία και λειτουργία των Κέντρων Ημέρας σε δήμους, μια δομή του ΟΚΑΝΑ, που έρχεται να καλύψει τις ιδιαίτερες ανάγκες εξαρτητικών ατόμων, όπως ιατρική φροντίδα, ψυχολογική θεραπεία, κοινωνική ένταξη. Ο στόχος διπλός: α) Η βελτίωση της πρόσβασης των ατόμων στις παρεχόμενες υπηρεσίες και η διασφάλιση της φροντίδας τους. β) Η μεγαλύτερη δυνατή συνέργεια των αρμόδιων φορέων, με τη βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων.

Τι είναι, άραγε, το Κέντρο Ημέρας; Είναι το πρώτο σκαλοπάτι για τη θεραπευτική πορεία των ωφελουμένων, μια πρωτοβάθμια υγειονομική φροντίδα υγείας. Απευθύνεται σε άτομα ηλικίας άνω των 18 ετών, που εμφανίζουν εξαρτητικού τύπου συμπεριφορές ή εθισμούς, όπως τζόγος, διαδίκτυο, τυχερά παιχνίδια, άτομα εξαρτημένα από νόμιμες ή παράνομες ουσίες και τις οικογένειές τους. Μπορεί να παρέχει φροντίδα και σε άτομα τα οποία στερούνται πρόσβασης σε κατοικία, που διαβιούν στον δρόμο ή σε ακατάλληλα καταλύματα χωρίς παροχή ρεύματος, νερού, θέρμανσης κ.λπ.

Τι δεν είναι το Κέντρο Ημέρας; Δεν είναι θεραπευτική μονάδα, εξωτερικό ιατρείο, μονάδα νοσηλείας ή απεξάρτησης. Δεν χορηγεί υποκατάστατα φάρμακα.

Ένα ανάλογο Κέντρο Ημέρας σχεδιάστηκε από τον ΟΚΑΝΑ για να λειτουργήσει στο Ίλιον για τους πολίτες που το χρειάζονται, με σκοπό να διασφαλίσει το δικαίωμά τους στην πρόσβαση, στη θεραπεία, στη φροντίδα, στην ίδια τη ζωή. Εστιάζει σε τοπικές ανάγκες, με υπηρεσίες βραχείας παρέμβασης και άμεση διασύνδεση με δομές υγείας, στις οποίες θα παραπέμπει τα άτομα, ανάλογα με τις ανάγκες τους.

Γιατί επιλέχθηκε το Ίλιον για τη λειτουργία του Κέντρου Ημέρας; Εκείνο που γνωρίζουμε είναι ότι προβλέπεται η ίδρυση ανάλογων κέντρων και σε άλλες περιοχές. Συνεπώς, δεν επιλέχθηκε μόνο το Ίλιον, αλλά αποτελεί μέρος ενός γενικότερου σχεδιασμού του ΟΚΑΝΑ.

Θα αντιστρέψω, ωστόσο, το ερώτημα: Γιατί να μην επιλεγεί το Ίλιον; Είναι μια πόλη όπου λειτουργούν με εξαιρετική επιτυχία, χωρίς όχληση και σε απόλυτη εναρμόνιση με την τοπική κοινωνία, δύο ανάλογες δομές: Το Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας “ΦΑΕΘΩΝ” και το Συμβουλευτικό Κέντρο του ΚΕΘΕΑ «ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ».

Το Κέντρο Πρόληψης «ΦΑΕΘΩΝ» λειτουργεί στο Ίλιον από τον Ιανουάριο του 2006, σε συνεργασία με τους όμορους Δήμους Πετρούπολης και Αγίων Αναργύρων – Καματερού, υπό την επιστημονική εποπτεία του ΟΚΑΝΑ. Στόχος είναι η πρόληψη και ο περιορισμός της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών και της αναζήτησης πιο δημιουργικών τρόπων ζωής, σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο.

Από την άλλη, το Συμβουλευτικό Κέντρο Ιλίου του ΚΕΘΕΑ «ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ» λειτουργεί από το 2012, προσφέροντας ενημέρωση, υποστήριξη και συμβουλευτική για την αντιμετώπιση της εξάρτησης τόσο στους άμεσα ενδιαφερόμενους όσο και στους συγγενείς τους, χωρίς τη χορήγηση φαρμακευτικών ή υποκατάστατων ουσιών.

Και τα δύο κέντρα λειτουργούν απρόσκοπτα, με αποτελεσματική παρέμβαση και σεβασμό στην τοπική κοινωνία. Έχουν διαπεράσει οριζόντια και κάθετα τον κοινωνικό ιστό, καθώς στηρίζονται σε δύο λέξεις-κλειδιά: Σεβασμός και ενημέρωση.

Διότι όπου υπάρχει απουσία ενημέρωσης ανθεί η παραπληροφόρηση. Όπου υπάρχει άγνοια επικρατεί σύγχυση και δικαίως ανησυχία. Ανέκαθεν οι κοινωνίες αντιμετώπιζαν με δυσπιστία –αν όχι εχθρότητα– οτιδήποτε ήταν ικανό να διαταράξει την κεκτημένη καθημερινότητά τους. Δομές που μπορούν να λειτουργήσουν προς όφελος της κοινωνίας γίνονται συχνά κόκκινο πανί, με απρόβλεπτες αντιδράσεις. Χρειάζεται προσπάθεια για να πειστούν οι πολίτες πως τα εξαρτημένα άτομα είναι πάσχοντες συνάνθρωποί μας και όχι κάποιοι που «παραστράτησαν» χωρίς γυρισμό.

Ευθύνη της Πολιτείας, λοιπόν, είναι η ενημέρωση και η συνεργασία με τις τοπικές αρχές. Εκ των προτέρων και όχι εκ των υστέρων. Είναι εκείνη που οφείλει να εκκινήσει τις διαδικασίες υπέρβασης του φόβου, ο οποίος φωλιάζει στην άγνοια ή σε μικροπολιτικές λογικές.

Η πορεία του ανθρώπου προς κάθε είδους εξάρτηση μπορεί να ανακοπεί σε οποιοδήποτε σημείο της, εφόσον υπάρχουν οι κατάλληλες παρεμβάσεις στην κατεύθυνση της πρόληψης, της μείωσης βλάβης, της θεραπείας, της επανένταξης. Τα εξαρτημένα άτομα δεν είναι καμένα χαρτιά. Είναι συνάνθρωποί μας, οι οποίοι μέσω αυτών των δομών μπορούν να επανέλθουν στην κανονικότητα, να επανενταχθούν στην κοινωνία, στην εκπαίδευση και στην εργασία.

Οι εξαρτήσεις δεν είναι αρρώστια αλλά κοινωνικό φαινόμενο. Όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα στην αξιοπρέπεια και αξίζει να είναι ελεύθεροι. Οι πολίτες του Ιλίου έχουν αποδείξει στην πράξη ότι το γνωρίζουν, το συναισθάνονται και το αντιμετωπίζουν με αλληλεγγύη και ανθρωπιά.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ