Μία ακόμη θλιβερή πρωτιά – Του Ν. Στραβελάκη

-Όχι μόνο έχουμε το ακριβότερο ηλεκτρικό ρεύμα σε όλη την Ευρώπη, αλλά οι τιμές αποκλίνουν όλο και περισσότερο από τον μέσο όρο

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Το γράφημα που προηγείται (πηγή Eurostat) δείχνει την τιμή της κιλοβατώρας του μη οικιακού ηλεκτρικού ρεύματος για καταναλωτές κάτω των 2.000 μεγαβατωρών, μη συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ το δεύτερο εξάμηνο του 2021. Είναι μια κατηγορία που περιλαμβάνει τις περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις.

Όπως φαίνεται, η Ελλάδα είναι ακριβότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο κατά 40% περίπου. Αν είχαμε στοιχεία μέχρι σήμερα νομίζω ότι η διαφορά θα ήταν μεγαλύτερη, αφού στη χώρα μας ανακοινώνονται συνεχώς νέες ανατιμήσεις. Θα πει κανείς, τι είχες Γιάννη, τι είχα πάντα, όμως δεν είναι έτσι.

Το δεύτερο σχήμα (πηγή Eurostat) συγκρίνει την τιμή της κιλοβατώρας στην Ελλάδα σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης από το 2017 μέχρι το 2021 σε εξαμηνιαία βάση. Βλέπουμε ότι οι τιμές είναι πολύ κοντά μέχρι και το πρώτο εξάμηνο του 2021 και στη συνέχεια αποκλίνουν βίαια. Με άλλα λόγια, η όξυνση της διεθνούς κρίσης δεν μπορεί να εξηγήσει από μόνη της την εξέλιξη των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελλάδα. Ένα μεγάλο μέρος των ανατιμήσεων μοιάζει να οφείλεται σε εγχώρια αίτια.

Τι έγινε λοιπόν το δεύτερο εξάμηνο του 2021, που να δικαιολογεί αυτές τις εξελίξεις; Το πρώτο ήταν η απόσυρση, σωρηδόν και συλλήβδην, όλων των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ. Αυτό είχε σημαντικές, αρνητικές συνέπειες στη συνολική παραγωγή. Συγκεκριμένα, το 40% της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος βασίζεται πλέον στο φυσικό αέριο. Με δύο λόγια, προχωρήσαμε σε αναδιάρθρωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας κυριολεκτικά τη χειρότερη δυνατή στιγμή, λίγο πριν εκτιναχθούν στα ύψη οι τιμές του φυσικού αερίου.

Οι καταστροφικές συνέπειες αυτής της επιλογής ενισχύθηκαν και από τις νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες των κυβερνώντων και της ΕΕ. Από τον Νοέμβριο του 2020 δίπλα στο χρηματιστήριο ενέργειας (που λειτουργεί από το 2018) τοποθετήθηκαν και αγορές παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων. Είναι το περιβόητο target model που θεσμοθέτησε –ποιος άλλος;– ο κ. Κωστής Χατζηδάκης. Έτσι, μαζί με τη μείωση της παραγωγής και την αύξηση του κόστους ήρθε να προστεθεί και ο παράγοντας της κερδοσκοπίας, που σε μια ρηχή αγορά όπως η ελληνική επιτρέπει σε λίγους παίκτες να διαμορφώνουν τις τιμές καταπώς θέλουν εκείνοι, μέσα από συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης.

Με το χρηματιστήριο ενέργειας επιβλήθηκε και μια σημαντική στρέβλωση. Τιμή εκκαθάρισης, ρυθμιστική τιμή με άλλα λόγια, ορίσθηκε η τιμή του λιγότερο παραγωγικού παραγωγού, η υψηλότερη τιμή. Με αυτό το ρικαρδιανής έμπνευσης μοντέλο εκκαθάρισης ο λιγότερο παραγωγικός παραγωγός νομιμοποιεί τα υπερκέρδη των υπολοίπων, αφού όλοι πουλάνε στις τιμές της αγοράς. Αυτό για να μη μας δουλεύει ο κ. Μητσοτάκης, που λέει ότι θα φορολογήσει και θα πατάξει την αισχροκέρδεια που η κυβέρνησή του θεσμοθέτησε. Η κυβερνητική υποκρισία αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι ο κ. Μητσοτάκης δεν έβαλε πλαφόν στις τιμές της ενέργειας στο ελληνικό χρηματιστήριο ενέργειας, παρόλο που, υποτίθεται, πρότεινε ένα τέτοιο μέτρο στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ. Αντιθέτως, Ισπανοί και Πορτογάλοι προχώρησαν ήδη σε πλαφόν σε μονομερή βάση.

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές η συζήτηση έχει ανάψει εκ νέου για τα μέτρα που θα ληφθούν κατά της ακρίβειας. Είναι εξοργιστικό ότι έναν χρόνο μετά την πρώτη έκρηξη των τιμών στη Ελλάδα επί της ουσίας δεν έχει γίνει τίποτε στον τομέα αυτόν. Αντίθετα, στο ηλεκτρικό ρεύμα οι πολιτικές της κυβέρνησης θυμίζουν την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Πολιτεία της Καλιφόρνια, την εποχή που μεσουρανούσε ή Enron, το 2000 – 2001. Για τους νεότερους από εμένα, να θυμίσω ότι η Enron βύθιζε την πολιτεία στο σκοτάδι και παράλληλα κερδοσκοπούσε πάνω στο γεγονός στα χρηματιστήρια αξίων και ενέργειας των ΗΠΑ. Μέχρι που η Enron κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος το 2001, όταν αποκαλύφθηκε ότι «μαγείρευε» τα λογιστικά της βιβλία.

Νομίζω ότι ήρθε η ώρα να ακουστεί δυνατά η φωνή των εργαζομένων και των συνδικάτων στον κλάδο της ενέργειας, απέναντι στην εγκληματική πολιτική της κυβέρνησης στον κλάδο. Η κοινωνία αλλά και η ΔΕΗ έχουν ανάγκη τη δυνατή φωνή των εργαζομένων, οι οποίοι, παρά τη κατασυκοφάντησή τους από τις διοικήσεις, ήταν οι μόνοι που προειδοποιούσαν την κοινωνία για το τι ερχόταν. Γιατί από πλευρά κυβέρνησης θα έχουμε μία από τα ίδια. Προτάσεις στους εταίρους, μελέτη των προτάσεων και εξαγγελίες για ψίχουλα μία εβδομάδα μετά.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ