Θλιβερό ορόσημο του Ελληνισμού η μικρασιατική καταστροφή του 1922

Θλιβερό ορόσημο του Ελληνισμού, χαρακτήρισε την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 η συντονίστρια της συζήτησης «Η Περιπέτεια της Μικράς Ασίας και η Δημιουργία του Σύγχρονο Ελληνικό Κράτος», κα Βίκυ Φλέσσα, Φιλόλογος, Δημοσιογράφος στην ΕΡΤ και στο Κανάλι της Βουλής, που διεξάγεται στα πλαίσια του 7^ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών στους Δελφούς από 6-9 Απριλίου και τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας, κας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.

Ο Κώστας Κωστής, Καθηγητής Οικονομικών & Κοινωνικής Ιστορίας, Παν. Αθηνών, Σύμβουλος Διοίκησης Alpha Bank, είπε ότι ο μεσοπόλεμος και η νεότερη ελληνική ιστορία αποτελούν 2 φάσεις από-παγκοσμιοποίησης που εκδηλώνεται σε όλους τους τομείς:  οικονομία, πολιτική, κοινωνία.  Το σύγχρονο Ελληνικό Κράτος διαμορφώθηκε από το 1922 και μετά, υπό την πίεση μίας καταστροφής και της προσπάθειας αναβάθμισής του σε κυρίαρχο στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Την εποχή μετά το 1922 στη χώρα έγιναν σημαντικές αλλαγές, όπως η αγροτική μεταρρύθμιση, η ίδρυση της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδας το 1930, το Ταμείο Αποκατάστασης των Προσφύγων, ο πολλαπλασιασμός των αγροτικών συνεταιρισμών αλλά και μεγάλα έργα, όπως στον τομέα της οδοποιίας και των τηλεπικοινωνιών.

Την ίδια εποχή όπου ο ευρωπαϊκός εμφύλιος γινόταν ανάμεσα στον φασισμό και τον κομουνισμό, στην Ελλάδα γινόταν ανάμεσα στους βενιζελικούς και τους αντι-βενιζελικούς.   Στην χώρα επικρατούσε τότε υψηλός πληθωρισμός και η αγροτική παραγωγή ήταν απόλυτα εξαρτώμενη από τις κρατικές πολιτικές.  Ωστόσο την εποχή εκείνη υπήρξε και μία μαζική επέκταση της εκπαίδευσης σε όλη την επικράτεια του κράτους (επαρχιακές πόλεις) για την αφομοίωση του πληθυσμού της υπαίθρου αλλά και των προσφύγων.

Τέλος, ο κ. Κωστής σημείωσε ότι η μικρασιατική εκστρατεία ήταν ένα τραγικό λάθος, καθώς ο ελληνικός στρατός δεν είχε τις προδιαγραφές για να νικήσει.

Η κα. Κωνσταντίνα Μπότσιου, Καθηγήτρια Πολιτικής Ιστορίας και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς , μίλησε για την εξωτερική πολιτική την εποχή του Μεσοπολέμου και πώς επηρεάστηκε από την Μικρασιατική Καταστροφή.

Ξεχώρισε 10 σημεία που καθόρισαν την εξωτερική πολιτική:

1. Τερματίστηκε η Μεγάλη Ιδέα , ύστερα από 1 περίπου αιώνα, και το αναθεωρητικό κράτος αντικαταστάθηκε από το αντι-αναθεωρητικό κράτος.  Από την Κοινωνία των Εθνών έγινε μία στροφή στις πολιτικές εξισορρόπησης μικρών και μεγάλων εθνών.
2. Υπήρξε μια διεθνής υποβάθμιση της Ελλάδας, και μείωση των αμυντικών της δαπανών
3. Η Ελλάδα έγινε εσωστρεφής, από ανάγκη να φροντίσει «τα του οίκου της» μετά την Καταστροφή στην παραγωγή, την οικονομία αλλά και την ενσωμάτωση των περίπου 1 εκατομμυρίου εξαθλιωμένων προσφύγων.
4. Η Ελλάδα βελτίωσε τις σχέσεις της με την Τουρκία, όπου οι δύο χώρες «από άσπονδοι εχθροί έγιναν σύμμαχοι», όπως σημείωσε.
5. Ενισχύθηκε ο ρόλος του στρατού ως πολιτικού παράγοντα
6. Καταργήθηκε η Βασιλεία
7. Η Ελλάδα άλλαξε την γεωπολιτική της ταυτότητα, τελειώνοντας με το όραμα ότι θα γίνει κάτι μεγάλο μετά την απώλεια των Μικρασιατικών παραλίων.
8. Στο νέο κράτος υπήρξε μία ρήξη ανάμεσα στην φιλο-γερμανική οικονομική πολιτική και την φιλο-βρετανική εξωτερική πολιτική
9. «Έσβησε» η προσδοκία ότι η Ρωσία θα υπερασπιστεί τα συμφέροντά της.
10. Ήρθε το τέλος της Μεγάλης Ιδέας με ενσωμάτωση εδαφών μέσω διπλωματικής οδού και όχι στρατιωτικών διεκδικήσεων.

Τέλος, σημείωσε ότι το δόγμα του Βενιζέλου ήταν πάντα ότι μία μικρή χώρα πρέπει να υπερασπίζεται από μία μεγάλη δύναμη και όποτε δεν συμβαίνει αυτό, τα αποτελέσματα είναι ολέθρια.

Ο κ. Σωτήρης Ρίζας, Επικεφαλής του Κέντρου Έρευνας της Ιστορίας και Νεότερου Ελληνισμού στην Ακαδημία Αθηνών, μίλησε για το γεωπολιτικό και στρατηγικό πλαίσιο του Μικρασιατικού πολέμου.  Η περίοδος μεταξύ 1915-1922 ήταν η τελευταία φάση του «Ανατολικού Ζητήματος», ζήτημα που όπως σημείωσε ήταν «ανοικτό» από την λήξη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου.

Η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν η ιδεώδης ευκαιρία για τον Βενιζέλο να διεκδικήσει τις αξιώσεις που απορρέουν από την Μεγάλη Ιδέα.

Η Ελλάδα, μετά τις εκλογές του 1920, ήρθε σε ρήξη με του συμμάχους της, γεγονός που την οδήγησε τελικά σε στρατιωτική ήττα.   Τότε άρχισε να γίνεται αντιληπτή η δύναμη των Μπολσεβίκων που ήρθαν σε συμφωνία με τους Τούρκους εθνικιστές. Την περίοδο αυτή ακολούθησε μία περίοδος που χαρακτηρίζεται από την υποβάθμιση των εξωτερικών/διπλωματικών σχέσεων της χώρας.

Η κα. Έφη Γαζή,  Καθηγήτρια Νεότερης Ιστορίας, Παν. Πελοποννήσου μίλησε για την μνήμη της Μικρασιατικής Καταστροφής.  Τα εμβληματικά γεγονότα της Καταστροφής και της Ανταλλαγής των πληθυσμών συνέβαλε στην δημιουργία του μοντέλου πρόσφυγα του 21^ου αιώνα.

Ο Μεσοπόλεμος έφερε μία λαχτάρα ένταξης των προσφύγων στην ελληνική κοινωνία.  Δημιουργήθηκαν ενώσεις και σύλλογοι για την καταγραφή της μνήμης και των εθίμων ώστε και να μην ξεχαστούν αλλά και για να τις μάθουν οι Ελλαδίτες. «Οι σύλλογοι λειτούργησαν ως διαμεσολαβητές μεταξύ κράτους και προσφύγων» για την μετεγκατάστασή τους, την οικονομική και κοινωνική τους  ένταξη», τόνισε.

Ο Μεσοπόλεμος συνδέεται με την θετική προσφυγική ταυτότητα και την ομαλή διαδικασία ένταξή τους.  «Οι πρόσφυγες αποτέλεσαν παράγοντα αναζωογόνησης του Ελληνισμού.  Στην συνέχεια η λογοτεχνία έφερε τη νοσταλγία και το πόνο στην πραγματική της διάσταση».  Τέλος σημείωσε ότι η Ελλάδα του 20^ου αιώνα σφραγίστηκε από την προσφυγιά, ενώ η επούλωση των ιστορικών τραυμάτων ήταν μία διαδικασία ετών που στόχο είχε να μεταφέρει το βάρος των συναισθημάτων στον στοχασμό της γνώσης, στην ένταξη της υποκειμενικότητας στην ιστορία».