Χρ. Σταϊκούρας στο “Π”: Σημαντικές επιπτώσεις από την Ουκρανική κρίση, αλλά χτίζουμε διαρκώς «άμυνες»

Του
ΧΡΗΣΤΟΥ ΣΤΑΪΚΟΥΡΑ
Υπουργού Οικονομικών

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ζούμε «ενδιαφέροντες καιρούς». Τα τελευταία χρόνια ο πλανήτης και η χώρα μας διέρχεται μια ιστορική περίοδο τεκτονικών αλλαγών και ανακατατάξεων. Κινείται διαρκώς σε ένα περιβάλλον διαδοχικών, επάλληλων κρίσεων και υψηλών διεθνών αβεβαιοτήτων.

Πριν προλάβει να ξεπεράσει το πρωτοφανές σοκ της πανδημίας, και ενώ είχε, ήδη, βρεθεί αντιμέτωπη με τη νέα πρόκληση της ενεργειακής κρίσης, η Γηραιά Ήπειρος βιώνει –για πρώτη φορά ύστερα από δεκαετίες– πόλεμο. Έναν πόλεμο με σοβαρό κόστος για όλους. Πρωτίστως για τη Ρωσία και εν συνεχεία για την Ευρώπη και τη χώρα μας. Κόστος που έχει αρχίσει, ήδη, να αποτυπώνεται στους εθνικούς και ιδιαίτερα στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς μας.

Σε αυτό το διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον υψηλών αβεβαιοτήτων, η χώρα μας, προερχόμενη από μια μακρά, επώδυνη περίοδο δημοσιονομικής προσαρμογής λόγω της οικονομικής κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας, μάχεται αφενός για την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση των όποιων προκλήσεων και αφετέρου για την ολόπλευρη ενδυνάμωσή της, θέτοντας τις βάσεις για ένα πιο ελπιδοφόρο και ευοίωνο αύριο. Μάχη δύσκολη, που όμως ως Κυβέρνηση έχουμε αποδείξει ότι ξέρουμε να δίνουμε και να πετυχαίνουμε το βέλτιστο δυνατό για τη χώρα και τους πολίτες.

Γεγονός που αντανακλάται στην αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα, προσαρμοστικότητα και δυναμική που επέδειξε η ελληνική οικονομία στην υγειονομική κρίση. Άντεξε τους κραδασμούς της και ανέκαμψε ισχυρά, διαγράφοντας το σύνολο, σχεδόν, των απωλειών της πανδημίας. Το ΑΕΠ μας αυξήθηκε κατά 8,3% πέρυσι και η σύνθεσή του βελτιώθηκε, μέσω σημαντικής αύξησης των επενδύσεων και των εξαγωγών. Το εισόδημα των πολιτών ενισχύθηκε περαιτέρω το 2021, καθώς νοικοκυριά και επιχειρήσεις στηρίχτηκαν όσο ποτέ άλλοτε με έκτακτα μέτρα και δεκάδες μόνιμες μειώσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών. Επιπλέον, η ανεργία έχει συρρικνωθεί κατά περίπου 4% την τελευταία διετία, οι επιχειρήσεις ξεπέρασαν σε όρους τζίρου τα επίπεδα του 2019, οι καταθέσεις έχουν αυξηθεί, τα «κόκκινα» δάνεια στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών μειώθηκαν σημαντικά, βιομηχανική παραγωγή και μεταποίηση κινούνταν –μέχρι πρόσφατα– σταθερά ανοδικά και η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας διαρκώς ενισχύεται.

Τα παραπάνω αποτελούν καρπό μιας αποτελεσματικής οικονομικής πολιτικής, που εδράζεται σε μια συνετή δημοσιονομική πολιτική, μια διορατική εκδοτική στρατηγική και στην υλοποίηση πλήθους διαρθρωτικών αλλαγών και μεταρρυθμίσεων. Θέτουν δε τα θεμέλια ισχυρών αναπτυξιακών προοπτικών για τη χώρα μας, ενώ παράλληλα συνιστούν μια πρώτη «γραμμή άμυνας» στη μετάβαση από την ενεργειακή στη γεωπολιτική κρίση.

Βεβαίως, ο πόλεμος στην Ουκρανία εκτοξεύει τις αβεβαιότητες σε όλη την Ευρώπη και θέτει νέους καθοδικούς κινδύνους και απειλές. Επισκιάζει αναπόφευκτα αυτές τις προοπτικές, καθώς επηρεάζει την ευρωπαϊκή και ελληνική οικονομία μέσα από τέσσερα «κανάλια»: (α) το εμπόριο, (β) τις επιπτώσεις στον πληθωρισμό και την ανάπτυξη, (γ) τη μείωση της επενδυτικής εμπιστοσύνης και (δ) το δημοσιονομικό κόστος.

Αν και η Ελλάδα δεν συγκαταλέγεται στις ευρωπαϊκές χώρες με τις βαρύτερες συνέπειες της ουκρανικής κρίσης, εντούτοις θα βιώσουμε κι εμείς σημαντικές επιπτώσεις στην ενέργεια, τον πληθωρισμό και την απώλεια πλούτου, χωρίς ωστόσο να απειλείται –επί του παρόντος– η ανάπτυξη το 2022.

Συγκεκριμένα, όσον αφορά το εμπόριο, παρά τη σημαντική εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία και την Ουκρανία σε συγκεκριμένα προϊόντα, οι επιπτώσεις στην Ελλάδα αναμένεται να είναι περιορισμένες, καθώς διαφαίνεται η δυνατότητα κάλυψης των όποιων απωλειών από άλλες πηγές.

Στον πληθωρισμό, η επίπτωση εντοπίζεται, κυρίως, στον τομέα της ενέργειας, αλλά και στις τιμές των πρώτων υλών. Αρνητικές επιδράσεις θα υπάρξουν και στον τουρισμό, κυρίως έμμεσες, που συνδέονται με τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των υπόλοιπων ξένων τουριστών ή της επιθυμίας τους να επισκεφθούν την Ελλάδα. Βεβαίως, αναμένουμε περισσότερους τουρίστες φέτος.

Η δε αύξηση της αβεβαιότητας και η μείωση της επενδυτικής εμπιστοσύνης που πυροδοτούν οι γεωπολιτικές εξελίξεις ασκούν ανοδικές πιέσεις στο κόστος δανεισμού όλων των χωρών της Ευρώπης, με εντονότερη επίδραση σε χώρες που δεν βρίσκονται σε επενδυτική βαθμίδα, όπως είναι η Ελλάδα. Αποτέλεσμα αυτού είναι η αύξηση στα spreads των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου.

Τέλος, όσον αφορά το δημοσιονομικό κόστος, αυτό σχετίζεται με τη βοήθεια προς την Ουκρανία, το κονδύλι για τους πρόσφυγες, τις αμυντικές δαπάνες και όποια μέτρα ληφθούν για τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Καθίσταται, λοιπόν, σαφές ότι οι εξαιρετικά ευοίωνες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας «θολώνουν» στον απόηχο του πολέμου. Σε αυτήν την ιστορική συγκυρία, θα πρέπει να διαφυλάξουμε την ανάπτυξη, να βοηθήσουμε τα νοικοκυριά και να μην υπονομεύσουμε τις πρωτοβουλίες και προοπτικές του μέλλοντος. Πρόκειται συνεπώς για μια δύσκολη εξίσωση που απαιτεί ψυχραιμία, αυτοπεποίθηση, σύνεση και αποφασιστικότητα. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελληνική Κυβέρνηση κάνει ήδη, και θα συνεχίσει να κάνει, το καλύτερο εφικτό για να περιορίσει τις αρνητικές συνέπειες της ακρίβειας:

1ον. Θα συνεχίσει να επιδοτεί λογαριασμούς ρεύματος και φυσικού αερίου.

2ον. Επιβάλλει πλαφόν στο περιθώριο κέρδους σε μια σειρά από προϊόντα και υπηρεσίες, για να αποφύγουμε φαινόμενα κερδοσκοπίας.

3ον. Μειώνει –περαιτέρω– τον ΕΝΦΙΑ, ώστε να στηρίξει το διαθέσιμο εισόδημα της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών, κυρίως των χαμηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων.

4ον. Θα αυξήσει, για 2η φορά εφέτος, γενναία αλλά ρεαλιστικά, τον κατώτατο μισθό.

5ον. Προχωρά τις επόμενες εβδομάδες, ανάλογα με την εκτέλεση του προϋπολογισμού και τον δυνητικό δημοσιονομικό χώρο, στην έκτακτη στήριξη αδύναμων συμπολιτών μας.

6ον. Τέλος, αναζητά, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, νέες «γραμμές άμυνας», για πρόσθετη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Η συγκυρία είναι ιστορική, οι προκλήσεις τεράστιες και οι αβεβαιότητες εξαιρετικά υψηλές. Η ανάγκη για συντονισμένη ευρωπαϊκή δράση, επανασχεδιασμό και επαναχάραξη πολιτικών στη βάση νέων προτεραιοτήτων είναι πιο πρόδηλη από ποτέ. Ως χώρα βρισκόμαστε στη σωστή πλευρά της ιστορίας. Ως Κυβέρνηση είμαστε αποφασισμένοι να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις της εποχής και να οδηγήσουμε την οικονομία μας σε ένα περιβάλλον υψηλής και βιώσιμης ανάπτυξης, δημιουργίας νέων θέσεων απασχόλησης και ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής, δικαιώνοντας τις θετικές προοπτικές που με κόπο όλοι μαζί –πολίτες και Πολιτεία– χτίσαμε τα τελευταία δυόμισι χρόνια.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ