Το ουκρανικό δράμα σε εξέλιξη: Αινιγματικές οι θέσεις των ΗΠΑ – Τα βάρη και οι συνέπειες για την ΕΕ

Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ

Oι καθημερινές –σχεδόν– προειδοποιήσεις ανώτερων και ανώτατων αξιωματούχων των ΗΠΑ αλλά και του ίδιου του αμερικανού Προέδρου Τζο Μπάιντεν ότι επίκειται μαζική ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, που προμήνυε μεγάλη ένταση με τον Δυτικό Κόσμο, μη αποκλειόμενης και της πολεμικής αναμέτρησης, μέχρι στιγμής δεν επαληθεύθηκαν (μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές).

Υπήρξε βέβαια μια είσοδος ρωσικών στρατευμάτων στις ρωσόφωνες περιοχές της Ανατολικής Ουκρανίας, που κήρυξαν ανεξαρτησία, περισσότερο όμως –όπως αναφέρθηκε– για προστασία των ανεξαρτητοποιημένων περιοχών από τυχόν βίαιες αντιδράσεις της ουκρανικής κυβέρνησης, παρά ως επιχείρηση εισβολής, που έχει άλλα στρατιωτικά χαρακτηριστικά. Ακόμη και στις ΗΠΑ δυσκολεύονταν να τη χαρακτηρίσουν ως εισβολή, γεγονός που έδωσε αφορμή σε πολλούς διεθνείς παρατηρητές να μιλούν για διγλωσσία των αμερικανικών αρχών και ασάφεια ως προς τις αντιδράσεις της Ουάσινγκτον. Ωστόσο τίποτε δεν αποκλείεται να συμβεί τις επόμενες ημέρες ή και ώρες.

Οι Αμερικανοί επιμένουν να μιλούν για επικείμενη εισβολή. Οι πολιτικές δυνάμεις στις ΗΠΑ εμφανίζονται μάλλον διχασμένες. Άλλες τάσσονται υπέρ της σκληρής γραμμής και άλλες συνιστούν διάλογο με τη Μόσχα, ακόμα και σε ανώτατο επίπεδο, μεταξύ των Προέδρων Μπάιντεν και Πούτιν. Μάλιστα δεν απέκλειαν να ανακοινωθεί συνάντηση μέσα στην τρέχουσα εβδομάδα.

Σε αντίθεση με τη συγκρατημένη στάση των ΗΠΑ, την οποία ορισμένοι χαρακτήρισαν αινιγματική, η ΕΕ αντέδρασε με έκτακτη σύγκληση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, που συνέρχεται σε επίπεδο Υπουργών Εξωτερικών των 27 χωρών-μελών. Σκοπός, η εξέταση της κατάστασης και η πρόταση επιβολής αυστηρών κυρωτικών μέτρων κατά της Ρωσίας, οικονομικού και πολιτικού περιεχομένου, το ακριβές περιεχόμενο των οποίων δεν δημοσιοποιήθηκε λεπτομερώς. Και τούτο επειδή –όπως αναφέρθηκε ανεπίσημα– το άτυπο συμβούλιο στερείται αρμοδιότητας και ότι θα υποβληθούν προς κρίση και έγκριση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Σύμφωνα πάντως με τις πρώτες ανταποκρίσεις, τα προταθέντα κυρωτικά μέτρα ξεπερνάνε σε μέγεθος και περιεχόμενο και εκείνα που αναμένεται να επιβληθούν από τις ΗΠΑ. Γιατί όμως τόση σπουδή από την ΕΕ για επιβολή κυρωτικών μέτρων, με τη Γερμανία να έχει ήδη ανακοινώσει –σε εθνική βάση– την αναστολή προώθησης του αγωγού Nord Stream 2, που θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο (φ/α) στη Γερμανία, παρακάμπτοντας την Ουκρανία;
Η σπουδή και η αντίδραση της ΕΕ έχει την ερμηνεία της.

Η κρίση αφορά μια χώρα ευρωπαϊκή και μπορεί να επηρεάσει άμεσα τις γενικότερες εξελίξεις, πολιτικές, γεωπολιτικές και οικονομικές, στην ευρωπαϊκή ήπειρο, όπως και τα ευρύτερα συμφέροντα των χωρών-μελών και των λαών τους. Ήδη οι επιπτώσεις της ουκρανικής κρίσης στην οικονομία είναι κάτι παραπάνω από ορατές και τις πληρώνει ο κάθε ευρωπαίος πολίτης. Οι τιμές του πετρελαίου, όπως και του φ/α έχουν εκτοξευθεί στα ύψη, με τη τιμή της βενζίνης στη χώρα μας να αγγίζει και σε ορισμένες απομακρυσμένες γεωγραφικά περιοχές να ξεπερνάει τα 2 ευρώ το λίτρο! Κυνικοί παρατηρητές του ουκρανικού δράματος εκτιμούν ότι κερδισμένοι από την κρίση είναι οι δύο βασικοί πρωταγωνιστές, Ρωσία και ΗΠΑ. Η Ρωσία γιατί έχει διπλασιάσει σχεδόν τα κέρδη από την εξαγωγή φ/α και οι ΗΠΑ από αντίστοιχη άνοδο της τιμής του πετρελαίου, το οποίο εμπορεύονται οι μεγάλες εταιρείες πετρελαιοειδών, αμερικανικών συμφερόντων.

Ανεξάρτητα πάντως από τις οικονομικές επιπτώσεις, η ΕΕ και η καθεμία χώρα-μέλος χωριστά έχουν και έναν σοβαρότερο και βαθύτερο λόγο να ανησυχούν για την ουκρανική κρίση και ειδικότερα για τη συμπεριφορά της Μόσχας στην περιοχή. Με τη στήριξη από τη Ρωσία της ανεξαρτητοποίησης των περιοχών της Ανατολικής Ουκρανίας, Λουγκάνσκ και Ντόνετσκ, κατά το προηγούμενο της Κριμαίας, το 2014, παραβιάζονται βασικές αρχές των Ηνωμένων Εθνών και του Διεθνούς Δικαίου για τον σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας όλων των κρατών και χωρών-μελών του διεθνούς οργανισμού. Ο κίνδυνος ανάφλεξης παρόμοιων καταστάσεων και σε άλλες περιοχές της ευρωπαϊκής ηπείρου ή και εντάσεων, με τοπικές μειονότητες, δικαιολογούν απόλυτα την ανησυχία των ευρωπαϊκών χωρών και της ΕΕ στο σύνολό της. Οι φόβοι δημιουργίας προηγουμένων είναι κάτι παραπάνω από ορατοί.

Η δικαιολογημένη αντίδραση της ΕΕ θα άξιζε επαίνους, αν η υπεράσπιση αρχών και αξιών ήταν σταθερή και αξιόπιστη. Γιατί δεν παρατηρείται η επίδειξη ίδιας ευαισθησίας και στάσης έναντι της Τουρκίας στο Κυπριακό και της τουρκικής παραβατικότητας, με την αναθεωρητική συμπεριφορά της στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Όπως σημειώναμε σε προηγούμενα κείμενά μας, ο Επίτροπος για τις Εξωτερικές Υποθέσεις της ΕΕ κ. Ζοζέπ Μπορέλ υπήρξε προθυμότατος να εισηγηθεί συγκεκριμένα κυρωτικά μέτρα κατά της Ρωσίας, αλλά τα αντίστοιχα κατά της Τουρκίας, που του ανέθεσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου 2021 να εισηγηθεί, ακόμη… τα μελετάει!

Για να επανέλθουμε στην ουκρανική κρίση, με αφορμή την επιδίωξη της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, η θέση της τελευταίας στην Ευρώπη έχει απασχολήσει διεθνολόγους και πολιτικές προσωπικότητες τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ. Ιδιαίτερη μνεία αξίζουν οι απόψεις δύο επιφανών αμερικανών ειδικών και πολιτικών, του Χένρι Κίσινγκερ, που διετέλεσε και υπουργός Εξωτερικών επί σειρά ετών, και του Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι, άλλοτε Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας και γνώστη, εις βάθος, της διεθνούς πολιτικής. Αμφότεροι έχουν υποστηρίξει ότι η Ουκρανία δεν πρέπει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και συστήνουν μια θέση ανάλογη με εκείνη της Φινλανδίας, που διατηρεί καλές σχέσεις τόσο με τη Ρωσία όσο και με τον Δυτικό Κόσμο. Έχουν δε επισημάνει ότι είναι προτιμότερο να ενταχθεί και να τύχει της οικονομικής στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Φαίνεται ότι και ο ουκρανός Πρόεδρος Ζελένσκι, ο οποίος δεν διακρίνεται ιδιαίτερα για την πολιτική οξυδέρκειά του, κλίνει περισσότερο υπέρ της ευρωπαϊκής προοπτικής, παρά της ένταξης στη Νατοϊκή Συμμαχία.

Το Ουκρανικό θα μας απασχολήσει ακόμη για καιρό και μας αφορά όλους, και ιδιαίτερα τη χώρα μας. Σωστά η Ελλάδα τάσσεται υπέρ του σεβασμού της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας, όπως και των αρχών του Διεθνούς Δικαίου, θέσεις που εκτενέστερα ανέπτυξε ο υπουργός των Εξωτερικών κ. Νίκος Δένδιας στην έκτακτη, προ ημερών, σύγκληση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Φωτό: patrisnews.com