Πρώτες σκέψεις μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία – Του Ν. Στραβελάκη

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Η ιμπεριαλιστική διαμάχη με τρόπαιο την Ουκρανία τελικά φαίνεται ότι θα είναι πιο σύντομη και απλή από ό,τι αναμενόταν, στο πολεμικό πεδίο. Μια στρατιωτική επιχείρηση που σε πρώτη φάση θα απομακρύνει τον εχθρό της Μόσχας, Ζελένσκι, και τα φασιστοειδή που τον περιστοιχίζουν. Θύμα, φυσικά, ο ουκρανικός λαός, ο οποίος υφίσταται μια οδυνηρή αιματοχυσία και πιθανά μια άμεση ή έμμεση περίοδο ρωσικής κατοχής.

Όμως ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει πολλές και πολύπλοκες πτυχές. Κατ’ αρχάς, είναι μια αλλαγή εποχής, αφού είναι η πρώτη φορά μετά την πτώση του τείχους, το 1990, που η Ρωσία έρχεται σε ανοιχτή και ευθεία, πολεμικού χαρακτήρα, αντιπαράθεση με τη Δύση.

Δεύτερον, αποτελεί μια οδυνηρή ήττα για την αμερικανική εξωτερική πολιτική, ιδιαίτερα της περιόδου Ομπάμα – Μπάιντεν. Αυτή βασιζόταν στο δόγμα Ουίλσον (από τον ομώνυμο Πρόεδρο των ΗΠΑ στις αρχές του περασμένου αιώνα). Η ουσία της ήταν ότι υπάρχει μια υπερδύναμη που δεν αναγνωρίζει περιφερειακές δυνάμεις με δικές τους ζώνες επιρροής. Μετά την αποχώρηση από το Αφγανιστάν και τώρα την Ουκρανία αυτό τελείωσε.

Τρίτον, είναι η πρώτη φορά μετά το 1970 που η Ρωσία με την Κίνα βρίσκονται στο ίδιο μπλοκ. Είναι επίσης η πρώτη φορά μετά το 1990 που φάνηκε ότι για τη ρωσική κοινή γνώμη η σοβιετική εποχή δεν ήταν μια μαύρη παρένθεση, αλλά ένα σημαντικό σημείο αναφοράς. Τέλος, είναι η πρώτη φορά, μετά από πολλά χρόνια, που τα καπιταλιστικά λεφτά γίνονται κομμάτι γεωπολιτικών ανταγωνισμών. Γιατί, μην πλανάσθε, η μόνη σοβαρή κύρωση μέχρι στιγμής είναι η κατάσχεση των 250 δισ. των ρώσων ολιγαρχών σε μία μόνο τράπεζα στις ΗΠΑ και όποια χρήματα κατασχέθηκαν σε άλλες τράπεζες στις ΗΠΑ και όλο τον κόσμο.

Όμως, πριν και πάνω από όλα, τα γεγονότα των τελευταίων ημερών είναι απότοκο της μεγάλης καπιταλιστικής κρίσης που ξεκίνησε το 2008. Η νέα φάση της όξυνσης, με την αύξηση των τιμών της ενέργειας, την αναζωπύρωση του πληθωρισμού και την απόσυρση των μέτρων ποσοτικής χαλάρωσης, δείχνει ότι δεν μπορεί να διευθετηθεί ειρηνικά ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα. Πλέον οι φυσικοί πόροι και οι καταθέσεις έχουν γίνει πολύτιμες, αυξάνοντας το ειδικό βάρος δυνάμεων όπως η Ρωσία. Επιπλέον, οι δυτικές δυνάμεις φαίνεται να μην μπορούν να αντιμετωπίσουν τον κινεζικό ανταγωνισμό, παρά τα μέτρα περιβαλλοντολογικής προστασίας, που θα αύξαναν το κόστος αυτών των κινεζικών προϊόντων. Έτσι μπαίνουμε σε μια περίοδο σχετικού απομονωτισμού, όπου τα κράτη θα προστατεύουν τις εγχώριες αγορές.

Όπως μας διδάσκει η Ιστορία, οι εμπορικοί πόλεμοι δεν θέλουν και πολύ για να γίνουν ένοπλες συρράξεις. Σε πρώτη φάση πάντως, Ρώσοι και Κινέζοι θα περιορισθούν στις εγχώριες αγορές και οι Δυτικοί θα προσπαθήσουν να κάνουν το ίδιο. Σε αυτό το περιβάλλον, όπως είναι φυσικό, οι πρώην σοβιετικές δημοκρατίες αποκτούν ένα μεγαλύτερο ειδικό βάρος και σίγουρα θα αποτελέσουν εστίες μελλοντικών εντάσεων.

Το ποιος θα υποστεί τις μεγαλύτερες συνέπειες είναι δύσκολο να εκτιμηθεί προκαταβολικά. Πάντως, σε πρώτη φράση, η έκρηξη των τιμών της ενέργειας με τον αποκλεισμό του ρωσικού αερίου θα έχει ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες για την ΕΕ. Θα επιφέρει μείωση των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων των ευρωπαϊκών χωρών, μεγαλύτερη εξάρτηση από τις ΗΠΑ αλλά και εντάσεις στο εσωτερικό της ΕΕ. Βλέπετε, υπάρχουν χώρες της ΕΕ, όπως η Ουγγαρία, που έχουν προνομιακές συμφωνίες παροχής αερίου με τη Μόσχα και θα είναι ιδιαίτερα απρόθυμες να τις εγκαταλείψουν.

Αν λένε κάτι όλα τα παραπάνω είναι ότι ο σημερινός κόσμος έχει ανάγκη την παρέμβαση των λαών και των κινημάτων περισσότερο από ποτέ. Από αυτήν τη σκοπιά, η αλληλεγγύη στον λαό της Ουκρανίας και η ολόπλευρη καταδίκη των ιμπεριαλιστών ανταγωνισμών είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Φωτό: dw.com/el