Η Τουρκία κλιμακώνει τις απειλές εναντίον της Ελλάδας

ErdigaΚλείνει τα ανοικτά μέτωπα με Άραβες και Ισραήλ

-Τι απέγιναν οι «σύμμαχοί» μας;

Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ

Σοβαρό προβληματισμό στην Αθήνα προκαλούν οι κινήσεις της Τουρκίας για αποκατάσταση των σχέσεών της με τον Αραβικό Κόσμο και το Ισραήλ, καθώς απειλούν να ακυρώσουν το αφήγημα –που προβλήθηκε όχι μόνο από την κυβέρνηση Μητσοτάκη αλλά και από την προηγούμενη κυβέρνηση– για τις συμμαχίες που ενισχύουν την αποτρεπτική ισχύ της χώρας έναντι του τουρκικού επεκτατισμού.

Η Τουρκία έχει κάνει μεγάλη στροφή στην πολιτική της και έχει εξαπολύσει αυτήν την… επίθεση φιλίας σε Αραβικό Κόσμο και Ισραήλ, υποχρεωμένη κυρίως από την ανάγκη για αναζήτηση φρέσκου χρήματος για την οικονομία της αλλά και για να αποκτήσει στηρίγματα στην περιφερειακή πολιτική της. Στο πλαίσιο αυτό, η Τουρκία είναι διατεθειμένη –ή τουλάχιστον έτσι δείχνει, στέλνο­ντας μηνύματα προς κάθε κατεύθυνση– να κάνει κινήσεις κατευναστικές προς τους Άραβες. Έτσι, διαρρέει πληροφορίες περί περιορισμού της «Μουσουλμανικής Αδελφότητας» στην Τουρκία, αφήνει να εννοηθεί ότι θα «ξαναδεί» τη σχέση της με τη Χαμάς και κυρίως προσφέρει σε όλους την προοπτική συνεργασίας μαζί τους έναντι του Ιράν, που αποτελεί τον στρατηγικό αντίπαλο του Ισραήλ και μεγάλο αντίπαλο των αραβικών βασιλικών οίκων.

Η επίσκεψη Ερντογάν στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η εντυπωσιακή υποδοχή που του επιφυλάχθηκε από τον πρίγκιπα διάδοχο της χώρας, οι εξαιρετικά σημαντικές συμφωνίες που υπογράφτηκαν μεταξύ των δύο χωρών και, φυσικά, τα 10 δισ. δολάρια που θα επενδυθούν από τα Εμιράτα στην τουρκική οικονομία επιβεβαιώνουν ότι οι σχέσεις των δύο χωρών, που μέχρι τώρα βρέθηκαν αντίπαλοι σε πολλές περιφερειακές συγκρούσεις, περνάνε σε εντελώς νέα φάση.

Δεν είναι τυχαίο ότι η Τουρκία κάνει κινήσεις συμφιλίωσης με τα ΗΑΕ και την Αίγυπτο όσον αφορά τη Λιβύη, καθώς είναι έτοιμη να συζητήσει και εναλλακτικές επιλογές που προωθούν οι δύο άλλοτε αντίπαλοί της και να αποδεχθεί έτσι είτε τον νέο πρωθυπουργό που όρισε το Κοινοβούλιο της χώρας Φατί Μπασάγκα είτε όποια άλλη επιλογή προκύψει.

Μετά τις πρωτοβουλίες για αποκατάσταση επαφών με την Ανατολική Λιβύη, η Τουρκία έχει πλέον πρόσβαση και επιρροή σε όλο το πολιτικό φάσμα της χώρας. Έτσι πια θεωρεί ότι και οι προοπτικές υλοποίησης των συμφωνιών που έχει ήδη κάνει για την επιστροφή τουρκικών εταιρειών στη Λιβύη θα διασφαλιστούν και κυρίως ότι έτσι πλέον θα δεσμεύσει και τους μέχρι τώρα αντιπάλους της στο εσωτερικό της Λιβύης για τη διατήρηση και εφαρμογή του τουρκολιβυκού μνημονίου, με το οποίο επιχειρείται ο σφετερισμός ολόκληρης της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η επιχείρηση αποκατάστασης των σχέσεων με το Ισραήλ ακολουθεί πιο αργούς ρυθμούς, κα­θώς το Τελ Αβίβ είναι πολύ πιο δύσπιστο για την ειλικρίνεια των προθέσεων του Ταγίπ Ερντογάν. Ο Πρόεδρος της χώρας Ισαάκ Χέρτζογκ, που άνοιξε τον δρόμο για την αποκατάσταση των σχέσεων, χωρίς αυτό να δεσμεύει φυσικά την κυβέρνηση, ουσιαστικά επιχειρεί μια πρώτη διερευνητική προσέγγιση.

Ο πρωθυπουργός Ναφτάλι Μπένετ σε δηλώσεις του το τελευταίο διάστημα επαναλαμβάνει ότι η διαδικασία επαναπροσέγγισης θα είναι προσεκτική και όχι βεβιασμένη. Ένα σημαντικό τμήμα του βαθέως κράτους του Ισραήλ είναι απολύτως επιφυλακτικό έναντι της Τουρκίας, κατανοώντας ότι η ανάγκη είναι που υποχρεώνει τον Ταγίπ Ερντογάν να στραφεί προς το Ισραήλ. Θεωρεί δε ότι οι απόψεις περί «απελευθέρωσης της Ιερουσαλήμ» και «απαρτχάιντ» ε­ναντίον των Παλαιστινίων παραμένουν βαθιά ιδεολογικά στερεότυπα, ταυτισμένα με την ίδια την κοσμοθεωρία του τούρκου ηγέτη και του κυβερνώντος κόμματος της Τουρκίας.

Όμως είναι ξεκάθαρο ότι το Ισραήλ –για λόγους οικονομικούς, πολιτικούς και στρατηγικούς– θέ­λει να κλείσει τους ανοικτούς λογαριασμούς με την Τουρκία, καθώς θεωρεί ότι έχει να κερδίσει από μια τέτοια εξέλιξη.

Ο ισραηλινός Πρόεδρος Ισαάκ Χέρτζογκ, σε μια κίνηση συμβολική, πριν επισκεφθεί την Τουρκία θα πραγματοποιήσει επίσκεψη στην Αθήνα και στη Λευκωσία, θέλοντας έτσι να καθησυχάσει τις δύο πρωτεύουσες, που ανησυχούν και προβληματίζονται για τις προθέσεις του Ισραήλ.

Ερωτηματικό παραμένει φυσικά τι θα συμβεί με τους αγωγούς, καθώς ο EastMed, που εγκαταλείφθηκε από τους Αμερικανούς, ήταν γέννημα της τουρκοϊσραηλινής κρίσης και ήρθε να αντικαταστήσει τα παλαιότερα σχέδια, που προέβλεπαν την ύπαρξη αγωγού από το Ισραήλ προς την Τουρκία. Πάντως το Ισραήλ έχει στραφεί περισσότερο προς την Αίγυπτο, με συμφωνίες για μεταφορά του φυσικού αερίου του στην Αίγυπτο και την εξαγωγή του από εκεί σε μορφή LNG.

Όσον αφορά την Αίγυπτο, η επιχείρηση αποκατάστασης των σχέσεων με την Τουρκία είναι πιο περίπλοκη, καθώς υπάρχει η έντο­νη και προσωπική απέχθεια των ηγετών των δύο χωρών. Εξάλλου η Αίγυπτος –η μεγαλύτερη αραβική χώρα και σε στρατηγική θέση μεταξύ Αφρικής και Ασίας και στην Ανατολική Μεσόγειο– δεν είναι εύκολο να αποδεχθεί τον ηγεμονικό ρόλο που θέλει να αποκτήσει στην ευρύτερη περιοχή η Τουρκία.

Για την Ελλάδα οι εξελίξεις αυτές θέτουν σοβαρές προκλήσεις, καθώς ακόμη και όταν άρχισε η επιχείρηση προσέγγισης της Τουρκίας με τους Άραβες υπήρχε η προσδοκία ότι οι «σύμμαχοι» Άραβες θα μπορούσαν να πείσουν την Τουρκία να είναι περισσότερο συγκαταβατική με την Ελλάδα και να εγκαταλείψει την επιθετική πολιτική της. Τώρα διαπιστώνεται ότι κάτι τέτοιο όχι μόνο δεν θα συμβεί, αλλά η Τουρκία πλέον κλείνει όλα τα μέτωπα που είχε ανοικτά, αφήνοντας ανοικτό –πυροδοτώντας την ένταση– μόνο εκείνο με την Ελλάδα και την Κύπρο.

Η κλιμάκωση μάλιστα των προκλήσεων εις βάρος της χώρας μας προβληματίζει ακόμη περισσότερο για τις πραγματικές προθέσεις της Άγκυρας. Η έγερση, με επίσημο τρόπο, θέματος κυριαρχίας όλων των νησιών, ακόμη και των μεγάλων, κατοικημένων νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, με πρόσχημα την αποστρατιωτικοποίηση, έγινε λίγες ημέρες πριν από μια ακόμη συνάντηση των εκπροσώπων των δύο χωρών για τις διερευνητικές συνομιλίες. Αυτό το κανάλι διαλόγου είναι μάλλον το μοναδικό που έχει απομείνει μεταξύ των δύο χωρών και είναι βεβαίως εντελώς αναποτελεσματικό, καθώς είναι προφανές ότι από τη στιγμή που στην έναρξη του διαλόγου η Τουρκία επιχειρήσει να συνδέσει κυριαρχία με αποστρατιωτικοποίηση η συζήτηση δεν έχει κανέναν λόγο να συνεχισθεί.

Η Αθήνα οφείλει να αντιδράσει άμεσα στο νέο σκηνικό που διαμορφώνεται, καθώς, εκτός των άλλων, καταρρέουν οι μύθοι ότι κάποιοι εξωτερικοί «από μηχανής θεοί» θα έρθουν από ψηλά να σώσουν την παρτίδα εάν χρειασθεί. Καλές οι συμμαχίες και οι τριμερείς συνεργασίες, αλλά όταν έρθει η ώρα θα πρέπει να υπολογίζεις κυρίως και πρωτίστως στις δικές σου δυνάμεις.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ