Λιβύη 2022: Ενιαία ή διχοτομημένη; – Του Γ. Παπαγιαννόπουλου

Του
ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ
Αρχιτέκτονα – Συγγραφέα

Με την αναβολή των εκλογών της 24ης Δεκεμβρίου 2021 στη Λιβύη προέκυψε ένα εφιαλτικό σενάριο για τη Μεσόγειο γενικά και για τη Λιβύη ειδικότερα:

Τη διχοτόμηση της Λιβύης, με την Τριπολίτιδα (δυτικά) στα χέρια της Τουρκίας και του Κατάρ, την Κυρηναϊκή (ανατολικά) στα χέρια του άξονα Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Αιγύπτου και Ρωσίας και το Φεζάν (νότια) στο έλεος των γεγονότων. Για τους δυτικούς διπλωμάτες και τους λίβυους «πολιτικούς δεινοσαύρους» η διχοτόμηση είναι ταμπού, σχεδόν βλασφημία. Σήμερα, η διαίρεση της πρώην Τζαμαχίρια του Μουαμάρ Καντάφι δεν είναι μια απλή υπόθεση, είναι μια οδυνηρή πραγματικότητα. Το 2022, αντί να είναι μια χρονιά αναγέννησης, μπορεί να γίνει μια χρονιά διχοτόμησης.

Όσον αφορά τον ΟΗΕ, απέτυχε παταγωδώς το σχέδιό του να φέρει νέους, ενοποιημένους θεσμούς στη Λιβύη. Ο πρώην απεσταλμένος του ΟΗΕ, Jan Kubis, εγκατέλειψε το πλοίο πριν ακόμη βυθιστεί, παραιτούμενος από το αξίωμά του στις 17 Νοεμβρίου. Η αποστολή των Ηνωμένων Εθνών στη Λιβύη (Unsmil) δεν έχει ηγεσία και πρόκειται να λήξει η θητεία της. Η διπλωμάτης των ΗΠΑ Στέφανι Γουίλιαμς στάλθηκε πίσω στην Τρίπολη, όπου ανέλαβε ρόλο συμβούλου του γενικού γραμματέα.

Η νέα ημερομηνία για τη διοργάνωση της ψηφοφορίας (24 Ιανουαρίου) ήταν ακόμα μία κοροϊδία: Δεν υπήρχαν, ούτε υπάρχουν πολιτικές, τεχνικές και προϋποθέσεις ασφαλείας για να προκηρυχθούν ελεύθερες, διαφανείς και δίκαιες εκλογές. Έτσι, κάθε λίβυος πολιτικός χρησιμοποιεί την αναβολή προς όφελός του. Όποιος πάρει την ηγεσία της χώρας θα πρέπει να καθίσει σε ένα τραπέζι με τους αντιπάλους του και να βάλει σε εφαρμογή ένα σχέδιο αναδιανομής της εξουσίας και του πλούτου, από το οποίο κανείς δεν θα είναι δυσαρεστημένος. Ένα σύστημα ελέγχου παρόμοιο με αυτό που χτίστηκε, με τα χρόνια, από τον Μουαμάρ Καντάφι, ο οποίος, εκτός από το ότι είχε έναν ισχυρό στρατό και υπηρεσίες ασφαλείας, είχε την ικανότητα να κρατά ετερογενείς ψυχές μαζί, στηριζόμενος στον πλούτο που δημιουργείται από την πώληση πρώτων υλών και στην αναδιανομή.

Σημειώνω ότι η πλειονότητα των ξένων μισθοφόρων παραμένει στη χώρα. Θυμίζω ότι στον πόλεμο χαμηλής έντασης που διεξήχθη στη Λιβύη το 2019 – 2020 μερικές εκατοντάδες άνδρες (και drones) ήταν αρκετοί για να αλλάξουν τις ισορροπίες.

Ισχυρή η παρουσία της Ιταλίας και της Τουρκίας
Το αδιέξοδο παρατείνει την αγωνία μιας χώρας που θεωρητικά διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στην Αφρική (κατά άλλους είναι δεύτερη, μετά την Αλγερία).

Όσον αφορά την Ιταλία, η σταθερότητα και η ενότητα της Λιβύης είναι θεμελιώδης, πρωτίστως για το φυσικό αέριο. Μέσω του αγωγού Green Stream, η Ιταλία εισάγει σήμερα περίπου 0,3 χιλιάδες κυβικά μέτρα από τη Λιβύη, ποσότητα σχετικά οριακή, αλλά σεβαστή, ειδικά σε περιόδους ακριβών λογαριασμών. Ταυτόχρονα, ο αγωγός φυσικού αερίου είναι ένας ομφάλιος λώρος, που επιτρέπει στον πληθυσμό να μη λιμοκτονεί: Χωρίς τον αγωγό Eni το λιβυκό αέριο δεν θα μπορούσε να εξαχθεί ή να χρησιμοποιηθεί για την τροφοδοσία των ψυγείων των Λίβυων.

Η Τουρκία από την πλευρά της έχει ισχυρή δύναμη στη Λιβυκή Ακτοφυλακή. Οι Τούρκοι κάνουν τώρα την εκπαίδευση και όχι οι Ιταλοί, ενώ διατηρούν πάντα έναν αριθμό ισλαμιστών μισθοφόρων.

Η καθυστερημένη, μερική επιστροφή της Ελλάδας στη Λιβύη έχει να αντιμετωπίσει πολλά εμπόδια…

Παρ’ όλα αυτά, η προσπάθεια συνεχίζεται. Από ανάρτηση που έκανε στις 31/1/2022, στο Twitter, η ελληνική πρεσβεία στην Τρίπολη μαθαίνουμε ότι έγινε συνάντηση με τον αναπληρωτή πρωθυπουργό της Λιβύης Χουσεΐν Αλ Κατράνι και συζητήθηκε η πολιτική κατάσταση, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Λιβύη καθώς και η «εμβάθυνση της συνεργασίας Ελλάδας – Λιβύης».

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ