Τα πλοκάμια της τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας – Του Π. Αδαμίδη
Του
ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΑΔΑΜΙΔΗ
Δικηγόρου, LL.M (Harvard’ 95), ΔΝ, αν. Καθηγητή
Κοινοτικού Δικαίου, Προμηθειών και Διεθνών Σχέσεων
στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων
Πολύς λόγος γίνεται το τελευταίο χρονικό διάστημα για την ανάγκη να ισορροπήσουμε τον συσχετισμό αμυντικών μέσων και δυνατοτήτων με τον εξ ανατολών γείτονά μας. Το ζητούμενο για την επιτυχή ενίσχυση της αμυντικής μας θωράκισης βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση τόσο με τη στόχευσή μας όσο και με την κατανόηση του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο αναπτύσσεται.
Εν πρώτοις είναι απαραίτητο να σταθμίσουμε τη διεθνή παρουσία, τις υποδομές και το δίκτυο που διαμορφώνει η χώρα αναφοράς. Η κατανόηση των δυνατοτήτων του αντιπάλου αφενός μεν δεν μπορεί να αποτελεί άσκηση εξορκισμού του, αφετέρου δε θα μας επιτρέψει να εστιάσουμε στις αδυναμίες που η αλαζονεία και η υπερέκθεσή του έχουν δημιουργήσει.
Η Τουρκία ήδη από το 1975 έχει ξεκινήσει να αναπτύσσει τις δικές της υποδομές αμυντικής παραγωγής. Ήταν μια πρώτη αντίδρασή της στο εμπάργκο όπλων που κατ’ εξοχήν οι ΗΠΑ της επέβαλαν, ως κύρωση για την εισβολή της στην Κύπρο. Έκτοτε, και πέρα από τις φαραωνικές εξαγγελίες της, έχει πετύχει την εισαγωγή τεχνογνωσίας, όπως και την κατασκευή δικών της αμυντικών βιομηχανικών μονάδων, στο πλαίσιο ιδίως υλοποίησης των εξοπλιστικών της προγραμμάτων και τον αντίστοιχο προσπορισμό αντισταθμιστικών ωφελημάτων.
Καίριο επίτευγμά της στη διαδικασία ανάπτυξης της αμυντικής της βιομηχανίας είναι η παραγωγή των δικών της drones (των μη επανδρωμένων δηλαδή εναερίων μέσων παρακολούθησης αλλά και μάχης). Πλέον γνωστά μεταξύ αυτών τα Bayraktar BT2 και τα Ankici. Στην πορεία ανάπτυξης των δικών της drones, η Τουρκία στηρίχθηκε αρχικά σε ισραηλινά μέσα και τεχνολογία. Ωστόσο επέλεξε την αυτονόμησή της, καθώς θεώρησε ότι οι ισραηλινές υπηρεσίες είχαν πρόσβαση στο υλικό που συνέλεγε μέσω των drones, ενώ πάντα υπήρχε ο φόβος για απώλεια της κρίσιμης υποστήριξης σε ανταλλακτικά, συντήρηση και αναβάθμιση σε περιόδους κρίσεων.
Σήμερα η τουρκική αμυντική βιομηχανία, με αιχμή του δόρατος τα drones, έχει κύκλο εξαγωγών που υπερβαίνει τα 3 δισ. δολάρια και αντιπροσωπεύει περί το 1,8% του εξαγωγικού της εμπορίου. Βασική αγορά στην οποία προσανατολίζεται είναι αυτή της Αφρικής. Τη βοηθάει για τον σκοπό αυτό το ευρύ δίκτυο των 40 πρεσβειών που διατηρεί στην αφρικανική ήπειρο, τα 37 γραφεία στρατιωτικών ακολούθων που έχει δημιουργήσει καθώς και η απευθείας αεροπορική σύνδεσή της, μέσω των τουρκικών αερογραμμών, με 50 προορισμούς σε αφρικανικές χώρες. Σε πρόσφατο συνέδριο που φιλοξένησε, με σκοπό την περαιτέρω σύσφιγξη των σχέσεων με τις χώρες της αφρικανικής ηπείρου, συμμετείχαν 39 αφρικανικές χώρες και 13 αρχηγοί αφρικανικών κρατών.
Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι σε πρόσφατη επίσκεψη του τούρκου Προέδρου στην Αγκόλα συμφωνήθηκε να διπλασιαστούν οι εξαγωγές τουρκικού πολεμικού υλικού, οι οποίες θα φτάσουν τα 500 εκατ. δολάρια. Εξάλλου η Τουρκία διατηρεί στρατιωτικές βάσεις σε Μαρόκο και Τυνησία, ενώ η στρατιωτική της βάση στη Σομαλία είναι η μεγαλύτερη και έχουν εκπαιδευθεί σε αυτή 2.500 στελέχη του Σομαλικού Στρατού. Και όλα αυτά σε μια ήπειρο που το 49% των εισαγωγών σε οπλικά συστήματα προέρχεται από τη Ρωσία, ενώ ιδιαίτερα ισχυρή είναι και η κινεζική παρουσία. Η σύγκριση με τις δικές μας επιδόσεις, σε συνδυασμό με τη συζήτηση ύπαρξης οιουδήποτε σχετικού πλάνου, προκαλεί μελαγχολία.
Η επιτυχία των τουρκικών εξαγωγών σε πολεμικό υλικό και ιδιαίτερα σε drones κατά κανόνα εντοπίζεται στις φτηνότερες τιμές τους σε σχέση με τα αντίστοιχα δυτικά, στην ανυπαρξία ουσιαστικά περιορισμών ως προς τη χρήση τους και τους τελικούς αποδέκτες καθώς και στη δοκιμασμένη αποτελεσματικότητά τους. Ειδικά η τελευταία αναδείχθηκε στα πεδία των μαχών στη Λιβύη, όπου ουσιαστικά ανέκοψε την προέλαση του Χαλίφα Χάφταρ προς την Τρίπολη, στη Συρία, όπου παρείχε τείχος προστασίας στις φιλοτουρκικές ομάδες στην Ιντλίμπ, καθώς και στο Ναγκόρνο – Καραμπάχ, όπου συνετέλεσε καίρια στη νίκη των Αζέρων. Η προμήθεια των τουρκικών drones στην Ουκρανία είναι επίσης αυτή που δυναμιτίζει σε μεγάλο βαθμό τις αιτιάσεις της Ρωσίας για την ασφάλειά της. Την ίδια βέβαια στιγμή, η Ρωσία εξοπλίζει τους Τούρκους με τους S-400 και τους παρέχει αφειδώς ενέργεια, ενώ ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών, δηλώνει αναρμόδιος για τον τρόπο που χρησιμοποιεί τα drones της η Ουκρανία.
Εδώ κάπου είναι όμως που ανακύπτουν τα ζητήματα της ευθύνης των Τούρκων, στα οποία μπορούμε να εστιάσουμε. Ήδη ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποίησαν τα τουρκικά drones οι Αζέροι αποτέλεσε την αφορμή για να αναστείλει ο Καναδάς την αποστολή κρίσιμων υλικών και την παροχή τεχνογνωσίας για τη συντήρηση και συνέχιση λειτουργίας των Bayraktar. Το ίδιο εξετάζουν να κάνουν και οι ΗΠΑ. Είναι πρόδηλη, κατά τις σχετικές εκτιμήσεις, η συμμετοχή της Τουρκίας στη διάπραξη εγκλημάτων πολέμου. Η κυνική αυτή τουρκική πρακτική αναδείχθηκε πρόσφατα και στην Αιθιοπία, όπου τα Bayraktar χρησιμοποιήθηκαν για να πληγούν άμαχοι στην επαρχία Τιγκρέι και προκάλεσαν εκατόμβες απωλειών. Πρέπει να αναδείξουμε την εγκληματική αυτή πρακτική και τις ευθύνες των Τούρκων. Είναι ανούσιο να πελαγοδρομούμε παρακολουθώντας.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ