Αλέκος Φασιανός: Η μεξικανική εμπειρία του μεγάλου ζωγράφου
Του ΑΛΕΞ. ΜΗΛΙΑΡΕΣΗ
πρώην Πρέσβη στο Μεξικό
Η προσωπική μου εμπειρία με τον Αλέκο Φασιανό, καταξιωμένο διεθνώς έλληνα ζωγράφο, ήταν στο μακρινό Μεξικό, το 2006. Ήταν το τιμώμενο πρόσωπο στο ετήσιο διεθνές πολιτιστικό Φεστιβάλ «CERVANTINO», μία από τις σημαντικότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις στη Λατινική Αμερική. Διοργανώνεται παραδοσιακά στην Πολιτεία Γκουαναχουάτο, στην αποικιακού ρυθμού ομώνυμη πόλη, που έχει ανακηρυχθεί από την Unesco ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Είχα τη χαρά και την τιμή να τον φιλοξενήσω για ένα δεκαήμερο στην πρεσβευτική κατοικία, μαζί με τη σύζυγό του Μαρίζα. Ήταν για μένα μια σύντομη μεν αλλά μοναδική, βιωματική εμπειρία ανταλλαγής σκέψεων με έναν ελληνολάτρη εικαστικό καλλιτέχνη, όπως αναδύεται μέσα από τα έργα του, ομολογουμένως ξεχωριστής ιδιότυπης τεχνοτροπίας, που αποτυπώνεται στη μνήμη σου.
Πέρα από αυτό καθ’ αυτό το πλουσιότατο εικαστικό του έργο, καθώς ήταν πανθομολογούμενα παραγωγικότατος και ευρηματικός στη σκιαγράφηση ανθρώπινων μορφών, της φύσης και του περιβάλλοντος, υπάρχει βεβαίως και ο άνθρωπος, ο δημιουργός. Είχε, λοιπόν, ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μένα να εξερευνήσω διακριτικά, ενδόμυχα αυτόν τον ίδιο τον καλλιτέχνη ως ανθρώπινο χαρακτήρα. Αρκετές φορές, σημαίνοντα πρόσωπα, που έχουν αναδειχθεί μέσα από το έργο τους, σε έναν συγκεκριμένο τομέα που βιοποριστικά επέλεξαν, μας προκαλούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μεγαλύτερη περιέργεια, ώστε να εμβαθύνουμε και στον ανθρώπινο χαρακτήρα τους, στο στοιχείο που ασφαλώς συνέβαλε τα μέγιστα στην επιτυχία τους στον επαγγελματικό τομέα που ακολούθησαν.
Ο Φασιανός, όπως ελάχιστα τον έζησα, ήταν φειδωλός σε λόγια, είχες την εντύπωση ότι ήταν βυθισμένος στις σκέψεις του. Ξαφνικά όμως τον έβλεπες να ανασηκώνεται, έχοντας παρατηρήσει σιωπηλός τον περιβάλλοντα χώρο γύρω του, είτε εξωτερικό είτε εσωτερικό, και αυθόρμητα σου εξηγούσε, σου ερμήνευε με έναν δικό του τρόπο τον χρωματισμό των αντικειμένων, την ένταση του φωτισμού, την αντανάκλαση του Ήλιου σε όποιες εικόνες έβλεπε εκείνη τη στιγμή να περνούν από μπροστά του. Ευθυγραμμιζόσουν και εσύ, στιγμιαία, παρορμητικά, με τη δική του ερευνητική ματιά, έβλεπες στοιχεία του περιβάλλοντος και από άλλη οπτική γωνία, που πριν σου ήταν απαρατήρητα, είτε αφορούσαν αντικείμενα είτε αποχρώσεις χρωμάτων, που διαρκώς εναλλάσσονταν μέσα από την αντίστοιχη κινητικότητα του Ήλιου, των σύννεφων και της έντασης του αέρα. Ορισμένες φορές, συνέδεε τις εικόνες αυτές με δικές του βιωματικές εμπειρίες, ως παιδί, ως έφηβος ή και σπουδαστής ζωγράφος
Από το Μεξικό γύρισε πίσω στην Ελλάδα αναμφίβολα πλουσιότερος σε οπτικές εμπειρίες, έχοντας περιηγηθεί, έστω σύντομα, σε χώρους «αυθεντικούς», όπως ο ίδιος τους χαρακτήριζε, λαϊκές γειτονιές, με το δικό τους ξεχωριστό, έντονο χρώμα, παλιά σπίτια ισπανικής-αποικιοκρατικής μορφής, παλιές εκκλησίες κ.ά. Ιδίως περιεργαζόταν, με τη δική του διεισδυτική ματιά, ό,τι ήταν χειροποίητο, καθώς και την αβρότητα των υλικών σε πόρτες, καγκελωτά παράθυρα, προσόψεις σπιτιών, που ενσωμάτωναν ιδρώτα και κόπους από εξειδικευμένους μαστόρους της εποχής. Συνέδεε πολλές φορές αυτό που έβλεπε με πολιτιστικές καταβολές και δικές του βιωματικές εμπειρίες από την Ελλάδα και το Παρίσι, όπου έμεινε πολλά χρόνια, χωρίς όμως να αλλοτριωθεί η ελληνικότητά του. Με την ίδια παρατηρητική ματιά περιεργαζόταν, μεγαλόφωνα και την ενδυματολογική εμφάνιση των απλών ανθρώπων, των γηγενών Μεξικανών, τις περαστικές αυτές φιγούρες από μπροστά του, σου έδινε την εντύπωση ότι προετοίμαζε νοερά κάποιο συγκεκριμένο σκηνικό θεάτρου…
Είχε ζητήσει να υπάρχει στην κατοικία ένα μεγάλο λευκό μπλοκ και μολύβια. Πήγαν και του τα έφεραν. Ένα απόγευμα ζήτησε από τη μικρή κόρη μου Ηλέκτρα να καθίσει ακίνητη, πράγμα δύσκολο για ένα παιδί και της έκανε το πορτρέτο με τη δική του, πάντα μοναδική, φασιανική τεχνοτροπία. Στη μικρή δεν άρεσε, φάνηκε από τον μορφασμό της, θεωρούσε ότι ήταν πιο όμορφη, μετά όμως την ενηλικίωσή της πήρε το μαυρόασπρο πορτρέτο της, σαν φυλαχτό, μαζί της στο Παρίσι…
Από μία μεγαλούπολη, σήμερα 21 εκατ. κατοίκων, την Πόλη του Μεξικού, προτίμησε να περιηγηθεί σε μέρη που εξιστορούσαν το παρελθόν της χώρας, ιδίως την πλουσιότατη μυθολογική διαδρομή της, τους αρχαίους πολιτισμούς, αρκετά στοιχεία από τους οποίους επέζησαν ευτυχώς μέχρι σήμερα. Περιεργάσθηκε από κοντά μουσειακούς χώρους, δύο από τους πιο αντιπροσωπευτικούς μεξικανούς μεγάλους ζωγράφους, με διαχρονική παγκόσμια αναγνώριση, τον Ντιέγκο Ριβέρα και τη Φρίντα Κάλο, καθώς, πέρα από το εικαστικό τους έργο, πρόσθετο ερέθισμα αποτελούσε η πολυκύμαντη, με μεταπτώσεις, ζωή τους.
Η προτίμηση στο απλό, στο αυθεντικό ήταν εμφανής και στην καθημερινότητα της ζωής του. Ενδεικτικά, στο Μεξικό προτίμησε να γευτεί, σε ένα απλό εστιατόριο, ντόπιο μαγειρεμένο φαγητό, γενικά ήταν λιτοδίαιτος, παρά να απολαύσει τη διεθνή κουζίνα σε ένα επώνυμο εστιατόριο της πρωτεύουσας. Μου είχε εκφράσει την έντονη επιθυμία του να ξαναγυρίσει στο Μεξικό, να συγκεράσει στη σκέψη του, με τη βαθιά παιδεία που διέθετε, την ελληνική μυθολογία με την ιστορική διαδρομή των Αζτέκων και άλλων γηγενών πολιτισμών. Όπως όμως συμβαίνει πολλές φορές, ορισμένες επιθυμίες μας, δυστυχώς, δεν προλαβαίνουμε βιωματικά να τις ολοκληρώσουμε…
Ο Αλέκος Φασιανός μας αποχαιρέτησε, αφήνοντας, για να τον θυμόμαστε εμείς και η νεότερη γενιά, τα μοναδικά έργα του, το καθένα από τα οποία συνοδεύεται και από ένα ξεχωριστό αφήγημα ζωής για τον ίδιο, έναν γνήσιο Έλληνα, έναν φιλοσοφημένο καλλιτέχνη. Η εκτίμηση όλων των φιλότεχνων, και πέραν του ελλαδικού χώρου, που αναγνώρισε την πολύπλευρη καλλιτεχνική προσφορά του, ας είναι για τη σύζυγό του Μαρίζα, που ήταν σταθερός συμπαραστάτης σε πολλές φάσεις της ζωής του, και για την οικογένειά του μια ζεστή παρηγοριά.