Παρασκηνιακό σενάριο για επιβολή στην Κύπρο ενδιάμεσης στρατηγικής συμφωνίας πριν από τις Προεδρικές εκλογές του 2023
Γράφει ο
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ
Πρέσβυς ε.τ.
Το άτυπο Αμερικανικό έγγραφο για τον αγωγό East Med, οι συνομιλίες στη Γενεύη για την Ουκρανία και η κρίση που ξέσπασε στο Καζακστάν είναι μεγάλα θέματα της επικαιρότητας, που επισύρουν δικαιολογημένα την προσοχή μας. Και τα τρία άλλωστε δεν είναι άσχετα με την Αμερικανική πολιτική και τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις, έστω και αν μόνο το πρώτο συνδέεται άμεσα με την Αμερικανική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο.
Δεν πρέπει όμως τα θέματα αυτά να επισκιάσουν εξελίξεις στο εσωτερικό μέτωπο της Κύπρου, που προκαλούν μεγάλες ανησυχίες για επάνοδο στο προσκήνιο του σεναρίου για επιβολή στην Κύπρο μιας ενδιάμεσης στρατηγικής συμφωνίας, πριν από τις Προεδρικές εκλογές του 2023. Το σενάριο έχει ως στόχο να προκαταληφθεί οποιοσδήποτε κίνδυνος απορρίψεως από τον λαό των γνωστών σχεδίων «λύσεως» του Κυπριακού, με βάση διζωνική ομοσπονδία, με πολιτική ισότητα, εκ περιτροπής Προεδρία και Τουρκικές εγγυήσεις και στρατιωτική παρουσία στο διηνεκές.
Το σενάριο αυτό ενορχηστρώνεται από τη Βρετανική διπλωματία, η οποία χειραγωγεί και την προσφορά καλών υπηρεσιών στο Κυπριακό από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες. Στην πιο πρόσφατη έκθεσή του προς το Συμβούλιο Ασφαλείας, ο τελευταίος αποφεύγει να καταδικάσει την Τουρκική πλευρά για τις προτάσεις δύο κρατών που υπέβαλε κατά την πρόσφατη Πενταμερή Διάσκεψη, παρά το γεγονός ότι οι προτάσεις αυτές εκφεύγουν απροκάλυπτα από το διαπραγματευτικό πλαίσιο, το οποίο υποτίθεται ότι είχε συμφωνηθεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Για να σώσει τα προσχήματα, διατυπώνει μόνο κάποιες επικρίσεις για το θέμα των Βαρωσίων, όπου οι Τουρκικές κινήσεις για άνοιγμα και εποικισμό παραβιάζουν κατάφωρα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Αφορμή για την πρόκληση των ανησυχιών αυτών έδωσε η επαναφορά από τον Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη στο υπουργείο Εξωτερικών του Ιωάννη Κασουλίδη, μετά την παραίτηση του Νίκου Χριστοδουλίδη. Ο Ιωάννης Κασουλίδης παρουσιάζεται ως έμπειρος πολιτικός, που αναλαμβάνει για Τρίτη φορά το υπουργείο Εξωτερικών. Η αλήθεια όμως είναι ότι ο Ιωάννης Κασουλίδης έχει μεταμορφωθεί, κατά την πιο πρόσφατη περίοδο, σε φανατικό υπέρμαχο για «λύση» τώρα, όταν η Τουρκική πλευρά υπαναχωρεί ακόμη και από την ιδέα της ομοσπονδίας και ζητά ευθέως «λύση» δύο κρατών. Συνέπλευσε δημοσίως με τις ιδέες αυτές, με το κίνημα «Ως Δαμέ», που υποστηρίζεται άτυπα από τις ενδοτικές ηγεσίες του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ και ζητά άμεση «λύση». Αντί δηλαδή να στρέφεται κατά της Τουρκικής κατοχής, ασκεί πίεση στην Ελληνική πλευρά, και ειδικότερα στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, για πρόσθετες παραχωρήσεις προς την Τουρκική πλευρά, ώστε να επιτευχθεί η δήθεν «λύση».
Η πρόσφατη συνέντευξη Κασουλίδη στη Βρετανική εφημερίδα «Financial Times» προκάλεσε αίσθηση στην Κύπρο. Μιλώντας τότε ως πρώην υπουργός Εξωτερικών, διαβεβαίωνε την Τουρκική πλευρά ότι η Ελληνική πλευρά δεν θα αμφισβητήσει, μετά τη «λύση», τον Τουρκικό χαρακτήρα της κατεχόμενης σήμερα Κύπρου και έκανε λόγο για Μέτρα Οικοδομήσεως Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), που θα αφορούσαν, μεταξύ άλλων, τη διεθνή αναγνώριση και νομιμοποίηση του αεροδρομίου του ψευδοκράτους. Οι ιδέες Κασουλίδη είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες εάν συνδυασθούν με τη σταθερή επιδίωξη της Βρετανικής διπλωματίας να προωθήσει, υπό το πρόσωπο του ΟΗΕ, μια ενδιάμεση στρατηγική συμφωνία, η οποία θα καθιστούσε τετελεσμένο γεγονός τη μορφή της «λύσεως» και την κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και θα προκατελάμβανε τη θέληση του Κυπριακού λαού στις Προεδρικές εκλογές του 2023.
Σημειώνεται ότι με πρωτεργάτη τον πρώην ειδικό εκπρόσωπο του Γ. Γραμματέα του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Νορβηγό Άιντα, είχαν γίνει επανειλημμένες εκβιαστικές προσπάθειες, κατά την Πενταμερή Διάσκεψη του Κραν Μοντανά, για την επιβολή ενδιάμεσης στρατηγικής συμφωνίας, ως υποκατάστατο της «λύσεως» που δεν είχε γίνει δυνατό να συμφωνηθεί.
Η αλληλουχία των εξελίξεων, στο εσωτερικό μέτωπο της Κύπρου, άρχισε με την παραίτηση του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Χριστοδουλίδη, η οποία έγινε αναπόφευκτη μετά το πρόωρο άνοιγμα των εσωκομματικών διαδικασιών για την ανάδειξη κομματικού υποψηφίου για τις Προεδρικές εκλογές από τον Πρόεδρο του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου. Ο τελευταίος ήθελε με την κίνηση αυτή είτε να εξαναγκάσει τον Νίκο Χριστοδουλίδη να υποβάλει υποψηφιότητα για την Προεδρία ως κομματικός υποψήφιος, ώστε να τον εξουδετερώσει, εφόσον ελέγχει ο ίδιος το κόμμα, είτε να τον θέσει στο περιθώριο του κόμματος. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης έχει κάθε συμφέρον να θέσει ανεξάρτητη υποψηφιότητα στις Προεδρικές εκλογές, εφόσον, ως ανεξάρτητος, προηγείται κατά πολύ του κομματικού του αντιπάλου σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις και έχει μεγάλες πιθανότητες να εκλεγεί Πρόεδρος.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι γιατί ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επέλεξε ως αντικαταστάτη του τον Ιωάννη Κασουλίδη, με τις γνωστές θέσεις; Ο τελευταίος, κατά την παράδοση και παραλαβή του υπουργείου, μίλησε με καλά λόγια για τον προκάτοχό του και είπε ότι θα συνεχίσει την ίδια πολιτική. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, εν όψει της αλλαγής αυτής, θέλησε επίσης να διασκεδάσει τις ανησυχίες με συνέντευξή του στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος», στην οποία εξέφρασε την εκτίμηση ότι είναι δύσκολη η κατάσταση για την επίτευξη «λύσεως» στο Κυπριακό.
Οι καθησυχαστικές όμως δηλώσεις είναι αυτό που λέει το όνομά τους και δεν αρκούν, βεβαίως, για να πείσουν ότι δεν ασκούνται πιέσεις και εκβιασμοί στον Πρόεδρο και ότι δεν τεκταίνονται σχέδια στο παρασκήνιο. Κατά τραγική ειρωνεία της ιστορίας, η κατάσταση έχει έλθει με άλλους πρωταγωνιστές στο ίδιο σημείο που ήταν πριν από το διαβόητο σχέδιο Ανάν. Το μεγάλο δόλωμα τότε ήταν η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με συμπράττουσα την Ελληνική κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη, που αγόταν από την πολιτική του Ελσίνκι, για δήθεν λύση των Ελληνοτουρκικών προβλημάτων με τη μετατροπή τους σε Ευρω-Τουρκικά, ο ξένος παράγων προσπαθούσε να κάνει πακέτο την ένταξη με μια «λύση» του Κυπριακού τύπου σχεδίου Ανάν.
Ευτυχώς για την Κύπρο, βρισκόταν τότε στο τιμόνι ο αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος, που αντέκρουσε την προσπάθεια αυτή με το ΟΧΙ του δημοψηφίσματος, το οποίο υπερέβη τα κομματικά στεγανά και αγκάλιασε τη μεγάλη πλειοψηφία του Κυπριακού λαού. Στο τιμόνι βρίσκεται σήμερα ένας πρώην υποστηρικτής του σχεδίου Ανάν, ο οποίος όσο και αν έμαθε μέσα από τα βιώματά του ως Πρόεδρος, έχει στις καταβολές του μια πολιτική ενδοτισμού και υποχωρήσεων, που έγινε, δυστυχώς, κυρίαρχη στο κόμμα του, στο επίπεδο τουλάχιστον του κομματικού μηχανισμού. Αυτό φαίνεται από τις θέσεις που υποστηρίζει ο Πρόεδρος του κόμματος και υποψήφιος για τις Προεδρικές εκλογές Αβέρωφ Νεοφύτου. Οι θέσεις του τελευταίου ταυτίζονται πλήρως με εκείνες του ΑΚΕΛ, το οποίο διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία στον ενδοτισμό, με άλλοθι την προσέγγιση με τους Τουρκοκυπρίους.
Η σύγκλιση αυτή Δεξιάς και Αριστεράς προς την κατεύθυνση μιας ανεδαφικής, παράλογης και αυτοκαταστροφικής δήθεν «λύσεως», που πρακτικά θα σήμαινε την κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την υπαγωγή ολόκληρης της Κύπρου στον γεωπολιτικό και στρατηγικό έλεγχο της Άγκυρας, δεν έχει τη στήριξη του Κυπριακού λαού, παρά την κομματική πλειοψηφία που παρουσιάζει η ταύτιση των ηγεσιών ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ. Η μεγάλη πλειοψηφία του Κυπριακού λαού, όπως και το 2004, τάσσεται εναντίον μιας «λύσεως» διζωνικής ομοσπονδίας, με πολιτική ισότητα, σύμφωνα με επανειλημμένες δημοσκοπήσεις. Μπορεί κάποιος να εκφράσει αυτήν την πλειοψηφία στις Προεδρικές εκλογές; Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ναι.
Ο φόβος αυτός του παρασκηνίου εξηγεί τη σπουδή του να προωθήσει ενδιάμεση στρατηγική συμφωνία ή, εναλλακτικά, Μέτρα Οικοδομήσεως Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), με τα οποία η Ελληνική πλευρά θα δεσμευόταν εκ των προτέρων για την ουσία της «λύσεως» και θα παραπέμπονταν σε διακοινοτικές συνομιλίες οι τεχνικές λεπτομέρειες. Αυτή είναι και η απαίτηση της Τουρκικής πλευράς για να δεχθεί επανάληψη των συνομιλιών, επισείοντας παραλλήλως απειλές για εποικισμό των Βαρωσίων.
Μέσα στο πλαίσιο αυτό, είναι ιδιαίτερα ανησυχητική η επαναφορά του Ιωάννη Κασουλίδη στο υπουργείο Εξωτερικών. Η επανεμφάνιση επίσης στο προσκήνιο της Βικτόρια Νούλαντ στο Αμερικανό State Department, με το άτυπο έγγραφο για τον αγωγό East Med, είναι κακός οιωνός για τα Ελληνικά συμφέροντα. Η υστερική αντι-Ρωσική πολιτική που υποστηρίζει η τελευταία αναβαθμίζει εκ των πραγμάτων τον Τουρκικό παράγοντα και ευνοεί ανοίγματα και «δώρα» προς αυτόν.