Η Παραδοσιακή Αλιεία του Αιτωλικού στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας
Η «Παραδοσιακή Αλιεία Εθνικού Πάρκου Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου-Αιτωλικού» εγγράφεται στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας
Την εγγραφή της παραδοσιακής αλιείας του Εθνικού Πάρκου Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου-Αιτωλικού, με απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη, ανακοινώνει το ΥΠΠΟΑ.
Η πρωτοβουλία για την εγγραφή του στοιχείου στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας προήλθε από τον Φορέα Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου – Ακαρνανικών Ορέων σε συνεργασία με το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο (MedINA), το Τμήμα Ζωικής Παραγωγής Αλιείας και Υδατοκαλλιεργειών του Πανεπιστημίου Πατρών και ομάδα επιστημονικών συνεργατών.
Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, «Η παραδοσιακή αλιεία του Εθνικού Πάρκου Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου-Αιτωλικού αποτελεί παραδοσιακή πρακτική, συνδεδεμένη με τη δημιουργικότητα των κατοίκων της περιοχής και την αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων. Είναι η παραδοσιακή τεχνογνωσία, την οποία οφείλουμε να καταγράψουμε και να διαφυλάξουμε. Οι πρακτικές αλιείας Εθνικού Πάρκου Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου-Αιτωλικού αποτελούν παραδοσιακή τέχνη και επαγγελματική δραστηριότητα που ασκείται για αιώνες στην ευρύτερη περιοχή, με πρακτικές αλλά και καταβολές τόσο τυπολογικές όσο και πολιτισμικές από τα μεσαιωνικά-βυζαντινά χρόνια και την Ενετοκρατία. Σε συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες, αυτό το σημαντικό για την περιοχή στοιχείο, μπορεί να διαφυλαχθεί στο μέλλον. Ευχαριστώ τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Σπήλιο Λιβανό για την συνεργασία μας, προκειμένου να διαφυλαχθεί αυτό το σημαντικό στοιχείο».
Ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Σπήλιος Λιβανός δήλωσε τα εξής: «Η παραδοσιακή αλιεία της Λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου είναι κομμάτι της
ιστορίας και της ζωής της χώρας μας. Συνδέεται με τη συλλογική πολιτιστική συνείδηση των κατοίκων της περιοχής και ταξιδεύει στα βάθη του χρόνου. Αποτυπώνεται στο σύμπλεγμα των διβαριών, στις παραδοσιακές Πελάδες και στις γαΐτες που σχίζουν τα ήρεμα νερά της Κυνίας Λίμνης, κατά το Στράβωνα, της Περικαλλέας Λίμνης κατά τον Όμηρο και αυτής των «Καημών της Λιμνοθάλασσας» κατά τον Παλαμά. Η συγκεκριμένη απόφαση, αποτελεί τη γέφυρα που συνδέει το χθες με το σήμερα και το αύριο του πολιτισμού μας. Αποτελεί το μέσον διατήρησης και προώθησης της παραδοσιακής αλιείας στην περιοχή. Θέλω να ευχαριστήσω την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη για τη θέρμη με την οποία στήριξε και προώθησε αποτελεσματικά την προσπάθειά μας. Οφείλω, τέλος, να συγχαρώ όσους εργάσθηκαν για τη σύνταξη του φακέλου».
Η λιμνοθάλασσα ως ζωντανός οργανισμός με πλούσια χλωρίδα και πανίδα αποτελεί σημαντικό παράγοντα επαγγελματικής δραστηριοποίησης, βιώσιμης ανάπτυξης και διατήρησης του παραδοσιακού τρόπου αλιείας. Το πλούσιο σε βιοποικιλότητα φυσικό περιβάλλον της περιοχής που φιλοξενεί 290 είδη πτηνών και περισσότερα από 100 είδη χλωρίδας ενισχύει τον παραδοσιακό χαρακτήρα της αλιείας και αποτελεί μια ζωντανή απεικόνιση της αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης.
Στο σύμπλεγμα των λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου – Αιτωλικού υπάρχουν συνολικά 14 ιχθυοσυλληπτικές εγκαταστάσεις, 8 παραδοσιακού και 6 σύγχρονου τύπου. Είναι τοποθετημένες στα σημεία που η λιμνοθάλασσα επικοινωνεί με τη θάλασσα. Η θέση των παραδοσιακών διβαριών, των μόνιμων αλιευτικών παγίδων- φυσικών ιχθυοτροφείων, δεν έχει μεταβληθεί από το 1826. Ο υγρότοπος σήμερα έχει δυνατότητα παραγωγής σημαντικών ποσοτήτων αλιευμάτων ως βιότοπος που προσελκύει μεγάλο αριθμό και πολλά είδη υδρόβιων οργανισμών, τα οποία στη συνέχεια οι αλιείς τα εκμεταλλεύονται εμπορικά.
Σήμερα περισσότεροι από 700 αλιείς δραστηριοποιούνται επαγγελματικά στη λιμνοθάλασσα. Παρότι αποτελεί επάγγελμα που ασκείται κάτω από δύσκολες συνθήκες, οι ψαράδες συνεχίζουν μια παράδοση που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά και αποτελεί μέρος της ιστορικής και πολιτισμικής τους κληρονομιάς. Η παραδοσιακή αλιεία ήταν εξ’ άλλου μια από τις βασικές αιτίες που επέτρεψε στους Μεσολογγίτες να επιβιώσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα κατά την πολιορκία της πόλης.
Τα μυστικά και οι τεχνικές της παραδοσιακής αλιείας καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα παραδοσιακής τεχνογνωσίας: από την κατασκευή των κτισμάτων έως των χρηστικών αντικειμένων, γνώσεις για την εύρεση κατάλληλου ξύλου για την ναυπήγηση των πλοιαρίων, την κατασκευή των πελάδων και των εργαλείων. Οι μόνιμες εγκαταστάσεις (διβάρια, πελάδες), τα κινητά μέσα (πλοιάρια, γαΐτες), τα εργαλεία (παραγάδι, καμάκι, σταφνοκάρι), αποτελούν πολιτιστική κληρονομιά που
διαφυλάσσεται μέχρι σήμερα ως αναπόσπαστο κομμάτι και βασικό βιοποριστικό στοιχείο των κατοίκων της περιοχής.
Εκπρόσωποι των ελεύθερων αλιέων και των συνεταιρισμών των διβαρίων συμμετείχαν σε ημερίδα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της τοπικής κοινωνίας, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟΑ για την προετοιμασία και εγγραφή του φακέλου υποψηφιότητας του στοιχείου στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας. Η τοπική κοινωνία ενημερώθηκε για το εγχείρημα και υποστήριξε με κάθε τρόπο την υποψηφιότητα.
Σημειώνεται ότι το 2020 προηγήθηκε και η εγγραφή του στοιχείου «Ψάρεμα με σταφνοκάρι στο Αιτωλικό» στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.