Επισημάνσεις και ανησυχίες με αφορμή τις δανειακές ανάγκες του 2022 – Του Ν. Στραβελάκη
Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Πρόσφατα, ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους προχώρησε στην παρουσίαση της στρατηγικής χρηματοδότησης του Δημοσίου για το 2022. Από τις 19 πυκνογραμμένες σελίδες της παρουσίασης οι 18 είναι αφιερωμένες σε μια αγωνιώδη προσπάθεια να εξορκιστούν οι ανησυχίες των αγορών για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, τώρα που παύει η κατ’ εξαίρεση αποδοχή των ελληνικών ομολόγων από την ΕΚΤ (πρόγραμμα PEPP). Η όποια αξία της παρουσίασης περιορίζεται στη 19η και τελευταία σελίδα και δεν είναι άλλη από τον πίνακα κάλυψης των χρηματοδοτικών αναγκών του προϋπολογισμού του 2022, που παρατίθεται στην αρχή του κειμένου.
Η σοβαρότητα και ο ρεαλισμός της προσέγγισης του ΟΔΔΗΧ δεν αργεί να φανεί, αφού, όπως θα παρατηρήσετε, το άθροισμα των προϋπολογισμένων πηγών χρηματοδότησης υπολείπεται των προϋπολογισμένων αναγκών κατά 100 εκατ. (24,9 δισ. ανάγκες, 24,8 δισ. πηγές χρηματοδότησης).
Προσπερνώντας αυτό το μικρό ολίσθημα με την παρατήρηση ότι όταν πάμε να ζητήσουμε δανεικά κάτι τέτοια τα προσέχουμε, προχωρώ στην ουσία του πίνακα. Είναι σαφές ότι ο πίνακας έχει συνταχθεί με την υπόθεση ότι τα επιτόκια το 2022 θα παραμείνουν σταθερά. Διαφορετικά, δεν εξηγείται ο προϋπολογισμός τόκων 4,7 δισ. με δημόσιο χρέος, σύμφωνα με την ίδια παρουσίαση (σελ. 9), 350 δισ., αφού προκύπτει ότι το μέσο προϋπολογισμένο επιτόκιο είναι μόλις 1,3% (4,7/350). Ακόμη και με το δεδομένο ότι το 52% του δημοσίου χρέους βρίσκεται στον ESM και έχει σταθερό επιτόκιο, χαμηλότερο του 1%, αυτός ο μέσος όρος προκύπτει μόνο εάν οι νέες εκδόσεις ομολόγων και εντόκων γραμματίων του 2022 έχουν το ίδιο επιτόκιο με εκείνες του 2021. Όμως το πρόγραμμα στήριξης της ΕΚT (PEPP) λήγει τον Μάρτιο του 2022 και οι πληθωριστικές πιέσεις είναι σημαντικές. Αυτό σημαίνει ότι και τα επιτόκια που θα πληρώσει το Ελληνικό Δημόσιο για τα 12 δισ. που προτίθεται να δανειστεί σίγουρα θα είναι υψηλότερα και η διαθεσιμότητα των αγορών να τα καλύψουν περιορισμένη.
Όμως και το ύψος των δανειακών αναγκών του Ελληνικού Δημοσίου είναι συζητήσιμο. Στις δανειακές ανάγκες πρέπει να προσθέσουμε 11 δισ. έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου (σελ. 12 της παρουσίασης). Από αυτό το ποσό μόλις 0,8 δισ. περιλαμβάνονται στις συνολικές δανειακές ανάγκες των 24,9 δισ. του πίνακα και συγκεκριμένα στο κονδύλι «εξόφληση πριν την ωρίμανση». Με άλλα λόγια, ο ΟΔΔΗΧ και κατ’ επέκταση ο προϋπολογισμός του 2022 υποθέτουν ότι το εγχώριο τραπεζικό σύστημα θα μπορέσει να αναχρηματοδοτήσει τα έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου και μάλιστα με το ίδιο κόστος. Στις συγκεκριμένες οικονομικές συνθήκες της εκτόξευσης των τιμών της ενέργειας και με έναν προϋπολογισμό που επιδιώκει να μειώσει το πρωτογενές έλλειμμα από 7,3% σε 1,2% του ΑΕΠ μέσα σε μία χρονιά (σελ. 6 της παρουσίασης) οι υποθέσεις του ΟΔΔΗΧ απλά δεν είναι ρεαλιστικές. Με αυτό το δεδομένο, η κυβέρνηση θα χρειαστεί να καταφύγει στο μαξιλάρι για ποσά πολύ μεγαλύτερα των 6,6 δισ. που περιλαμβάνονται στον πίνακα του ΟΔΔΗΧ και αυτές οι εξυπηρετήσεις συνοδεύονται από μέτρα λιτότητας.
Η τελευταία διαπίστωση δεν αφορά μόνο την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους, αλλά τον προϋπολογισμό συνολικά. Οι εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία αλλά και η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας δεν δικαιολογούν την αισιοδοξία της κυβέρνησης, η οποία ισχυρίζεται ότι θα καταφέρει να μειώσει το πρωτογενές έλλειμμα, επιτυγχάνοντας παράλληλα ρυθμό μεγέθυνσης πάνω από 4% το 2022. Επισημαίνω χαρακτηριστικά (σελ. 7 της παρουσίασης του ΟΔΔΗΧ) ότι η κυβέρνηση θεωρεί ότι θα φτάσει σε αυτό το αποτέλεσμα με μείωση των δαπανών του προϋπολογισμού κατά 6 δισ. ευρώ ή 4% του προβλεπόμενου ΑΕΠ του 2021, ενώ το υπόλοιπο 3% της μείωσης του ελλείμματος θα προέλθει από τη μεγέθυνση του 2022. Αν η κυβέρνηση δεν προτίθεται να αποδράσει με εκλογές εντός του πρώτου εξαμήνου του τρέχοντος έτους, το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να αναθεωρήσει τις προβλέψεις της, γιατί σύντομα θα βρεθεί σε αδιέξοδο.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ