Γεγονότα που απασχόλησαν τη διεθνή και την ελληνική κοινωνία τον χρόνο που πέρασε
Σκέψεις και εκτιμήσεις για το νέο έτος
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Το έτος 2021, που φεύγει, σημειώθηκαν σημαντικά γεγονότα διεθνούς και ελληνικού ενδιαφέροντος, που σίγουρα θα καταγραφούν στα χρονικά της σύγχρονης ιστορίας. Το έτος 2021 σημαδεύτηκε κυρίως από την έξαρση της πανδημίας του κορονοϊού, η οποία εξαπλώθηκε –αντί να υποχωρήσει– σε όλες τις ηπείρους, με συνεχείς μεταλλάξεις, λες και ο ιός είναι νοήμων και προσπαθεί να ξεφύγει από τον δίκαιο διώκτη του, τον άνθρωπο.
Πρωτοεμφανίστηκε, ως γνωστόν, σε μια περιοχή της Κίνας και αρχικά πολλοί πίστεψαν ότι θα περιοριζόταν στις χώρες της Ασίας. Σίγουρα διαψεύστηκαν, καθώς ο ιός γρήγορα εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο. Δεν έλειψαν βέβαια και οι φωνές για τη διάδοση του ιού που την απέδωσαν σε εσκεμμένη ενέργεια της Κίνας για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, τις οποίες αρχικά ασπάστηκε και ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Αποτέλεσμα, να μη ληφθούν έγκαιρα τα απαιτούμενα προληπτικά μέτρα καταπολέμησης. Ο τότε αμερικανός Πρόεδρος είχε απαξιώσει τον Διεθνή Οργανισμό Υγείας (ΔΥΟ), από τον οποίο οι ΗΠΑ είχαν αποχωρήσει, όπως είχε πράξει και για τη συμμετοχή των ΗΠΑ στην UNESCO. Η εξάπλωση της πανδημίας κατέδειξε τις αδυναμίες της διεθνούς κοινότητας να ενεργεί συντονισμένα και να μην επηρεάζεται από πολιτικές και άλλες σκοπιμότητες. Συγχρόνως αποκάλυψε ότι οι σκοταδιστικές αντιλήψεις του Μεσαίωνα δεν έχουν εκλείψει. Η επιστημονική αλήθεια δεν φαίνεται να τους αγγίζει και να τους ενδιαφέρει. Οφείλουμε, πάντως, να εξάρουμε και να αναγνωρίσουμε την υπευθυνότητα που επέδειξε η ηγεσία της Εκκλησίας της Ελλάδος και η Ιερά Σύνοδος, που παρότρυναν τους πιστούς να εμβολιαστούν και να προσέρχονται στους ιερούς ναούς λαμβάνοντας τα προσήκοντα μέτρα που συνιστούν οι αρμόδιοι υγειονομικοί φορείς. Δυστυχώς, υπήρξαν και εξαιρέσεις, αφού ορισμένοι ιεράρχες συνιστούσαν το αντίθετο.
Εκτός της πανδημίας του κορονοϊού, που δεν έτυχε της δέουσας προσοχής και αντιμετώπισης όταν πρωτοεμφανίστηκε, ο χρόνος που πέρασε σημαδεύτηκε και από εξάρσεις πολιτικοοικονομικών ανταγωνισμών μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, ενώ οι περιφερειακές συγκρούσεις, μετά και την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν και το Ιράκ, παρουσίασαν κάποια ύφεση. Πλέον προβληματικός φαίνεται να είναι ο ανταγωνισμός μεταξύ ΗΠΑ – Ρωσίας σε περιφερειακά θέματα, με μήλο της Έριδος την Ουκρανία. Οι Ουκρανοί Καθολικοί και Ουνίτες, που ιστορικά επηρεάζονται από την όμορη Πολωνία και γενικότερα τη Δύση, πιέζουν για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, γεγονός που προκαλεί ανησυχία στη Ρωσία, η οποία, υπό μορφή προειδοποίησης, επαυξάνει τη στρατιωτική της παρουσία στα σύνορα με τη Ουκρανία.
Η προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία αποτελεί μια δυσάρεστη ανάμνηση και εμπειρία για τους Ουκρανούς. Οι περισσότερες χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ αποφεύγουν να πάρουν σαφή θέση και όλη η κατάσταση θυμίζει εποχές Ψυχρού Πολέμου. Η επιδίωξη ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ευνοείται και από την πολυπληθή ουκρανική κοινότητα στις ΗΠΑ, επίλεκτο μέλος της οποίας υπήρξε και ο επί σειρά ετών διακεκριμένος Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι. Θα διακινδυνεύσουν οι Ουκρανοί και οι υποστηρικτές τους μια θερμή αναμέτρηση με τη Ρωσία; Πολύ αμφίβολο και πλέον αμφίβολο να εμπλακεί δυναμικά και το ΝΑΤΟ.
Ερωτηματικά εγείρονται και για τις σχέσεις και την τροπή που θα πάρουν οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Κίνα. Η αποδυνάμωση των ΗΠΑ στη διεθνή σκηνή και ο ανταγωνισμός με την Κίνα είναι πιθανόν να ωθήσει το Πεκίνο να επέμβει δυναμικά και να προσαρτήσει την Ταιβάν, την οποία θεωρεί αναπόσπαστο τμήμα της Κίνας. Σε μια τέτοια περίπτωση πώς θα αντιδράσει η Ουάσινγκτον; Η διεθνής αποδυνάμωση των ΗΠΑ, έστω και φαινομενικά, είναι πιθανόν να βάλει το Ιράν σε πειρασμό να προχωρήσει το πυρηνικό του πρόγραμμα, αλλάζοντας τα στρατηγικά δεδομένα σε μία από τις πλέον ευαίσθητες περιοχές του πλανήτη. Δυστυχώς, η παγκοσμιότητα που ακολούθησε την κατάρρευση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού το 1989 αντί να συμβάλει σε μια σταθεροποίηση, συνεργασία και άμβλυνση των ανισοτήτων οδηγεί προς το αντίθετο. Οι ανισότητες αυξήθηκαν, οι πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι.
Σε ό,τι αφορά τον ελληνικό χώρο, ο χρόνος που πέρασε, εκτός του προβλήματος αντιμετώπισης της πανδημίας του κορονοϊού, σημαδεύτηκε και από ένταση που σημειώθηκε στις σχέσεις με την Τουρκία από την αυξανόμενη τουρκική παραβατικότητα στο Αιγαίο, στην Ανατολική Μεσόγειο και ασφαλώς στην Κύπρο. Οι προκλήσεις έγιναν εντονότερες και η Άγκυρα δεν αποκρύπτει πλέον ότι οι επιδιώξεις της δεν είναι απλά η διεκδίκηση δικαιωμάτων, αλλά η αλλαγή του status quo, το οποίο έχει καθιερωθεί από διεθνείς συμβάσεις και το Διεθνές Δίκαιο. Από τη στήλη αυτή δεν έχουμε σταματήσει να τονίζουμε ότι η ελληνική διπλωματία δεν θα πρέπει απλά να καταγγέλλει την τουρκική παραβατικότητα, αλλά να καταδεικνύει τους κινδύνους των αναθεωρητικών βλέψεων της Άγκυρας, που βλάπτουν και υποσκάπτουν τη σταθερότητα στην περιοχή μας και στρέφονται κατά της συνοχής και των συμφερόντων του Δυτικού Κόσμου.
Σε αντίθεση με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, η κατάσταση στον βαλκανικό περίγυρο ήταν βελτιωμένη. Σε αυτό συνετέλεσε και η Συμφωνία των Πρεσπών –η οποία, όπως έχουμε αναφέρει και παλαιότερα, θα μπορούσε να ήταν και καλύτερη–, όπως και η διαδικασία για την ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την οποία η Ελλάδα ενθέρμως υποστηρίζει. Η σύντομη και συνοπτική αναφορά για τις διεθνείς εξελίξεις τον χρόνο που πέρασε και οι εκτιμήσεις για τον χρόνο που έρχεται θα ήταν, πιστεύουμε, ατελής χωρίς μια αναφορά στον πολιτιστικό τομέα.
Η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να αποτελεί πόλο έλξης για εκατομμύρια επισκέπτες και να αναγνωρίζεται ως λίκνο του δυτικού πολιτισμού και της δημοκρατίας. Οφείλουμε να το αποδείξουμε διαφυλάττοντας τους θεσμούς και τα ιστορικά μας μνημεία, όπως και τη γλώσσα μας, που δυστυχώς κακοποιείται από τα τηλεοπτικά, κυρίως, Μέσα. Δεν μπορεί το βάρος να αναλάβει μόνο ο κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης. Χρειάζεται η παρέμβαση του Συλλόγου Ελλήνων Λογοτεχνών και άλλων λογοτεχνικών φορέων αλλά και της Ακαδημίας Αθηνών, όπως πράττει για τη γαλλική γλώσσα η γνωστή Γαλλική Ακαδημία.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ
Φωτό: olympiobima.gr