Μάκης Κουρής: Αποχαιρετισμός σε έναν ευπατρίδη Πρόεδρο
Του Μάκη Κουρή
Γνώρισα στο ΠΑΣΟΚ τον Κάρολο Παπούλια ως ξεχωριστό φίλο του Ανδρέα Παπανδρέου, βουλευτή και μετέπειτα υπουργό Εξωτερικών και Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η πορεία του ήταν αυτή που ονόμαζαν οι Αρχαίοι ευθυπορεία. Καμία ταλάντευση στις αρχές, στις αξίες και στην πολιτική του. Σταθερή σαν τους βράχους και τα ψηλά βουνά της ιδιαίτερης πατρίδας του. Προσηνής, ευγενής και ανοιχτόκαρδος, γινόταν αμέσως συμπαθής και οικείος συνομιλητής και άφηνε να ξεσπάσει το τρανταχτό γέλιο του, χωρίς αυτό να μειώνει ούτε κατ’ ελάχιστο το βάθος των σκέψεων και των εκτιμήσεων και των συλλογισμών του.
Ο Κάρολος Παπούλιας σπούδασε την αγάπη στην πατρίδα από μικρό παιδί στα βουνά της Ηπείρου.
Αυτοεπιστρατεύθηκε στην Αντίσταση κατά των ξένων κατακτητών από τα 16 του χρόνια και έζησε, όπως όλος ο ελληνικός λαός, τη χαρά της απελευθέρωσης αλλά και την απογοήτευση και την οδύνη για όσα ακολούθησαν με τον εμφύλιο σπαραγμό.
Σπούδασε στην Ιταλία και στη Γερμανία, τις χώρες των χθεσινών εχθρών, χωρίς καμιά μνησικακία και εχθροπάθεια, γιατί είχε την ωριμότητα να διαχωρίζει τον φασισμό του Μουσολίνι και τον ναζισμό του Χίτλερ από τους λαούς των χωρών αυτών. Η σταδιοδρομία του στην Ελλάδα, όπως και πολλών άλλων επιστημόνων της γενιάς του, δεν ήταν ανέφελη και φυσιολογική. Τη δύσκολη εποχή των χρόνων που ακολούθησαν τον εμφύλιο διαδέχθηκε η οκταετία Καραμανλή και η παρένθεση, μετά, της Ενώσεως Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου.
Η δυναμική που αναπτύχθηκε, σε συνδυασμό με το φλεγόμενο θέμα της Κύπρου, οδήγησαν σε παλινδρόμηση τις δημοκρατικές πολιτικές εξελίξεις. Στη χώρα που υπήρξε το λίκνο της δημοκρατίας επεβλήθη στρατιωτική δικτατορία. Ο Κάρολος Παπούλιας θεώρησε πάλι καθήκον του να αυτοεπιστρατευθεί στον αντιδικτατορικό αγώνα. Συνέβαλε ενεργά στην αντίσταση κατά της χούντας και βρέθηκε αργότερα στο πλάι του Ανδρέα Παπανδρέου, που ίδρυσε, μετά την πτώση της δικτατορίας, το ΠΑΣΟΚ.
Ως στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, επικεφαλής της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων, συνέβαλε ουσιαστικά στον προσδιορισμό των αρχών της εξωτερικής πολιτικής του ΠΑΣΟΚ, που συνοψίσθηκε ως πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική. Αυτό σήμαινε απλά ότι η εξωτερική πολιτική της Ελλάδος δεν πρέπει να είναι μονοδιάστατη, προσδιοριζόμενη μόνο από τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ και τη συμμαχική της σχέση με τις ΗΠΑ, όταν μάλιστα οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δεν λαμβάνουν υπ’ όψιν τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα, αλλά μεροληπτούν υπέρ της Άγκυρας, με το επιχείρημα ότι η Τουρκία είναι για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ στρατηγικά σημαντικότερη.
Η Ελλάδα, στο πνεύμα της πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής, πρέπει να αναπτύσσει τις εξωτερικές της σχέσεις προς κάθε κατεύθυνση, με βάση τα ζωτικά συμφέροντα της χώρας και την ασφάλειά της. Ο υποδεικνυόμενος από το ΝΑΤΟ κοινός εχθρός, στο πρόσωπο της τότε Σοβιετικής Ενώσεως και του Συνασπισμού της Βαρσοβίας, δεν καλύπτει, δυστυχώς, την Ελλάδα, που αντιμετωπίζει, αντιθέτως, απειλή από μια άλλη χώρα του ΝΑΤΟ, την Τουρκία.
Η ελληνική πολιτική πρέπει επομένως να λαμβάνει υπ’ όψιν αυτήν την πραγματικότητα, εφόσον το ΝΑΤΟ δηλώνει αδυναμία και υποδεικνύει ότι το άρθρο 5 της αλληλεγγύης καλύπτει την Ελλάδα μόνο από εξωτερική απειλή τρίτης χώρας, αλλά όχι άλλης χώρας του ΝΑΤΟ.
Η πολιτική αυτή δοκιμάσθηκε στην πράξη και έδειξε τι αξίζει κατά τη μεγάλη ελληνοτουρκική κρίση του 1987. Ο Κάρολος Παπούλιας διεδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο κατά την κρίση αυτή. Με εντολή του Ανδρέα Παπανδρέου μετέβη στη Σόφια και συνάντησε τον βούλγαρο ηγέτη Ζίφκοφ. Η κίνηση αυτή έστειλε μήνυμα στην Ουάσινγκτον ότι η κρίση δεν θα έμενε στο ενδο-νατοϊκό πλαίσιο, μέσα στο οποίο μπορούσε να εκβιασθεί η Ελλάδα για υποχωρήσεις από μια αμερικανοτουρκική συμπαιγνία. Θα εξελισσόταν σε διεθνή κρίση, με παρέμβαση και του άλλου Συνασπισμού. Η κίνηση αυτή απέτρεψε εκβιασμό της Ελλάδος και οδήγησε σε αποκλιμάκωση.
Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Κάρολος Παπούλιας άσκησε τα καθήκοντά του κατά τρόπο υποδειγματικό, όχι μόνο σε ό,τι αφορά τον τύπο αλλά και την ουσία. Ο Πρόεδρος δεν έχει, με βάση το τροποποιημένο Σύνταγμα, ουσιαστικές εκτελεστικές αρμοδιότητες.
Η κύρια αρμοδιότητά του είναι η τήρηση του Συντάγματος και ο ρυθμιστικός του ρόλος, με βάση αυτό, για τη διεξαγωγή των εκλογών και την εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία. Ο συμβολικός του όμως ρόλος είναι τρισμέγιστος, γιατί εκφράζει στο πρόσωπό του την ενότητα των Ελλήνων και τις βασικές αρχές, τα δικαιώματα και τα πιστεύω των Ελλήνων, όπως είναι κατοχυρωμένα στο Σύνταγμα.
Ο Κάρολος Παπούλιας ενσάρκωσε τον ρόλο αυτό με άψογη αξιοπρέπεια, σεβασμό στον λαό και πατριωτισμό. Το παράδειγμά του πρέπει να είναι διδαχή και υποθήκη και για τους μεταγενεστέρους. Ο ελληνικός λαός θα τον θυμάται με αγάπη και βαθιά εκτίμηση για την αγωνιστική και πατριωτική ζωή του και για το παράδειγμα ήθους και εθνικής αξιοπρέπειας που άφησε.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ