Ανδρέας Ευθυμίου στο “Π”: Ενεργειακή φτώχεια στην Ελλάδα

-Είναι οι δήμοι και οι ενεργειακές κοινότητες μέρος της αντιμετώπισής της;

Του
ΑΝΔΡΕΑ ΕΥΘΥΜΙΟΥ
Δημάρχου Μοσχάτου – Ταύρου

Έχει αναρωτηθεί κάποιος πώς θα ήταν η ζωή μας χωρίς την ηλεκτρική ενέργεια – πιο απλά, χωρίς το ηλεκτρικό ρεύμα (χωρίς διαδίκτυο, τηλεόραση, κλιματισμό, φωτισμό, θέρμανση κ.ά.);

Ζωή χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα είναι αδιανόητη. Όλες οι ανθρώπινες δραστηριότητες περιστρέφονται γύρω από την ηλεκτρική ενέργεια και την ασφαλή και σε επάρκεια παραγωγή της.

Η παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας έχει παρενέργειες, οι οποίες αφήνουν το ίχνος τους στο περιβάλλον και εντείνουν την κλιματική κρίση. Η παραγωγή ενέργειας από ορυκτά καύσιμα είναι η κύρια αιτία της δημιουργίας του διοξειδίου του άνθρακα, που ευθύνεται για την κλιματική κρίση.

Ο κόσμος στρέφεται προς «καθαρές ενέργειες», όπως είναι οι ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας). Ενώ, όμως, υπάρχει ένα μεγάλο κίνημα για καθαρή ενέργεια, μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει η εκτίμηση ότι πάνω από 50 εκατομμύρια νοικοκυριά, περίπου 150 εκατομμύρια άνθρωποι, ζουν σε συνθήκες ενεργειακής φτώχειας, έχουν δηλαδή περιορισμένη ή καθόλου πρόσβαση σε βασικές ενεργειακές υπηρεσίες (θέρμανση, ψύξη, φωτισμό), γεγονός δυσμενές για την υγεία, την ποιότητα ζωής και το περιβάλλον.

Η ενεργειακή φτώχεια είναι πολύπλοκο πρόβλημα, που εξαρτάται από την αύξηση των τιμών της ενέργειας, την ανεργία, τη μείωση των εισοδημάτων και την ποιότητα των κτιρίων, και η αντιμετώπισή του φαίνεται δύσκολη και αρκετά μακρινή.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 10% του πληθυσμού έχει ανεπαρκή ή καθόλου πρόσβαση. Μελέτη του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Απόδοσης Κτιρίων κατατάσσει την Ελλάδα, μαζί με τη Βουλγαρία και την Κύπρο, στις χώρες στις οποίες η ενεργειακή φτώχεια αποτελεί σοβαρό πρόβλημα.

Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή, στη χώρα μας το 70% αδυνατεί να διατηρήσει την εσωτερική θερμοκρασία του χώρου όπου ζει σε επαρκή επίπεδα, το 50,7% καθυστερεί την αποπληρωμή των οφειλών και το 29,5% ζει σε κατοικίες με ακατάλληλες συνθήκες διαβίωσης. Οι μέσοι όροι της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 19,8%, 10% και 15,1% αντίστοιχα. Το Παρατηρητήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπολογίζει για τη χώρα μας τα μεγέθη αυτά σε 17,9% και 32,5% αντίστοιχα. Βλέπουμε, λοιπόν, το μεγάλο πρόβλημα στη χώρα μας.

Στις προσπάθειες για την αντιμετώπιση του προβλήματος αναπτύχθηκαν δύο έννοιες, η έννοια της Ενεργειακής Δικαιοσύνης και η έννοια της Ενεργειακής Δημοκρατίας.

Η πρώτη επιδιώκει να εφαρμόσει τις αρχές της Δικαιοσύνης στην ενεργειακή πολιτική και στην κλιματική κρίση μέσω της συμμετοχής των πολιτών στην κατάργηση των ορυκτών καυσίμων και στη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας. Η Ενεργειακή Δημοκρατία θέλει να εξασφαλίσει τη συμμετοχή των πολιτών, της τοπικής αυτοδιοίκησης και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στη μετάβαση αυτή.

Στην Ελλάδα πρώτο βήμα για την Ενεργειακή Δημοκρατία είναι ο ν. 4513/2018, που αφορά τη δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων, όπου η ενέργεια πρέπει να αντιμετωπίζεται ως κοινωνικό αγαθό και οι αλλαγές να καλύπτουν τους ευάλωτους πολίτες. Μέσα από διάφορα ερευνητικά προγράμματα αναπτύχθηκαν προτεινόμενες δράσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου της ενεργειακής φτώχειας, όπως:

α) εκστρατείες ενημέρωσης και εκπαίδευσης στα σχολεία,

β) ομάδα ενεργειακών συμβούλων και εγκατάσταση έξυπνων μετρητών,

γ) γραφείο ενημέρωσης για την ενεργειακή φτώχεια,

δ) ενημερωτικές πρωτοβουλίες / εκδηλώσεις για τους πολίτες.

Το κυριότερο, όμως, είναι ότι πλήθος μελετών έχει αναδείξει πως το κύριο όπλο για την εξάλειψη της ενεργειακής φτώχειας στην Ελλάδα είναι η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων. Και οι συμπράξεις που μπορούν να γίνουν είναι τόσο σε επίπεδο πολυκατοικίας, γειτονιάς, όσο και δήμου, με τη συμμετοχή ιδιωτικών επιχειρήσεων.

Στην προσπάθεια αυτή συμμετέχουν πολλοί δήμοι με την ίδρυση των ενεργειακών κοινοτήτων. Στον Δήμο Μοσχάτου – Ταύρου, έχει ανατεθεί στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο η ίδρυση ενεργειακής κοινότητας, όπως και η παρακολούθηση των ενεργειακών καταναλώσεων και η μέτρηση του ανθρακικού αποτυπώματος αλλά και η ψηφιοποίηση και η αυτόματη παρακολούθηση των κτιριακών εγκαταστάσεων του Δήμου Μοσχάτου – Ταύρου.

Με την ολοκλήρωση της εργασίας αυτής θα έχουμε πλήρη καταγραφή των καταναλώσεων και των εκπομπών για κάθε κτίριο του δήμου, ώστε να εφαρμόζονται ανάλογα μέτρα. Ταυτόχρονα, από το 2011 ο δήμος προχώρησε σε ενεργειακές αναβαθμίσεις κτιρίων και αθλητικών εγκαταστάσεων και, το σπουδαιότερο, στη συνεργασία με το Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου και την Greenpeace, όπου επιλέχθηκε προσφυγική πολυκατοικία στη ΔΕ Ταύρου ώστε να γίνουν ενεργειακές παρεμβάσεις και να γίνει ενεργειακά αποδοτική, με απώτερο στόχο να ενταχθούν σε πρόγραμμα όλες οι προσφυγικές πολυκατοικίες, με όφελος για εκατοντάδες ευάλωτα νοικοκυριά.

Εν κατακλείδι, οι ενεργειακές κοινότητες είναι μια σημαντική ευκαιρία για τους ΟΤΑ.

O δήμος αποκτά ένα νέο εργαλείο για την υποστήριξη δημοτών που έχουν ανάγκη, για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και για την άσκηση της κοινωνικής του πολιτικής.

Οι δήμοι, μετά την οικονομική κρίση και την υγειονομική κρίση (Covid-19), ήταν ένας από τους θεσμούς που κράτησαν όρθια την κοινωνία και μπορούν, με εργαλείο τις ενεργειακές κοινότητες, να δώσουν λύσεις και στα προβλήματα της ενεργειακής φτώχειας. Και πιστεύω ότι και στον τομέα αυτό θα το πετύχουν γιατί είναι ο μόνος θεσμός που είναι κοντά στον πολίτη και αντιλαμβάνεται τα προβλήματά του.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Φωτό: my-mosxato.blogspot.com