Οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες από τον «νόμο Μενέντεζ»
Εκτός σχεδιασμών οι τουρκικές αμφισβητήσεις
-Αναβαθμίζει τον ρόλο της χώρας, ενισχύει τις Ένοπλες Δυνάμεις, ανοίγει όμως και μέτωπα με Ρωσία – Κίνα
Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Οι πανηγυρισμοί και ο ενθουσιασμός για την έγκριση από τη Γερουσία της Ελληνοαμερικανικής Αμυντικής και Διακοινοβουλευτικής Συνεργασίας, που σύντομα θα γίνει νόμος του αμερικανικού κράτους, προσφέρουν ευκαιρίες στη χώρα μας, θέτουν όμως και νέες προκλήσεις και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να οδηγήσουν σε λανθασμένες εντυπώσεις για την ύπαρξη και την επικινδυνότητα της τουρκικής απειλής.
Με πρωτοβουλία του γερουσιαστή Μενέντεζ και την κινητοποίηση του ελληνικού και του κυπριακού λόμπι στις ΗΠΑ, υπερψηφίσθηκε από την Ολομέλεια της Αμερικανικής Γερουσίας η γνωστή «τροπολογία Μενέντεζ», με τη στήριξη μάλιστα και των Ρεπουμπλικανών, καθώς την πρόταση συνυπέγραφε και ο ισχυρός παράγοντας της μειοψηφίας της Γερουσίας Μάρκο Ρούμπιο. Τώρα απομένει η τυπική υπογραφή του Προέδρου Μπάιντεν, προκειμένου να αποτελέσει νόμο του κράτους, καθώς είχε ενταχθεί στον νόμο για τον αμυντικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ.
Ο νέος αμερικανικός νόμος αναδεικνύει και εμβαθύνει την ελληνοαμερικανική στρατηγική σχέση και προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες για την ενίσχυση των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, ενώ το πιο εντυπωσιακό ίσως στοιχείο είναι ότι με την πράξη αυτή ανάβει το πράσινο φως για την αγορά από την Ελλάδα, εφόσον το αποφασίσει, των υπερσύγχρονων μαχητικών F-35.
Η Ουάσινγκτον με τον νόμο αυτό προβάλλει τον σημαντικό ρόλο της Ελλάδας στην ευρύτερη περιοχή, καθώς αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «η Ελλάδα είναι πυλώνας σταθερότητας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και οι ΗΠΑ θα παραμένουν προσηλωμένες στη στήριξη της ασφάλειας και της ευημερίας της».
Ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο της νέας αμερικανικής νομοθεσίας είναι ότι αποδίδεται στρατηγικός χαρακτήρας στη Συνεργασία 3 + 1 (Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ + ΗΠΑ), η οποία ξεκίνησε επί κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ, και επισημαίνεται ότι το επιτυχημένο αυτό φόρουμ συνεργασίας εκτός από τα ενεργειακά ζητήματα θα πρέπει να επεκταθεί και να συμπεριλάβει και άλλους τομείς κοινού ενδιαφέροντος.
Στο ίδιο πλαίσιο, η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεσμεύεται να υποστηρίξει και κοινές ασκήσεις συνεργασίας για τη θαλάσσια ασφάλεια με την Κύπρο, την Ελλάδα και το Ισραήλ. Ο νέος αμερικανικός νόμος χαρακτηρίζει «αμοιβαία επωφελείς για την Εθνική Ασφάλεια των ΗΠΑ και της Ελλάδας» τις ναυτικές συνεργασίες με τη χώρα μας στη Σούδα και στην Αλεξανδρούπολη και καλεί την αμερικανική κυβέρνηση να αυξήσει τις προσπάθειες για στήριξη και εκσυγχρονισμό των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Για τον σκοπό αυτό προβλέπεται η ενεργοποίηση και του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Κινήτρων Ανακεφαλαιοποίησης (ERIP), προκειμένου να βοηθήσει τη χώρα να καλύψει αμυντικές ανάγκες της και να απομακρύνει στρατιωτικό εξοπλισμό και πλατφόρμες που χρησιμοποιούνται (ρωσικής προέλευσης), ενώ για κάθε έτος από το 2022 έως το 2026 επιτρέπεται να διατεθούν στην Ελλάδα 1.800.000 δολάρια για το Πρόγραμμα Διεθνούς Στρατιωτικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΙΜΕΤ).
Επίσης, στον νόμο προβλέπεται ότι η Αναπτυξιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (USDFC) θα μπορεί να υποστηρίξει ιδιωτικές επενδύσεις σε στρατηγικά έργα υποδομής στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων ναυπηγείων και λιμανιών, κάτι που ανοίγει τον δρόμο για μεγαλύτερες επενδύσεις στους κρίσιμους αυτούς τομείς.
Παράλληλα με το σχήμα 3 + 1 συστήνεται Διακοινοβουλευτική Ομάδα 3 + 1 Κύπρου, Ελλάδας, Ισραήλ και Ηνωμένων Πολιτειών, στην ατζέντα της οποίας όμως θα είναι και τα θέματα που απασχολούν τη Συνεργασία 3 + 1, όπως η θαλάσσια ασφάλεια, η αμυντική συνεργασία, οι ενεργειακές πρωτοβουλίες και οι προσπάθειες αντιμετώπισης «κακοήθους επιρροής από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας και τη Ρωσική Ομοσπονδία».
Η αναβάθμιση των ελληνοαμερικανικών αμυντικών σχέσεων είναι προφανής τα τελευταία χρόνια και προσλαμβάνει και ειδικό περιεχόμενο, καθώς συνδέεται και με τη διαφαινόμενη πρόθεση των Αμερικανών να περιορίσουν τη δική τους, άμεση εμπλοκή στην Ανατολική Μεσόγειο. Και έτσι αναζητούν αξιόπιστους συμμάχους και περιφερειακά σχήματα, που με τη στήριξη των ΗΠΑ μπορούν να αναλάβουν ρόλο εμπέδωσης της σταθερότητας και της ασφάλειας αλλά και της αναζήτησης αξιόπιστων και ανεξάρτητων πηγών ενέργειας για την Ευρώπη.
Βεβαίως, η επιλογή αυτή των Αμερικανών και η συμμετοχή της Ελλάδας σε αυτήν τη μικρή αρχιτεκτονική ασφάλειας που διαμορφώνουν στην περιοχή δεν είναι χωρίς κινδύνους και κόστος.
Μετά την επέκταση της Αμυντικής Συμφωνίας με τις ΗΠΑ, η έγκριση της «τροπολογίας Μενέντεζ» και η μετατροπή της σε νόμο ρίχνει σοβαρές σκιές στις σχέσεις της Ελλάδας με την Κίνα και τη Ρωσία.
Αντιθέτως, δεν θα πρέπει να δημιουργήσει πλασματικές εντυπώσεις για το πόσο μπορεί να επηρεάσει η αναβάθμιση αυτή των ελληνοαμερικανικών σχέσεων την κατάσταση στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η συμφωνία με τις ΗΠΑ δεν έχει βεβαίως καμιά ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής και θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι παρά την κρίση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, η στρατιωτική συνεργασία των δύο χωρών παραμένει σε υψηλό επίπεδο και η Τουρκία κάθε άλλο παρά έχει διαγραφεί από τους στρατηγικούς σχεδιασμούς των ΗΠΑ.
Εξάλλου οι απειλές της Τουρκίας όλο και εντείνονται, παρά το γεγονός ότι η Τουρκία εμφανίζεται να αναζητά ομαλοποίηση με όλους σχεδόν τους γείτονες και περιφερειακούς αντιπάλους της, κρατώντας την ένταση μόνο για την Ελλάδα και την Κύπρο.
Και για όσους αμφέβαλλαν το προηγούμενο διάστημα, ήρθε και ο τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος επιβεβαίωσε το νέο δόγμα της Άγκυρας, όπως είχε διατυπωθεί πριν από μερικούς μήνες σε επιστολή του στον ΟΗΕ. Η Τουρκία όχι μόνο δεν κάνει πίσω ούτε εκατοστό από την αμφισβήτηση και τη διεκδίκηση της ελληνικής κυριαρχίας, αλλά επιχειρεί να δημιουργήσει και νέες «γκρίζες ζώνες». Έτσι, συνέδεσε και δημόσια την ικανοποίηση της τουρκικής απαίτησης για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών με τη διατήρηση της ελληνικής κυριαρχίας σε αυτά. Αυτή η ακραία προκλητική στάση αφορά πλέον την αμφισβήτηση όχι κάποιων βραχονησίδων, αλλά ακόμη και των μεγάλων κατοικημένων νησιών. Με τον τρόπο αυτό, η Τουρκία, στην καλύτερη των περιπτώσεων, θα διεκδικεί και θα απαιτεί τον αφοπλισμό των νησιών, ώστε να μετατραπεί το Αιγαίο σε μια θάλασσα «ειδικού καθεστώτος», όπου κατόπιν θα είναι πολύ πιο εύκολο να επιβάλει τις άλλες διεκδικήσεις της.
Η νομοθέτηση της ελληνοαμερικανικής συνεργασίας, μετά την απόφαση της Γερουσίας, είναι σημαντική και αυξάνει την αποτρεπτική ισχύ της χώρας είτε με πρόσθετους εξοπλισμούς είτε με τη δημιουργία κοινών συμφερόντων με τις ΗΠΑ, που δεν θα θέλουν να διασαλευθεί αυτή η κατάσταση με ανεπιθύμητες εντάσεις. Αλλά δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι παγίως οι Αμερικανοί μαζί με τη στήριξη στην Ελλάδα συστήνουν και… διάλογο με την Άγκυρα… Σίγουρα πάντως η ελληνοαμερικανική στρατηγική σχέση δεν θα είναι η λύση στα προβλήματά μας με την Τουρκία…
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ
Φωτό: defence-point.gr