Γιώργος Κατρούγκαλος στο “Π”: Μια ευκαιρία για τη Θράκη

Του
ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΥ
Καθηγητή Δημοσίου Δικαίου,
Τομεάρχη Εξωτερικών ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ

Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της ειδικής κοινοβουλευτικής επιτροπής για τη Θράκη. Μολονότι η συγκρότησή της έγινε –όπως οι περισσότερες κυβερνητικές πρωτοβουλίες– κυρίως για λόγους εντυπώσεων, η πολύμηνη συζήτηση με τους φορείς και τους κατοίκους της περιοχής και η εκτεταμένη αντιπαράθεση εναλλακτικών οπτικών στη Βουλή ανοίγει, υπό προϋποθέσεις, ένα παράθυρο ευκαιρίας για μια από τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές της χώρας. Κάθε κόμμα, εκτός από το ΚΙΝΑΛ και την Ελληνική Λύση, κατέθεσε τις δικές του προτάσεις για τη στρατηγική ανάπτυξη της Θράκης.

Για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ η περιορισμένη ανάπτυξη της Θράκης δεν αποτελεί φυσικό φαινόμενο, αλλά είναι αποτέλεσμα πολιτικών που ασκήθηκαν στο παρελθόν. Για τον λόγο αυτό και το δικό μας πόρισμα, σε αντίθεση με εκείνο της ΝΔ, περιλαμβάνει έναν πλήρη απολογισμό των αντιφατικών αποτελεσμάτων νόμων που οδήγησαν στον πλουτισμό λίγων, αλλά σε μια ελλειμματική ανάπτυξη, τα κουφάρια της οποίας βλέπει κανείς σε πολλά μέρη της περιοχής, πιο χαρακτηριστικά στη βιομηχανική ζώνη της Κομοτηνής. Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να αλλάξει άμεσα (δεν γίνονται θαύματα), ούτε αυτόματα από τους μηχανισμούς της αγοράς, ούτε με ημίμετρα και επιμέρους παρεμβάσεις, ούτε με μια ισχυρότερη, επιδοματικού χαρακτήρα πολιτική.

Η ανάπτυξη πρέπει να στηρίζεται σε μια λογική ενισχυόμενης και αυτοτροφοδοτούμενης ανάπτυξης. Τα κίνητρα από μόνα τους, χωρίς βελτίωση των υποδομών και των γενικότερων συνθηκών διαβίωσης και επιχειρείν, δεν μπορούν να είναι αποτελεσματικά. Ο μόνος τρόπος είναι να υπάρξει μια στρατηγική μακράς πνοής, με επίκεντρο τον άνθρωπο. Σύμφωνα με την πρότασή μας, το ανθρώπινο δυναμικό είναι ο βασικός παράγοντας της αναπτυξιακής διαδικασίας. Στο πλαίσιο αυτό, η ενσωμάτωση της μειονότητας είναι καθοριστική.

Προτείνουμε τέσσερις βασικούς στόχους:

1.Βελτίωση της ελκυστικότητας της Θράκης ως ικανοποιητικού προορισμού για κατοίκηση.
2.Βελτίωση της ελκυστικότητας της Θράκης ως τόπου άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας.
3.Μετάβαση σε ένα νέο παράδειγμα οικονομικής ανάπτυξης της Θράκης, που να στηρίζεται στη γνώση.
4.Αξιοποίηση της διασυνοριακότητας και διαπολιτισμικότητας της περιοχής.

Το πόρισμα δεν αποτελεί πρόγραμμα, εφόσον στην απόφαση της Ολομέλειας δεν προβλέφθηκε συγκεκριμένος προϋπολογισμός, ούτε τέθηκε συγκεκριμένος χρονικός ορίζοντας υλοποίησης. Το ζητούμενο, ούτως ή άλλως, δεν είναι ακόμη ένα πρόγραμμα για την περιοχή, με την έννοια ότι υπάρχουν προγράμματα που τρέχουν σε όλα τα επίπεδα κεντρικής κυβέρνησης αλλά και όλων των βαθμών της τοπικής αυτοδιοίκησης. Εκεί έγκειται μία ακόμη διαφορά του πορίσματος μας από αυτό της Νέας Δημοκρατίας, που ουσιαστικά αποτελεί έναν κατάλογο έργων, σαν να επρόκειτο για την προγραμματική διακήρυξη ενός υποψήφιου περιφερειάρχη πριν από τις τοπικές εκλογές. Αντιθέτως, η δική μας πρόταση αναφέρεται στους προαναφερθέντες τέσσερις στρατηγικούς στόχους, περιλαμβάνοντας ενδεικτικά κάποιες πολύ συγκεκριμένες εμβληματικές δράσεις / μέτρα / έργα, όπως η δημιουργία τεχνολογικού campus στο ΔΠΘ, η πιλοτική εφαρμογή της δομής στήριξης μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜμΕ), η δημιουργία Οργανισμού Ανάπτυξης και Ενίσχυσης της Συνεργασίας της ΝΑ Ευρώπης με έδρα τη Θράκη και η βελτίωση των κύριων υποδομών (π.χ. δημιουργία κάθετων αξόνων για την ενθάρρυνση της διασυνοριακότητας).

Η κεντρική ιδέα του πορίσματος αφορά το πώς θα γίνει η Θράκη τόπος που να χαίρεσαι να ζεις. Η περιοχή αντιμετωπίζει συνολικά προβλήματα δημογραφικής συρρίκνωσης και γήρανσης, με σημαντική μετανάστευση στο εσωτερικό και στο εξωτερικό από όλες τις ομάδες πολιτών. Η εγκατάσταση αρκετών χιλιάδων ομογενών από την πρώην Σοβιετική Ένωση δεν άλλαξε το δημογραφικό τοπίο, διότι τους εξασφαλίστηκε μόνο στέγη, και μάλιστα σε οικισμούς τύπου γκέτο, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος τους να μεταναστεύσει ξανά. Υπάρχει ανάγκη σχεδίου στήριξης της νέας γενιάς, ώστε να σταματήσει η διπλή διαρροή από την περιοχή προς τα μεγάλα αστικά κέντρα αλλά και προς το εξωτερικό, π.χ., διευκολύνσεις με χαμηλότοκα δάνεια για απόκτηση πρώτης κατοικίας ή την επιδότηση ενοικίου για τα νέα ζευγάρια, επέκταση των δομών στήριξης της οικογένειας από τους ΟΤΑ με τη δημιουργία νέων παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών, προώθηση προγραμμάτων επιδότησης για απόκτηση πρώτης κατοικίας για όσους επιλέγουν να εγκατασταθούν σε δήμους του Βόρειου Έβρου, βελτίωση της καθημερινότητας, των δομών υγείας – παιδείας, μεταφορών.

Όπως και στο πόρισμα της Επιτροπής Τσουδερού, αλλά αντίθετα με αυτό της Νέας Δημοκρατίας, το πόρισμα του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ περιλαμβάνει ξεχωριστό κεφάλαιο για τα θεσμικά θέματα και ειδική αναφορά στη μουσουλμανική μειονότητα. Θεωρούμε ότι η πολυπολιτισμικότητα της Θράκης και η θέση της στο σταυροδρόμι Δύσης και Ανατολής αποτελούν θετικούς παράγοντες, μεταξύ άλλων, για την οικονομική της ανάπτυξη αλλά και την όλη εικόνα της περιοχής. Δυστυχώς, σειρά από ατυχείς πολιτικές σε θέματα περιουσίας και δικαιωμάτων για μειονοτικούς (αβεβαιότητα των τίτλων ιδιοκτησίας σε μεγάλη έκταση, έλλειψη δυνατότητας πρόσληψης στο Δημόσιο, δυσκολίες με οικοδομικές άδειες και διπλώματα οδήγησης κ.λπ.), τουλάχιστον μέχρι τη δεκαετία του 1990, οδήγησαν σε ανεπιθύμητα αποτελέσματα σε ό,τι αφορά την ομαλή τους ένταξη στην τοπική κοινωνία αλλά και σε στρεβλώσεις της ανάπτυξης.

Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ προώθησε την ιστορικής σημασίας νομοθετική ρύθμιση για την προαιρετικότητα της σαρίας και τον εκσυγχρονισμό των μουφτειών, διόρισε τοποτηρητές και άνοιξε τη συζήτηση για κατάργηση της σαρίας και την ανάδειξη μουφτήδων με διαδικασίες που θα αποφασιστούν σε διαβούλευση με τη μειονότητα και θα εξασφαλίζουν τη μεγαλύτερη δυνατή αποδοχή τους. Στρατηγικό στόχο αποτελεί η τελική, πλήρης ευθυγράμμιση του νομοθετικού πλαισίου με τον ευρωπαϊκό νομικό πολιτισμό, με την κατάργηση της σαρίας, έπειτα από διαβούλευση με τη μειονότητα. Η Πολιτεία πρέπει να ενισχύσει ακόμη περισσότερο ένα μοντέλο ανοιχτής δημοκρατικής κοινωνίας και ένα πρότυπο ευρωπαϊκής μειονοτικής πολιτικής στη Θράκη, το οποίο θα σέβεται απολύτως τα ανθρώπινα και μειονοτικά δικαιώματα. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να αποτραπεί και η παρέμβαση της Τουρκίας σε ζητήματα που αφορούν έλληνες πολίτες στην περιοχή.

Για να μπορέσει το πόρισμα να λειτουργήσει αποτελεσματικά, θα πρέπει οι στόχοι του να αποτελέσουν αιρεσιμότητα (conditionality) για όλες τις χρηματοδοτήσεις στην περιοχή και βέβαια να υλοποιηθούν όλα τα εμβληματικά έργα, μέτρα, δράσεις που προτείνει. Για να διασφαλισθεί αυτό, θα πρέπει να προβλεφθεί ένας μηχανισμός εποπτείας και ελέγχου της υλοποίησης του πορίσματος της Βουλής από επιτροπή της Βουλής, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και άλλους θεσμικούς φορείς, με την κατάθεση έκθεσης εφαρμογής και ελέγχου κάθε έτος προς τον πρόεδρο της Βουλής.

Έτσι, ίσως να υπάρχει ελπίδα για να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ