O πληθωρισμός, οι καβγάδες στο Eurogroup και η ελληνική οικονομία – Του Ν. Στραβελάκη

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Τα πρακτικά του Eurogroup της περασμένης Δευτέρας (8/11) αποκαλύπτουν μια εντελώς διαφορετική εικόνα από το business as usual, που προσπαθούν να περάσουν προς τα έξω οι κυβερνήσεις των χωρών-μελών της Ευρωζώνης και ιδιαίτερα η ελληνική.

Η τελευταία, διά στόματος Σταϊκούρα, πανηγυρίζει για τη φθινοπωρινή έκθεση της Κομισιόν, παρόλο που η μισή σχεδόν από την προβλεπόμενη ανάπτυξη του 7% για το 2021 αφορά τις δαπάνες αντιμετώπισης της πανδημίας (δαπάνες εμβολίων κ.λπ.). Οι τελευταίες καταγράφονται ως αύξηση της δημόσιας κατανάλωσης. Με αυτά όμως θα ασχοληθούμε την επόμενη εβδομάδα, καθώς προς το παρόν προέχουν οι εξελίξεις στο Eurogroup.

Το αναλυτικό ρεπορτάζ της ιστοσελίδας Euro2day, που επικαλείται τα πρακτικά της συνεδρίασης, αποκαλύπτει ότι οι ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών βρίσκονται στα πρόθυρα νευρικής κρίσης, λόγω των εξελίξεων στις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Πιστεύουν ότι ο πληθωρισμός δεν θα είναι παροδικός, αντίθετα απ’ όσα έλεγαν στελέχη της ΕΚΤ πριν από λίγο καιρό. Μερικοί θεωρούν ότι η Ρωσία δεν διαθέτει τα αποθέματα που λέει ότι διαθέτει και άρα δεν μπορεί να τροφοδοτήσει τη ΕΕ με φυσικό αέριο, ενώ άλλοι διατείνονται ότι εκβιάζει τη Δύση με πολιτικές του τύπου «ανοιγοκλείνω τη στρόφιγγα». Οι υπουργοί θεωρούν ότι και στις δύο περιπτώσεις αυτό σημαίνει μόνιμες πληθωριστικές πιέσεις, είτε λόγω αδυναμίας κάλυψης των αναγκών είτε λόγω αβεβαιότητας για τις μελλοντικές τιμές.

Η βασική διαφωνία όμως αφορούσε τη διαχείριση του προβλήματος. Αρκετοί υπουργοί θεωρούν ότι εδώ που έχουν φτάσει τα πράγματα θα πρέπει να ενημερωθεί ο κόσμος για το πρόβλημα. Έλεγαν χαρακτηριστικά ότι τα super market, στις εκκλήσεις τους να μην ανεβάσουν τις τιμές, απαντούν ως εξής: «Αφού είναι παροδικός ο πληθωρισμός, όπως λέτε, όταν πέσουν οι τιμές θα τις κατεβάσουμε και εμείς». Άλλοι θεωρούν ότι αυτό θα είναι καταστροφικό διότι θα πυροδοτήσει πανικό και ο πληθωρισμός θα γίνει αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Οι διαφορές δεν μπόρεσαν να γεφυρωθούν και το συμβούλιο κατέληξε άγονο.

Όμως η νευρικότητα και η αβεβαιότητα που διαχέεται από αυτές τις εξελίξεις έχει συνολικά αρνητικές συνέπειες. Ο κ. Σταϊκούρας, ο οποίος πήγε στο συμβούλιο για να ζητήσει διευκολύνσεις για τη δημοσιονομική προσαρμογή του 2022, πήρε την απάντηση ότι σε πληθωριστικές συνθήκες αυτό είναι αδύνατο και όποιες χώρες έχουν πρόβλημα να απευθυνθούν στην πιστωτική γραμμή του ESM. Τώρα, πώς η ελληνική οικονομία, με την επιβάρυνση του εμπορικού ισοζυγίου λόγω των τιμών των καυσίμων, την παράταση της πανδημίας με τραγικές συνέπειες και την αβεβαιότητα για την πορεία των επιτοκίων, θα μπορέσει να κάνει 4,5% πραγματική (αποπληθωρισμένη) μεγέθυνση το 2022, μόνο ο κ. Σταϊκούρας μπορεί να το απαντήσει.

Τα γεγονότα γύρω από την εξέλιξη των τιμών της ενέργειας θυμίζουν αρκετά την πετρελαϊκή κρίση του 1970. Όπως τότε η αύξηση των τιμών του πετρελαίου είχε αποδοθεί στο καρτέλ του OPEC, έτσι και τώρα οι περισσότεροι, προεξάρχοντος του Προέδρου Biden, την αποδίδουν στη στάση της Ρωσίας. Αυτές οι ερμηνείες είναι επιφανειακές και αποσκοπούν στην άσκηση πίεσης στις χώρες παραγωγής ορυκτών καυσίμων.

Η αιτία της αύξησης των τιμών δεν βρίσκεται στις αποφάσεις μιας χώρας ή μιας ομάδας χωρών. Στην πραγματικότητα, η εξόρυξη και διακίνηση του ρωσικού φυσικού αερίου έχει υποστηριχθεί από πολυδάπανες επενδύσεις και έτσι έχει καταστεί ρυθμιστής (ρυθμιστικό κεφάλαιο) των διεθνών τιμών του αερίου. Αν ισχύουν οι φήμες ότι τα τεράστια ρωσικά αποθέματα απλά δεν υπάρχουν, τότε είναι πολύ πιθανό οι τιμές των λιγότερο παραγωγικών ρωσικών κοιτασμάτων, που λόγω επενδύσεων έχουν καταστεί ρυθμιστικές, να συμπαρασύρουν προς τα πάνω τις τιμές συνολικά. Ο οικονομολόγος του Πανεπιστημίου της Μινεσότα Cyrus Bina είχε ερμηνεύσει με αυτήn τη λογική την εκτόξευση των τιμών του πετρελαίου τη δεκαετία του 1970. Για την Ιστορία, σύμφωνα με τον Bina, τότε ήταν τα χαμηλής παραγωγικότητας αμερικανικά κοιτάσματα πετρελαίου στο Τέξας που συμπαρέσυραν τις τιμές του πετρελαίου προς τα πάνω.

Αν ισχύει η παραπάνω ανάλυση, που έτσι δείχνει μέχρι στιγμής, οι πληθωριστικές πιέσεις θα διαρκέσουν. Με αυτό το δεδομένο, θα χρειασθούν σημαντικά ποσά για την επιδότηση της κατανάλωσης ενέργειας σε σχολεία, νοσοκομεία και λαϊκά νοικοκυριά. Είναι καιρός τα συνδικάτα να κινητοποιηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση, γιατί η κυβέρνηση το μόνο που βρήκε να κάνει σε αυτές τις συνθήκες είναι να ξεπουλήσει τη ΔΕΗ έναντι πινακίου φακής.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ