Δολοφονήθηκαν γιατί είναι γυναίκες… – Γυναικοκτονία, ένα ειδεχθές έγκλημα

Του
ΑΝΤΩΝΗ Π. ΑΡΓΥΡΟΥ
Δικηγόρου ΑΠ, Αν. Νομικού Συμβούλου Πανεπιστημίου Αθηνών

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ελληνικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τις Γυναικοκτονίες (European Observatory on Femicide), τα έτη 2019 – 2020 τελέστηκαν στην Ελλάδα τουλάχιστον 39 γυναικοκτονίες. Το 2021 οι γυναικοκτονίες έχουν συνταράξει την ελληνική κοινή γνώμη, αφού συνολικά 13 γυναίκες έχουν βρει φρικτό θάνατο.

Η έμφυλη βία αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή ως κύρια αιτία θανάτου και αναπηρίας για τις γυναίκες ηλικίας 16 – 44 ετών, ξεπερνώντας ακόμη και τον καρκίνο αλλά και τα τροχαία, σύμφωνα με το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Το 2017, η Eurostat κατέγραψε 854 γυναίκες-θύματα ανθρωποκτονίας από μέλος της οικογένειας ή τον σύντροφο σε 16 χώρες-μέλη, που παρείχαν τα σχετικά στοιχεία.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Νοέμβριο του 2019, στην εκδήλωση με θέμα «Έμφυλη Βία και Κοινωνικο-πολιτικές Πρακτικές – Η ακραία περίπτωση της ‘‘Γυναικοκτονίας’’»:

α. 2.600 γυναίκες στην ΕΕ χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο από ενδοοικογενειακή βία.

β. Το 82% των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας έχει θύματα τις γυναίκες.

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι πολλές ανθρωποκτονίες είναι στην πραγματικότητα γυναικοκτονίες. Στην Ελλάδα μόλις φέτος έγινε ευρέως γνωστός ο όρος της γυναικοκτονίας, ο οποίος υφίσταται εδώ και 45 χρόνια. Ο όρος «γυναικοκτονία» έγινε ευρέως γνωστός και υιοθετήθηκε από την Εγκληματολογία μετά το 1992, χάρη στο βιβλίο με τίτλο «Femicide: The politics of woman killing», μια συλλογή δοκιμίων που επιμελήθηκαν από κοινού η ακαδημαϊκός Τζιλ Ράντφορντ (Jill Radford) και η εγκληματολόγος Νταϊάνα Ράσελ (Diana E. H. Russell). Χώρες όπως το Βέλγιο και η Γαλλία έχουν θεσπίσει αυστηρότερες ποινές σε περιπτώσεις γυναικοκτονιών. Οι γυναικοκτονίες καταγράφονται η μία μετά την άλλη και η ανάγκη για τη νομική τους αναγνώριση άρχισε στην ελληνική κοινωνία.

Ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Βασίλης Πλιώτας έθεσε το ζήτημα σε μια εξαιρετικά εμπεριστατωμένη νομική προσέγγιση του ζητήματος της ενδοοικογενειακής βίας, δίνει κατευθύνσεις στους εισαγγελείς εφετών της χώρας, αλλά παράλληλα βάζει για πρώτη φορά στη δημόσια – νομική συζήτηση το θέμα της τυποποίησης της γυναικοκτονίας ως αυτοτελές αδίκημα: «Με αφορμή αυτές τις καταστάσεις και στη χώρα μας, ευρέως, οι περιπτώσεις αφαίρεσης της ζωής γυναίκας, ιδίως από σεξιστικά κίνητρα, ‘‘λόγους τιμής’’, σκοπούς εμπορίας ανθρώπων και οικονομική εκμετάλλευση, αποδίδονται με τον όρο ‘‘γυναικοκτονία’’ και γίνεται λόγος για ανάγκη διακριτής τυποποιημένης ποινικής πρόβλεψης ή και για αναγωγή αυτής ως διακεκριμένης παραλλαγής της ανθρωποκτονίας του άρθρου 299 ΠΚ. Διεθνώς, σε αρκετές χώρες, καθώς το φαινόμενο δεν είναι μόνο ελληνικό, αλλά έχει προσλάβει παγκόσμιες διαστάσεις, υιοθετήθηκε και νομοθετικά η θεώρηση αυτή».

Η νομική αναγνώριση της αφαίρεσης της ζωής μιας γυναίκας επειδή είναι γυναίκα, σήμερα, στην Ελλάδα, δεν συνιστά ένα νέο είδος αδικήματος, όμως το αίτημα από φορείς, οργανώσεις και πολίτες είναι να αντιμετωπίζεται ως αυτοτελές αδίκημα.

Σύμφωνα με τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας, γνωστή και ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, την οποία έχει κυρώσει η Ελλάδα με τον ν. 4531/2018, η Ελλάδα πρέπει να λάβει όλα τα αναγκαία νομοθετικά μέτρα προκειμένου να προστατέψει το δικαίωμα όλων, ιδιαίτερα των γυναικών, να ζουν χωρίς βία τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική σφαίρα. Στο άρθρο 82Α του Ποινικού Κώδικα ορίζεται ότι το ελάχιστο όριο της ποινής για τα κακουργήματα αυξάνεται κατά δύο έτη όταν ο δράστης επέλεξε το θύμα του λόγω μιας ιδιότητάς του (φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, γενεαλογικών καταβολών, θρησκείας, αναπηρίας, γενετήσιου προσανατολισμού, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου). Έτσι, θα ήταν δόκιμο η διάταξη να τροποποιηθεί ώστε να αναγνωριστεί η ανθρωποκτονία λόγω της διάκρισης με βάση και το φύλο.

Έχω τη γνώμη ότι ο όρος «γυναικοκτονία» θα πρέπει να καθιερωθεί για λόγους αναγνώρισης ενός υπαρκτού φαινομένου της κοινωνίας μας.

Όμως οι ποινικές διατάξεις δεν λύνουν τα υπαρκτά κοινωνικά προβλήματα. Αυτό είναι αρμοδιότητα της παιδείας και της οικογένειας. Αλλιώς θα χρειάζεται ένας αστυνομικός για κάθε οικογένεια, πράγμα αδιανόητο για μια ελεύθερη και δημοκρατική Πολιτεία.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ