Ο αντίκτυπος της ακριβής ενέργειας – Του Π. Αδαμίδη
Του
ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΑΔΑΜΙΔΗ
Δικηγόρου, LL.M (Harvard’ 95), ΔΝ, αν. Καθηγητή
Κοινοτικού Δικαίου, Προμηθειών και Διεθνών Σχέσεων
στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων
Οι τιμές στην αγορά ενέργειας συνεχίζουν για όγδοη εβδομάδα την ανοδική τους πορεία. Μια άνοδος που, κατά κανόνα, έχει αντίστροφα αποτελέσματα στην ανάπτυξη. Κοντά στο φυσικό αέριο έρχεται να προστεθεί και η αύξηση στην τιμή του πετρελαίου. Στοιχειώδες, όπως και μια ερευνητική ψυχή θα έλεγε, και αναμενόμενο επακόλουθο. Όταν οι τιμές του φυσικού αερίου γίνονται δυσθεώρητες και οι ποσότητες δεν επαρκούν, η ζήτηση θα στραφεί στο αμέσως πλησιέστερο ορυκτό καύσιμο.
Δεν είναι όμως μόνο οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος που έχουν πάρει την καλπάζουσα ανιούσα. Για την ακρίβεια, δεν είναι μόνο οι συνέπειες στους όρους θέρμανσής μας, που θα μας απασχολήσουν. Μια νέα διάσταση αναδεικνύεται από το αρμόδιο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Υπουργών Γεωργίας. Η αγορά των τροφίμων φαίνεται ότι θα υποστεί νομοτελειακά κραδασμούς. Μαύρες, ακολούθως, και οι σκέψεις για όσα μπορούν να συμβούν λόγω της δυσχέρειας προμήθειας –είτε λόγω κόστους είτε λόγω έλλειψης επαρκών ποσοτήτων– τροφίμων. Κοινωνική αναταραχή και κοινωνικές συγκρούσεις έπονται, όπως, σχετικά πρόσφατα, η λεγόμενη «Αραβική Άνοιξη» μας υπενθύμισε.
Και γιατί θα συμβεί όλο αυτό; Μα γιατί, όπως εύλογα επισημαίνεται, η ενέργεια είναι θεμελιώδης παράγοντας για τη λειτουργία και την παραγωγή της αγοράς λιπασμάτων. Κυρίως των συνθετικών και μη φυσικών, που αποτελούν και τη βάση για τη λειτουργία των κτηνοτροφικών μονάδων αλλά και τη συστηματική καλλιέργεια της γης και τη διασφάλιση επαρκών και πολλαπλών συγκομιδών. Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως σε ευρωπαϊκό επίπεδο το ένα τρίτο των μονάδων παραγωγής λιπασμάτων έχει αναστείλει ή περιορίσει τη λειτουργία του. Οι αναπόδραστες αυξήσεις στις τιμές τους, στο μέτρο που αυτά τελικά παραχθούν, θα μετακυλισθούν στις τιμές των τροφίμων και θα επιβαρύνουν τον καταναλωτή. Τα κύρια αποτελέσματα αναμένεται να φανούν στην αγορά μετά τη συγκομιδή της άνοιξης και του καλοκαιριού, αν και δεν λείπουν και οι επιχειρήσεις που σπεύδουν να προκαταλάβουν τις αυξήσεις και να τις προσθέσουν προκαταβολικά στις τιμές των προϊόντων τους.
Η κρίση όμως στην αγορά ενέργειας προσφέρει και χρήσιμα συμπεράσματα. Έστω και εάν αυτά αποτελούν πικρά διδάγματα. Κατά πρώτον επιβεβαιώνεται ότι η ενέργεια είναι μέσο άσκησης γεωπολιτικής επιρροής και σε ακραίες συνθήκες εξάρτησης. Μας το υπενθύμισε με τις παρεμβάσεις και ανακοινώσεις του και ο «θείος Βλαδίμηρος», ο οποίος κατά τα άλλα έσπευσε να διαβεβαιώσει πως θα κάνει ό,τι μπορεί για να βοηθήσει. Περιττό να υπενθυμίσει κανείς πως με τον περιορισμό της ροής φυσικού αερίου, από τους ρωσικούς αγωγούς, φρόντισε να καταστήσει ακόμα πιο αναγκαία τη βοήθεια αυτή.
Κατά δεύτερον φάνηκε ότι η μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία μόνο «ευκολάκι» δεν είναι. Ούτε μπορεί βέβαια να στηριχθεί στον φλογερό ρομαντισμό της κατά τα άλλα αδήριτης ανάγκης να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Τρομάζει κανείς όταν ακούει το επιχείρημα ότι το ξηρό κλίμα και οι περιορισμένης έντασης και συχνότητας άνεμοι απομείωσαν τα αποθέματα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αναμφισβήτητα, κανείς δεν μπορεί να κάνει συμβόλαιο με τη φύση, αλλά από την άλλη απαιτούνται επάλληλες εναλλακτικές. Χρειάζεται πολλή δουλειά και επιμονή στον συγκεκριμένο τομέα.
Σε κάθε περίπτωση καταδεικνύεται η ανάγκη ορθού ενεργειακού προγραμματισμού. Στο πλαίσιο αυτό, είναι αστειότητες οι αιτιολογίες πως οι υπεύθυνοι προχωρούν σε περιορισμένης διάρκειας συμβόλαια και συμμετοχή σε δημοπρασίες της τελευταίας στιγμής για να ανεύρουν τα αναγκαία ενεργειακά αποθέματα. Και όλα αυτά δήθεν για να διευκολύνουν τη μετάβαση στην κλιματικά ουδέτερη οικονομία και να περιορίσουν την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Δεν αντιμετωπίζεις το κακό με το να το αγνοείς και να το δαιμονοποιείς. Γίνεσαι, αντίθετα, ευκολότερα θύμα των ορέξεών του. Δίνεις έτσι χώρο στον ρώσο Πρόεδρο να σε ψέξει για την ολιγωρία σου να συνάψεις μακροχρόνιες συμβάσεις. Εδώ φαίνεται και η γύμνια γεωπολιτικής παιδείας, αλλά και ευρύτερα μόρφωσης, όσων κατά τα άλλα έχουν επιφορτιστεί να διαχειριστούν τα θέματα της ενέργειας, η οποία, για να μην ξεχνιόμαστε, μπορεί όχι απλά να σε θερμάνει, αλλά να σε κάψει (για να θυμηθούμε την πρώτη ιδιότητά της)!
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ