Ο τουρκικός παροξυσμός για την Ελληνογαλλική Αμυντική Συμφωνία και η κερκόπορτα στην Κύπρο

Γράφει ο
ΠΕΡΙΚΛΗΣ  ΝΕΑΡΧΟΥ
Πρέσβυς ε.τ.

Η υπογραφή της Ελληνογαλλικής Αμυντικής Συμφωνίας, σε συνδυασμό με την προμήθεια των Γαλλικών φρεγατών και κορβετών και των 24 αεροσκαφών Ραφάλ, ανησύχησε βαθιά την Άγκυρα, που συνειδητοποίησε ξαφνικά ότι, με τη διαγραφόμενη ανατροπή των αεροναυτικών ισορροπιών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, το προβαλλόμενο «δόγμα» της Γαλάζιας Πατρίδας ως δήθεν «κόκκινης γραμμής» της Τουρκικής πολιτικής θα τιναχθεί στον αέρα.

Και πριν ακόμα την υπογραφή της Ελληνογαλλικής Αμυντικής Συμφωνίας, έμπειροι Τούρκοι διπλωμάτες, όπως ο πρώην πρέσβυς στην Ουάσινγκτον Εζαμπέλ, άσκησαν δημοσίως κριτική στη δέσμευση της Τουρκίας σε μια πολιτική που είναι πολύ δύσκολο να υποστηριχθεί διεθνώς.

Η Τουρκική αγωνία για την κρίσιμη αεροπορική ισορροπία φάνηκε στο αίτημα που υπέβαλε η Άγκυρα ξαφνικά στις ΗΠΑ για την προμήθεια 40 αεροσκαφών F-16 Block 70 και τον εκσυγχρονισμό 80 F-16 σε εκδοχή Viper, όπως αυτή των Ελληνικών F-16. Η Ά­γκυρα ανέμενε ότι είτε θα αναστρεφόταν τελικά η Αμερικανική πολιτική και θα συμφωνούσε σε μια συμβι­βαστική λύση για το αδιέξοδο των S-400, αποδεσμεύοντας για την Τουρκία τα 100 F-35, είτε θα κατόρθωνε να υποκαταστήσει, σε μεγάλο βαθμό, το έλλειμμα σε αεροσκάφη νέας γενιάς με τα μη επανδρωμένα μαχητικά που έχει αναπτύξει και με τη γρήγορη ολοκλήρωση του δικού της μαχητικού 5ης γενιάς.

Τα μη επανδρωμένα μαχητικά αεροσκάφη μπορούν, πράγματι, να υποκαταστήσουν σε μεγάλο βαθμό τα μαχητικά αεροσκάφη, εφόσον μπορούν να ίπτανται σε μεγάλο ύψος, να στοχοποιούν με τη βοήθεια δορυφορικών συντεταγμένων και να εξοπλίζονται με πυραύλους μακρού πλήγματος, όπως, π.χ., ο Τουρκικής κατασκευής πύραυλος SOM, με βεληνεκές 240 χλμ. Δεν μπορούν όμως, λόγω ταχύτητας και άλλων μειονεκτημάτων, να ανταγωνισθούν σύγχρονα μαχητικά αεροσκάφη. Ο ρόλος τους είναι συμπληρωματικός και προσφέρεται ιδιαίτερα για ορισμένες μορφές υβριδικού πολέμου.

Όσον αφορά την ανάπτυξη του δικού της μαχητικού αεροσκάφους, η Άγκυρα διεπίστωσε στην πρά­ξη ότι το επίτευγμα αυτό δεν είναι τόσο εύκολο και ότι σε κάθε περίπτωση θα πάρει πολύ χρόνο. Επιβάλλεται, κατά συνέπεια, μια ενδιάμεση λύση. Η προμήθεια μιας νέας εκδόσεως του αεροσκάφους που ήδη αποτελεί τον κορμό της Αεροπορίας της φαίνεται ως η φθηνότερη, λυσιτελέστερη και πολιτικά η λιγότερο επικίνδυνη λύση. Απομένει να αποδειχθεί ότι είναι και εφικτή, δεδομένων των κυρώσεων που προβλέπονται από τον Αμερικανικό νόμο CAATSA, εναντίον χωρών που παραβλάπτουν Αμερικανικά συμφέροντα, όπως η αγορά από την Άγκυρα του Ρωσικού Αντιπυραυλικού συστήματος S-400.

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν, που άφησε να ξεσπάσει δημόσια η οργή του, μετά την άρνηση του Αμερικανού Προέδρου να τον συναντήσει στη Ν. Υόρκη, με την ευκαιρία της Γενικής Συνελεύσεως του ΟΗΕ, επενδύει στην προσεχή Σύνοδο των G20, στο τέλος Οκτωβρίου, κατά την οποία θα συναντήσει τον Τζο Μπάι­ντεν. Θα προσπαθήσει, κατά τη συνάντηση αυτή, να αποσπάσει το ναι του Αμερικανού Προέδρου για τα F-16, με το επιχείρημα ότι δεν τίθεται, στην περίπτωση αυτή, θέμα διαρροής απόρρητης τεχνολογίας, όπως στην περίπτωση των F-35, λόγω του ραντάρ των S-400. Είναι πιθανό να πεισθεί ο Αμερικανός Πρόεδρος, για να ανοίξει ένα παράθυρο επαναπροσεγγίσεως με την Άγκυρα και γιατί ο Τούρκος ομόλογός του θα προβάλει την ενδεχόμενη άρνησή του ως άλλοθι για να αναζητήσει λύση υποκαταστάσεως στη Ρωσία ή την Κίνα. Γνωρίζει, βεβαίως, ο τελευταίος ότι τόσο για πολιτικούς όσο και για οικονομικούς και επιχειρησιακούς λόγους δεν είναι εύκολη μια τέτοια επιλογή. Το ερώτημα πάντως είναι αν η Αμερικανική πλευρά θα επιμείνει να συνδέει και την αγορά αυτή με όρους για τους S-400.

Η Τουρκική στροφή προς τα Αμερικανικά F-16 δεν υπαγορεύεται μόνο από άμεσους επιχειρησιακούς λόγους, που έχουν ως στόχο τη διατήρηση για τα προσεχή χρόνιας μιας σχετικής ισορροπίας με την ενισχυόμενη Ελληνική Αεροπορία. Υπαγορεύεται επίσης από τις σχέσεις λεπτής ισορροπίας της Άγκυρας με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Η συνάντηση Ερ­ντογάν με τον Πρόεδρο Πούτιν στο Σότσι, που έγινε προσφάτως, δεν ήταν τόσο ανέφελη και εποικοδομητική. Αυτό φάνηκε από την παράλειψη της κοινής συνεντεύξεως μετά το πέρας της συναντήσεως. Ο Πούτιν είναι βαθιά οργισμένος από την πολιτική της Άγκυρας έναντι της Ουκρανίας και την πολιτική της στη Συρία.

Στην πρώτη περίπτωση η Άγκυρα υπέγραψε συμφωνία με την Ουκρανία για την προμήθεια επιθετικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών τύπου Μπαϊρακτάρ 2. Εξακολουθεί, επίσης, η Άγκυρα να μην αναγνωρίζει την έ­νταξη της Κριμαίας στη Ρωσική Ομοσπονδία και ο Πρόεδρος Ερντογάν μίλησε μάλιστα γι’ αυτήν από του βήματος της τελευταίας Γενικής Συνελεύσεως του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.

Στη δεύτερη περίπτωση η Ρωσική πλευρά είναι ιδιαίτερα ενοχλημένη από τα Τουρκικά παιχνίδια στη Συρία, στο τελευταίο προπύργιο των Ισλαμιστών, στην Ιντλίμπ. Οι διαφωνίες έφτασαν και σε ένοπλη ρήξη, με τους Ρώσους να βομβαρδίζουν τους Ισλαμιστές της Ιντλίμπ και Τουρκικές θέσεις που τους υποστηρίζουν και τους Τούρκους να μεταφέρουν ενισχύσεις εντός του Συριακού εδάφους και να αναπτύσσουν εκεί αντιαεροπορικές πυροβολαρχίες τύπου Χωκ.

Οι Ρώσοι ενοχλούνται ιδιαίτερα, τόσο για την Ουκρανία όσο και για τη Συρία, γιατί οι μη φιλικές αυτές ενέργειες προέρχονται από μια υποτιθέμενη «σύμμαχη» χώρα και γιατί αντιτίθενται σε μια Ρωσική στρατηγική, που θέλει, όσο το δυνατό γρηγορότερα, κυρίως, για τη Συρία, να ολοκληρωθεί και να παγιωθεί μια ευνοϊκή για τη Ρωσία κατάσταση.

Στο διπλωματικό πεδίο, η Άγκυρα, ενώ αποδέχθηκε τη διεξαγωγή ενός ακόμη γύρου διερευνητικών συνομιλιών, έσπευσε παραλλήλως να σηκώσει τους τόνους σε τρία ειδικότερα μέτωπα που συγκεφαλαιώνουν τις Τουρκικές αμφισβητήσεις και διεκδικήσεις. Επανάφερε, με εντονότερους τόνους, το θέμα της αποστρατιωτικοποιήσεως των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και των Δωδεκανήσων, θέτοντας μάλιστα, με επιστολή στον ΟΗΕ, θέμα κυριαρχίας. Ότι δηλαδή η παραχώρηση των νήσων αυτών στην Ελλάδα έγινε υπό όρους αποστρατικοποιήσεως. Η παραβίαση των όρων αυτών θέτει αυτομάτως θέμα για την Ελληνική κυριαρχία. Η Τουρκική θέ­ση αναφέρεται και στα νησιά Λήμνος και Σαμοθράκη, τα οποία δεν έχουν καμιά υποχρέωση αποστρατιωτικοποιήσεως, μετά τη Συνθήκη του Μο­ντραί του 1936 για τα Στενά, εφόσον είχε καθορισθεί από τη Συνθήκη της Λωζάννης ότι τα νησιά αυτά ακολουθούν το καθεστώς των Στενών. Όταν έγινε η επαναστρατιωτικοποίηση των Στενών, το 1936, ήρθη αυτομάτως και οποιοσδήποτε περιορισμός για τα νησιά αυτά, γεγονός που είχε αναγνωρισθεί επισήμως και από τον τότε Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Ρουσδού Αράς.

Η Τουρκική πλευρά δεν κάνει, βεβαίως, καμιά μνεία στην Τουρκική εισβολή στην Κύπρο και στον απτό κίνδυνο που αντιπροσωπεύουν για τα νησιά τόσο η Τουρκική Δ΄ Στρατιά του Αιγαίου και οι άλλες Τουρκικές στρατιωτικές προετοιμασίες και εξοπλισμοί, που στρέφονται κατά των Ελληνικών νησιών, όσο και οι Τουρκικές αναθεωρητικές και επεκτατικές θεωρίες και διεκδικήσεις στο Αιγαίο. Η Ελλάδα έχει, προφανώς, το δικαίωμα να λάβει αμυντικά μέτρα στα νησιά, ως νόμιμη αυτοάμυνα, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, ο οποίος υπερισχύει έναντι οποιασδήποτε άλλης Διεθνούς Συμφωνίας ή Συνθήκης. Η αμφισβήτηση, πάντως, από την Άγκυρα της Ελληνικής κυριαρχίας στα νησιά, με διάβημα μάλιστα στον ΟΗΕ με πρόσχημα την καταγγελλόμενη στρατιωτικοποίηση, αντιπροσωπε­ύει μια νέα κλιμάκωση από την Τουρκική πλευρά. Το δεύτερο μέτωπο των Τουρκικών αντιδράσεων είναι ο διεκδικούμενος χώρος της «Γαλάζιας Πατρίδας», σε βάρος της Ελληνικής υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Το Καστελλόριζο και η περιοχή ΝΑ της Κρήτης έγιναν πάλι προνομιακό πεδίο για νέες

Τουρκικές προκλήσεις με τον ίδιο πάντα στόχο, να αμφισβητηθεί το δικαίωμα των νησιών σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ και να προβληθούν οι Τουρκικοί παραλογισμοί, που συνδέονται με τη «Γαλάζια Πατρίδα» και το Τουρκο-Λιβυκό Μνημόνιο. Στη σημερινή συγκυρία, η Άγκυρα προσπάθησε να παρενοχλήσει ανοικτά της Κρήτης και το ερευνητικό σκάφος «Nautical Geo», που διεξάγει έρευνες για λογαριασμό της Ελλάδος, της Κύπρου και του Ισραήλ, σχετικές με την κατασκευή του σχεδιαζόμενου αγωγού φυσικού αερίου EastMed.

Η Άγκυρα όμως θεώρησε σκοπιμότερο και ασφαλέστερο να μεταφέρει το κέντρο βάρους των προκλήσεών της στον χώρο της Κυπριακής ΑΟΖ, που δεν καλύπτεται επισήμως από την Ελληνογαλλική Αμυντική Συμφωνία. Τουρκικά πολεμικά παρενόχλησαν το ερευνητικό σκάφος «Nautical Geo» και του ζήτησαν να διακόψει τις ερευνητικές του δραστηριότητες.

Το τι κάνει ο αντίπαλος είναι μια ένδειξη και του τι έπρεπε να κάνουμε από την πλευρά μας και δεν το κάναμε μέχρι τώρα. Η Κύπρος έκανε ένα πρώτο βήμα, πριν ακόμη από την Ελλάδα, προς την αμυντική συνεργασία με τη Γαλλία. Έμεινε όμως εκεί. Δεν προχώρησε σ’ ένα δεύτερο, αποφασιστικό βήμα για την υπογραφή συμφωνίας αμοιβαίας αμυντικής βοήθειας με τη Γαλλική στρατιωτική παρουσία στην Κύπρο. Είχε κάνει επίσης ένα τολμηρό βήμα παραγγελίας τεσσάρων κορβετών τύπου Σάαρ στο Ισραήλ, οι οποίες όμως ακυρώθηκαν με πρωτοβουλία του σημερινού Προέδρου του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου.

Ήταν μια ένδειξη ότι, υπό κοινή Βρετανική επιρροή, είχε ήδη επέλθει σύγκλιση μεταξύ των ηγεσιών των δύο κομμάτων ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ, για δήθεν «λύση» του Κυπριακού, με βάση τη διζωνική ομοσπονδία και δύο «συνιστώντα ισότιμα κράτη». Η Μ. Βρετανία δεν θέλει, ασφαλώς, ούτε Γαλλική παρουσία στην Κύπρο, ούτε δόγμα ενιαίου χώρου Ελλάδας-Κύπρου, ούτε Κυπριακή Δημοκρατία με πραγματική ανεξαρτησία και κυριαρχία. Συμπλέει γι’ αυτό με την Άγκυρα. Έκανε όμως δήλωση, υποκριτικά, ότι δεν υποστηρίζει τα δύο «κράτη» που ζητά ο Ερσίν Τατάρ και ο Ερντογάν. Προφανώς για να δώσει άλλοθι στις ηγεσίες του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ να επιμείνουν στη συνέχιση της σημερινής αυτοκαταστροφικής διαδικασίας στο Κυπριακό.

Υπάρχει, δυστυχώς, μεγάλο πρόβλημα με το εσωτερικό μέτωπο στην Κύπρο και πρέπει να αναστραφεί γρήγορα αυτή η κατάσταση με άμεση κινητοποίηση του Κυπριακού λαού. Είναι εφικτή σήμερα μια άλλη, ελπιδοφόρα πολιτική.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ