Είναι η κινεζική Evergrande η «νέα Lehman Brothers»; – Του Ν. Στραβελάκη

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Δεν είμαστε λίγοι εκείνοι που πιστεύουμε ότι δεν έχουμε δει το τέλος της καπιταλιστικής κρίσης που ξεκίνησε το 2008. Μάλιστα, σε συνδυασμό με την πανδημία, ίσως να βρισκόμαστε μπροστά σε ένα νέο επεισόδιο όξυνσης της κρίσης. Η πυροδότηση ενός τέτοιου επεισοδίου το πιθανότερο είναι να προέλθει από την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ. Είναι η γωνιά του πλανήτη όπου η πιστωτική επέκταση και οι αγορές χρηματοπιστωτικών προϊόντων συνεχίστηκαν αδιαλείπτως μετά το 2008, τροφοδοτώντας μια φούσκα ακινήτων στην αχανή Κίνα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κινεζική εταιρεία ακινήτων Evergrande, που βρίσκεται σε ανοιχτή κρίση εδώ και δύο εβδομάδες, κάνοντας πολλούς να τη χαρακτηρίζουν «νέα Lehman Brothers». Πρόκειται για τη δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία ακινήτων της χώρας και τον μεγαλύτερο εκδότη μη διαβαθμισμένων ομολογιών (σκουπιδοομολογιών, όπως έχει επικρατήσει να λέγονται) σε ολόκληρη την Ασία. Το πιθανότερο είναι ότι περιήλθε σε κρίση όταν η βασική της δραστηριότητα, τα ακίνητα, δεν μπορούσε να χρηματοδοτήσει πλέον της ζημίες από μια σειρά αμφιλεγόμενων επενδύσεων, όπως ηλεκτρικά αυτοκίνητα (δεν παρήγαγε ούτε ένα, για δείγμα), φωτοβολταϊκά, ποδοσφαιρική ομάδα και πάρκα-χώρους εκδηλώσεων.

Βλέπετε, η επιβράδυνση των κινεζικών εξαγωγών και συνακόλουθα ο περιορισμός της εγχώριας κατανάλωσης, που χρηματοδοτείται κυρίως με δανεικά, έχει υπονομεύσει το βασικό αφήγημα της νέας φάσης οικονομικής μεγέθυνσης της Κίνας. Τα τελευταία χρόνια, τόσο οι Κινέζοι αλλά και οι ντιλεράδες των διεθνών χρηματιστηρίων διατείνονται ότι άξονας της οικονομικής μεγέθυνσης της χώρας στο εξής θα είναι η νέα μεσαία τάξη που δημιουργείται. Αυτή θα δανειστεί, δημιουργώντας καταναλωτική ζήτηση κυρίως για σπίτια, αυτοκίνητα και άλλα διαρκή καταναλωτικά αγαθά. Όμως η δημιουργία αυτής της νέας τάξης στηριζόταν στη μεγέθυνση της εξαγωγικής οικονομίας, που υπονομεύθηκε από την κρίση, την πανδημία και τον εμπορικό πόλεμο, κυρίως από την πλευρά των ΗΠΑ.

Έτσι, η κινεζική οικονομία είναι πλέον αντιμέτωπη με τα 300 δισ. δολάρια των υποχρεώσεων της Evergrande. Για να έχουμε μια αίσθηση των μεγεθών, το ποσό είναι λίγο μικρότερο από το συνολικό δημόσιο χρέος της Πορτογαλίας (316 δισ. ευρώ περίπου) και σχεδόν ίσο με το δημόσιο χρέος της Ελλάδας όταν μπήκε στα Μνημόνια το 2009. Το χειρότερο είναι ότι αυτές αφορούν τράπεζες, προμηθευτές, πελάτες που έχουν προκαταβάλει χρήματα για αγορές ακινήτων, ακόμη και τους 200.000 μόνιμους εργαζομένους της εταιρείας (υπάρχουν και 3,8 εκατομμύρια ενοικιαζόμενοι). Οι τελευταίοι είχαν κληθεί τον Φεβρουάριο να δανείσουν την εταιρεία για να μη χάσουν το μπόνους του 2021 και όπως μας πληροφορούν οι «Times» της Νέας Υόρκης δανείσθηκαν χρήματα από τράπεζες συγγενείς και φίλους και τους τα έδωσαν.

Επιπλέον, ο δανεισμός της Evergrande δεν είναι μόνο εγχώριος. Οι μετοχές της εταιρείας διαπραγματεύονται και στα χρηματιστήρια του Χονγκ Κονγκ και της Φρανκφούρτης. Αντίστοιχα, οι εκδότες των ομολογιών εκτείνονται σε όλα τα μήκη και πλάτη της οικουμένης, κάνοντας τις αμερικανικές επενδυτικές τράπεζες Goldman Sachs και JP Morgan να εκδώσουν προειδοποίηση για πιθανή επέκταση της κρίσης στο σύνολο της αγοράς ακινήτων της Κίνας και το διεθνές τραπεζικό σύστημα. Κακές γλώσσες μάλιστα λένε ότι η Evergrande έχει σχέσεις με το κυπριακό τραπεζικό σύστημα αλλά και με τις «χρυσές βίζες» που χρηματοδοτούν την αγορά ακινήτων στα νότια προάστια των Αθηνών.

Η εταιρεία αυτήν τη στιγμή κυνηγά της πληρωμές των τόκων των ομολογιακών της δανείων, που έρχονται μέρα με τη μέρα και βδομάδα με τη βδομάδα. Την Τετάρτη 22 Σεπτεμβρίου η Evergrande ανακοίνωσε ότι θα πληρώσει το κουπόνι εγχώριου ομολογιακού δανείου (διαπραγματεύεται στο χρηματιστήριο της Σενζέν, πόλη-έδρα της εταιρείας). Την ίδια ημέρα η Κεντρική Τράπεζα της Κίνας διοχέτευσε ρευστότητα 90 δισ. γουάν ή 14 δισ. δολάρια στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Ήταν η πρώτη έμπρακτη διαβεβαίωση των κινεζικών αρχών ότι παρακολουθούν την κατάσταση και θα παρέμβουν για την αντιμετώπισή της. Το αποτέλεσμα ήταν οι μετοχές της Evergrande να ανέβουν σημαντικά στο χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ και αισθητά στη Φρανκφούρτη. Όμως, όπως επισημαίνει το Reuters, ερωτηματικό παραμένει πώς θα πληρωθούν 83,5 εκατ. δολάρια σε τόκους και χρεολύσια, που «ωριμάζουν» την Πέμπτη 23 Σεπτεμβρίου, και πάει λέγοντας.

Δεν νομίζω ότι η Evergrande θα αποφύγει την αναδιάρθρωση, αλλά οι κινεζικές αρχές δεν θα την αφήσουν να χρεοκοπήσει. Αυτό ίσως να αναβάλει το ξέσπασμα ενός χρηματοπιστωτικού επεισοδίου στον παρόντα χρόνο, όμως η παγκόσμια κρίση σοβεί και γι’ αυτό μια νέα φάση όξυνσης είναι ιδιαίτερα πιθανή το επόμενο διάστημα.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ