Ευριπίδης Στυλιανίδης: Η μοναξιά της Θράκης

Του
Δρος ΕΥΡΙΠΙΔΗ ΣΤ. ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗ
Βουλευτή Ροδόπης Νέας Δημοκρατίας,
Επίκουρου καθηγητή Νομικής Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου

Η Θράκη είναι μια περιοχή της Ελλάδας που άλλαξε χέρια, παρά τις διαχρονικές θυσίες των Θρακών, πάντα με υπογραφές και όχι με πόλεμο. Η επιβίωση και η ανάδειξή της υπήρξε επίτευγμα αποτελεσματικής διπλωματίας της ηγεσίας ή έξυπνης πολιτικής της τοπικής της κοινωνίας.

Ενσωματώθηκε στον εθνικό κορμό πριν από 101 χρόνια, από αυτόνομη διασυμμαχική ζώνη υπό τον γάλλο διοικητή Σαρπί, γιατί αυτή ήταν η βούληση της συντριπτικής πλειοψηφίας των κατοίκων της, ανεξάρτητα από θρησκεία, γλώσσα ή εθνοτική ταυτότητα. Έλληνες ορθόδοξοι ντόπιοι και αργότερα πρόσφυγες, Αρμένιοι, Εβραίοι, τουρκογενείς, παλαιομουσουλμάνοι, Ρομά, Πομάκοι και Αλεβίτες, Μπεκατασί και πολλοί Σουνίτες προτίμησαν, διά των εκπροσώπων τους, την Ελληνική Δημοκρατία και όχι τη Βουλγαρία, λόγω τραυματικών βιωμάτων τους από τη βουλγαρική κατοχή, ούτε, φυσικά, την κεμαλική Τουρκία, όπου διώκονταν από το κοσμικό καθεστώς οι θρησκευόμενοι.

Όσες φορές αφέθηκε ανενόχλητη από ξένες παρεμβάσεις, η τοπική κοινωνία μπόρεσε να προωθήσει ένα μοντέλο ειρηνικής και δημιουργικής συμβίωσης διαφορετικών πολιτισμών και ένα μοναδικό πρότυπο ανοιχτής δημοκρατικής κοινωνίας που σέβεται απόλυτα τα ανθρώπινα και μειονοτικά δικαιώματα, τις θρησκευτικές ελευθερίες και συνθέτει μια σύγχρονη διαπολιτισμική ταυτότητα που αντικατοπτρίζει την ποιότητα και το βάθος της σύγχρονης Ελληνικής Δημοκρατίας.

Ποτέ τα προβλήματα στη Θράκη δεν προέκυψαν από ζητήματα που αφορούν τη θρησκευτική ελευθερία ή την πολιτισμική διαφορετικότητα. Ο βαθμός ένταξης όλων αποδείχθηκε άλλωστε στην πράξη, όταν, παρά τις προσπάθειές τους, ακραία διεθνή ισλαμιστικά κινήματα δεν έπεισαν κανέναν έλληνα ευρωπαίο μουσουλμάνο της Θράκης να ενταχθεί στον διεθνή ισλαμιστικό εξτρεμισμό ή στην τρομοκρατία του ISIS. Όσες φορές ανέκυψαν ζητήματα προέκυψαν κατά κύριο λόγο από τον τουρκικό εθνικισμό, την οργανωμένη απόπειρα πολιτικής εργαλειοποίησης της μουσουλμανικής μειονότητας και φυσικά από την αδιαφορία, τις παραλείψεις ή τα λάθη των κεντρικών ελληνικών κυβερνήσεων, οι οποίες συνήθως θυμούνται τη Θράκη είτε προεκλογικά είτε όταν ανακύπτει κάποιο πρόβλημα, π.χ., προκλήσεις Τουρκίας με τη μειονότητα και τη Συνθήκη της Λωζάννης, εργαλειοποίηση Μεταναστευτικού στον Έβρο κ.λπ.

Είναι συνηθισμένο για μας τους Θρακιώτες να βλέπουμε την Ελληνική Πολιτεία να τρέχει πίσω από τις εξελίξεις στη Θράκη, προσπαθώντας να μας πείσει σε αρκετές περιπτώσεις ακόμα και με υπερβολές. Συχνά με την περιοχή ασχολούνται άτομα που δεν τη γνωρίζουν, δεν την έχουν ζήσει και δεν έχουν μελετήσει σε βάθος όλες τις πτυχές των τοπικών και των διεθνών ισορροπιών που διέρχονται από αυτή. Πάνω στο Θρακικό έχουν χτισθεί καριέρες και περιουσίες στην Αθήνα.

Αγνοούν κάποιοι, συχνά, τη στρατηγική σημασία της Θράκης για την Ελλάδα και την ΕΕ και υποτιμούν τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει για την εθνική ασφάλεια της χώρας, την εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας και την ενεργειακή ασφάλεια ολόκληρης της ΕΕ, ως διεθνής εναλλακτικός δρόμος μεταφοράς ενέργειας (Νότιος Ευρωπαϊκός Διάδρομος). Δεν είναι τυχαίο ότι σε αυτό το κομμάτι του ακριτικού Ελληνισμού συναντώνται σήμερα τα συμφέροντα ή τα ενδιαφέροντα των μεγάλων κρατών. Η Ρωσία, που παρακολουθεί την παρουσία χιλιάδων ομογενών από την πρώην Σοβιετική Ένωση, επιδιώκοντας να δημιουργήσει ερείσματα στο Αιγαίο, οι ΗΠΑ, που εδραιώνουν την παρουσία τους με τον ενεργειακό αγωγό TAP και τη βάση της Αλεξανδρούπολης, οι Ευρωπαίοι, με το ενδιαφέρον τους για το Μεταναστευτικό και την παρουσία της FRONTEX στα ελληνοτουρκικά σύνορα, οι Βρετανοί και άλλοι, με τις συνεχείς εκθέσεις που διαμορφώνουν για τη μειονότητα και την περιοχή γενικότερα. Οι μόνοι ίσως που για μεγάλα ιστορικά διαστήματα ήταν «απόντες» ήταν κάποιες ελληνικές κυβερνήσεις, με την αδιαφορία που επέδειξαν για την περιοχή.

Πριν το 2004, κλήθηκα από τον πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή να συμμετέχω στην κυβέρνησή του για να σπάσω αυτήν την αδιαφορία, δημιουργώντας μια νέα παράδοση. Μέχρι τότε, για 50 ολόκληρα χρόνια, ο πλέον ευαίσθητος δημογραφικά και άρα εθνικά νομός της Ελλάδας, ο Νομός Ροδόπης, δεν είχε την παραμικρή συμμετοχή στην κεντρική εξουσία, ούτε σε επίπεδο τμηματάρχη υπουργείου, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για ένα σύστημα όπου πολιτικά δέσποζε ο τοπικισμός και το ρουσφέτι. Πριν από την κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή διετέλεσαν, για λίγο, επί Κωνσταντίνου Καραμανλή (1954 – 1955) υπουργός Παιδείας ο βουλευτής Ροδόπης Παπαδήμος (πελοποννησιακής καταγωγής), υπουργός Ναυτιλίας ο βουλευτής Ροδόπης Μαρινάκης (κρητικής καταγωγής) και παλιότερα, επί Βενιζέλου και Παπαναστασίου, υπουργός Αεροπορίας ο βουλευτής Ροδόπης Μπακάλμπασης (ο μόνος προσφυγικής θρακικής καταγωγής), όλοι σημαντικές προσωπικότητες, που πάλεψαν να στηρίξουν την περιοχή.

Το μακροχρόνιο κενό στην ισχυρή εκπροσώπηση είχε συνέπεια να δημιουργηθεί στους κατοίκους της Θράκης το αίσθημα της αδικίας και της εγκατάλειψης, που οδήγησε πολλούς ακόμα και στη νέα μετανάστευση. Αυτό παλέψαμε με έργα και αποτελεσματικές πολιτικές να ανατρέψουμε μετά το 2004, δημιουργώντας μια καινούργια παράδοση και μια νέα νοοτροπία.

Σήμερα οι απειλές, τα προβλήματα και οι διεθνείς παρεμβάσεις για τη Θράκη έχουν πυκνώσει. Αν υπήρχε ήδη μια εδραιωμένη και ξεκάθαρη, διακομματικά συμφωνημένη εθνική πολιτική δεν θα υπήρχε ανησυχία. Δυστυχώς όμως δεν υπάρχει ακόμα, παρά την ευαισθησία που επέδειξε από την πρώτη στιγμή ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, και δεν είμαι σίγουρος ότι θα προλάβει εγκαίρως να διαμορφωθεί και να συμφωνηθεί από την τρέχουσα απόπειρα της Διακομματικής Επιτροπής της Βουλής.

Τα γεγονότα τρέχουν γρηγορότερα, οι απειλές πολλαπλασιάζονται και αλλάζουν μορφή, όπως έγινε με το Μεταναστευτικό στον Έβρο ή με την αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάννης από τον Ερντογάν. Κάθε φορά πρέπει οι αρμόδιοι υπουργοί της Αθήνας ή αξιωματούχοι του κεντρικού κράτους να ενημερώνονται από μηδενική βάση για τα θέματα από τους θρακιώτες εκπροσώπους, με κίνδυνο, μέσα σε ένα πολύπλοκο περιβάλλον ισορροπιών και αντιθέσεων, να μην καταφέρουν να καταλάβουν τα θέματα και άρα να μην πάρουν τις σωστές αποφάσεις. Αυτή η αδυναμία συγκροτημένης και ξεκάθαρης εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής, συνδυασμένη με την απουσία Θρακών από κέντρα που αποφασίζουν τη μοίρα της Θράκης χωρίς αυτούς, επαναφέρει το αίσθημα της μοναξιάς, που σημάδεψε την πορεία των Θρακιωτών στην Ιστορία και προσδιόρισε τη μοίρα του ακριτικού Ελληνισμού.

Αυτή η μοναξιά είναι η πίκρα της Θράκης, είναι όμως και η δύναμή της.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ