Κώστας Αρβανίτης στο “Π”: Για μια Ευρώπη λίγο πιο φωτεινή

Του
ΚΩΣΤΑ ΑΡΒΑΝΙΤΗ
Ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία / The Left, μέλους της Επιτροπής LIBE (Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Όταν το καλοκαίρι του 2019 μπήκα για πρώτη φορά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως νέος ευρωβουλευτής είχα ακόμη στα αυτιά μου τις φωνές απαξίωσης των ευρωπαϊκών θεσμών. Γρήγορα όμως άρχισα να συνειδητοποιώ πόσες ευκαιρίες διαμόρφωσης πολιτικής δίνει το πολυεθνικό πείραμα δημοκρατίας που λέγεται Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Και δύο χρόνια μετά συνεχίζω να μαθαίνω και να εκπλήσσομαι από τις δυνατότητες αλλά και τις αντιφάσεις του.

Καταρχήν να διαλύσουμε έναν βασικό μύθο: Το Ευρωκοινοβούλιο, όσο κι αν αργεί ή πολλές φορές σκόπιμα επιχειρείται να παραμεριστεί από τους άλλους θεσμούς –τη γραφειοκρατία της Κομισιόν κυρίως–, δεν είναι διακοσμητικό: Ελέγχει ουσιαστικά την εφαρμογή των ευρωπαϊκών κανόνων, ένα βαρύ πλέγμα συνθηκών, οδηγιών και κανονισμών, που ορίζουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο επιτρέπεται ή επιβάλλεται να κινηθούν τα κράτη-μέλη της ΕΕ.

Επιπλέον, το Ευρωκοινοβούλιο δεν ελέγχει απλά, αλλά συν-νομοθετεί με Επιτροπή και Συμβούλιο. Όλα αυτά μέσα από δαιδαλώδεις και μακρές διαδικασίες, που όμως καταλήγουν να ορίζουν πτυχές της καθημερινότητάς μας.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί ακόμη και να απαιτήσει να ξεκινήσει μια νομοθετική ρύθμιση και στη συνέχεια να την επεξεργαστεί και να τη διαπραγματευτεί με τους άλλους θεσμούς, να δώσει μια πολιτική κατεύθυνση με ψήφισμα, να απαιτήσει μια δράση της Κομισιόν.

«Και πώς περνάτε προοδευτικές απόψεις σε ένα όργανο με συντηρητική πλειοψηφία;», θα ρωτήσει κάποιος καλοπροαίρετα. Καμία πλειοψηφία, ούτε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ούτε σε ολόκληρη την ΕΕ, δεν είναι αυτό που αποκαλούμε στην πολιτική «μπετόν». Ένα σύνθετο πλέγμα διαφορετικών εθνικών συμφερόντων, πολιτικών σχεδίων και φυσικά ιδεολογικών αντιλήψεων κάνει το ευρωπαϊκό πολιτικό πεδίο πολύ πιο ρευστό από τα αντίστοιχα εθνικά. Οι «στρατοί» είναι πιο χαλαροί, οι απόψεις συγκλίνουν συχνότερα, τα «ρήγματα» και οι υπερβάσεις γίνονται ευκολότερα από ένα Εθνικό Κοινοβούλιο.

Στο Ευρωκοινοβούλιο, για παράδειγμα η Αριστερά / The Left, μολονότι η μικρότερη ομάδα, έχει πετύχει κρίσιμες παρεμβάσεις σε νομοθετικά κείμενα, όπως τη γνωμοδότηση για την τεχνητή νοημοσύνη στην εργασία, την οποία είχα την τιμή να εισηγηθώ, πετυχαίνοντας διατυπώσεις που προστατεύουν δικαιώματα εργαζομένων και δίνουν μια προοδευτική κατεύθυνση στην επικείμενη νομοθέτηση.

Στο Ευρωκοινοβούλιο, για παράδειγμα, οι ευρωβουλευτές του EPP συναντώνται πολιτικά σε ψηφοφορίες με τα άλλα, ξενοφοβικά και εθνικιστικά συγκοινωνούντα δοχεία της Δεξιάς με μεγαλύτερη ευκολία από πολλά Εθνικά Κοινοβούλια. Πρόσφατα είχαμε περίπτωση όπου η ΝΔ συντάχθηκε με ψήφισμα της Ακροδεξιάς για τις αμβλώσεις και στη συνέχεια αναγκάστηκε σε οπισθοχώρηση με προσχηματικές δικαιολογίες.

Με λίγα λόγια, το πεδίο της πολιτικής αντιπαράθεσης στην ΕΕ είναι δύσκολο μεν, αλλά πολύ πιο ανοιχτό και συναρπαστικό από τα αντίστοιχα εθνικά. Με συμμαχίες στη βάση κοινών στόχων και όχι ευκαιριακών συνευρέσεων, ακόμη και μια ολιγάριθμη πολιτική ομάδα μπορεί να πετύχει ουσιαστική πολιτική παρέμβαση, να επηρεάσει και, κάποιες φορές, να ξεπεράσει τα εμπόδια που σχεδόν διαρκώς υψώνει η Κομισιόν, μια γραφειοκρατική δομή που λειτουργεί μάλλον ως κυματοθραύστης της δημοκρατικής διαδικασίας εντός της ΕΕ.

Μπορεί να δεσπόζει η υπερδύναμη Γερμανία, με ό,τι αρνητικό συνεπάγεται αυτό, αλλά η ΕΕ δεν είναι γερμανική μονοκρατορία. Μπορεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να είναι πρώτη πολιτική δύναμη η Δεξιά (ΕΛΚ), αλλά η πολιτική της κυριαρχία δεν είναι απόλυτη. Μπορεί η Ελλάδα να είναι μια μικρή χώρα, αλλά σε κρίσιμα εθνικά θέματα οι ΕΒ των Δημοκρατικών Κομμάτων μπορούμε συντονισμένα να πετύχουμε πράγματα, έστω εκκινώντας από τις διαφορετικές πολιτικές μας αφετηρίες.

Με λίγα λόγια, η ευρωπαϊκή πολιτική είναι γεμάτη παγίδες αλλά και ευκαιρίες. Προοδευτικά ξεσπάσματα αλλά και σκοτεινές στιγμές, όπως η προσβλητική απόπειρα ταύτισης ναζισμού – υπαρκτού σοσιαλισμού, που εξελίσσεται όσο το προοδευτικό τόξο συρρικνώνεται εντός του Ευρωκοινοβουλίου και ενισχύονται δεξιές και ακροδεξιές φωνές.

Στο πλαίσιο αυτό, έργο ενός ευρωβουλευτή της Αριστεράς είναι η μάχη για προοδευτικά νομοθετήματα, μεγαλύτερη πίεση στις ακροδεξιές κυβερνήσεις, ξεμπρόστιασμα των αποτυχιών και της υποκρισίας της δεξιάς ευρωπαϊκής ηγεσίας (όπως έγινε με τα εμβόλια), για περισσότερες και βαθύτερες προοδευτικές συμμαχίες.

Για τους κρίσιμους συσχετισμούς αυτής της μάχης ψηφίζουμε κάθε πέντε χρόνια στην ευρωκάλπη. Για την πολιτική κατεύθυνση του Ευρωκοινοβουλίου, για τη δυνατότητα Αριστεράς και προοδευτικών δυνάμενων να μπορούμε να γυρίσουμε το τιμόνι προς τα συμφέροντα των πολλών, να προστατεύσουμε κάποιο δικαίωμα που αμφισβητείται, να αναδείξουμε την αντικοινωνική διάσταση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών της κυρίαρχης ευρωπαϊκής Δεξιάς.

Και κάπως έτσι να κάνουμε την Ευρώπη λίγο καλύτερη, λίγο πιο φωτεινή.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ