Αφγανιστάν: Ένας ακόμη εμφύλιος ή θρυαλλίδα εξελίξεων;

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Οι Αμερικανοί αποχωρούν ηττημένοι και πανικόβλητοι από το Αφγανιστάν. Η συμφωνία με τους Ταλιμπάν τον Φεβρουάριο του 2021, που καθόρισε την ημερομηνία αποχώρησης των αμερικανικών στρατευμάτων, ήταν το σήμα διάλυσης για το διεφθαρμένο καθεστώς των μανδαρίνων, που έθρεψαν τα τελευταία 20 χρόνια.

Ο υποτιθέμενος Αφγανικός Στρατός των 300.000 ανδρών ήταν «στρατός στα χαρτιά», αποτελούμενος από στρατιώτες-«φαντάσματα». Οι στρατιώτες ουδέποτε υπήρξαν και το μόνο που εξυπηρέτησαν ήταν ο πλουτισμός στρατηγών και αξιωματούχων με αμερικανικές επιχορηγήσεις. Οι τελευταίοι έσπευσαν να εγκαταλείψουν τη χώρα, με πρώτο πρώτο τον πρώην Πρόεδρο Ασράφ Γκάνι, που βρίσκεται εδώ και μέρες στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Στην ουσία οι Ταλιμπάν κατέλαβαν το μεγαλύτερο μέρος της χώρας και την πρωτεύουσα Καμπούλ χωρίς να ρίξουν τουφεκιά, ενώ υπουργοί και στρατηγοί του καθεστώτος είτε την κοπάνησαν είτε άλλαξαν στρατόπεδο. Χαρακτηριστικά, ο πρώην αναπληρωτής κυβερνητικός εκπρόσωπος Χιμανούν – Χιμανούν φέρεται ως ο νέος αστυνομικός διοικητής της Καμπούλ, διορισμένος από τους Ταλιμπάν.

Κοντολογίς, η όλη εξέλιξη ήταν ένα Βατερλό για τους Αμερικανούς και για τον πρόεδρο Μπάιντεν προσωπικά, αφού δεν μπόρεσαν να αποχωρήσουν ομαλά για άλλες περιοχές, υψηλότερου ενδιαφέροντος, όπως ήλπιζαν. Η τακτική τους ήταν τόσο πρόχειρη που η επικράτηση των Ταλιμπάν συνέπεσε με την επέτειο της Συνθήκης του Ραβαλπίντι τον Αύγουστο του 1919, που σήμανε το τέλος του τρίτου αφγανο-βρετανικού πολέμου και την ίδρυση ανεξάρτητου αφγανικού κράτους. Οι Ταλιμπάν προσπαθούν να αξιοποιήσουν το γεγονός, εμφανίζοντας τους εαυτούς τους ως ελευθερωτές, την ίδια ώρα που γυναίκες αποβάλλονται από πανεπιστήμια και απολύονται από τις δουλειές τους, ενώ υπάρχουν και φήμες για νεκρούς σε διαδηλώσεις ενάντια στους Ταλιμπάν σε διάφορες πόλεις της χώρας. Δεν πρέπει να έχεις κανείς την παραμικρή αυταπάτη ότι οι Ταλιμπάν άλλαξαν, όπως διατυμπανίζουν οι ίδιοι. Παραμένουν ένα αντιδραστικό θρησκευτικο-στρατιωτικό ρεύμα, που θα κυβερνήσει με τον ίδιο, απαράλλακτο τρόπο που κυβέρνησε μέχρι το 2001. Αυτός είναι και ο λόγος που χιλιάδες Αφγανοί συρρέουν στο αεροδρόμιο της Καμπούλ, προσπαθώντας –συνήθως μάταια– να φύγουν από τη χώρα.

Η όλη κατάσταση φαίνεται να έχει θορυβήσει τους Αμερικανούς, ιδιαίτερα διότι δεν έχουν καταφέρει ακόμη να εκκενώσουν τους αμερικανούς πολίτες από τη χώρα. Η εκτενής ανταπόκριση του Associated Press την Πέμπτη 19 Αυγούστου αναφέρει ότι έχουν αναπτυχθεί 7.000 αμερικανοί στρατιώτες με σκοπό τον έλεγχο του αεροδρομίου και την απομάκρυνση δι’ αέρος των αμερικανών πολιτών. Η ίδια ανταπόκριση φιλοξενεί τις γεμάτες νόημα δηλώσεις του κ. Γκρέιαμ Σμιθ, συμβούλου του Overseas Development Institute. Ο κ. Σμιθ είπε ότι η αφγανική οικονομία τα τελευταία 20 χρόνια βασίζεται σε «αεροπορικές αποστολές αμερικανικών δολαρίων» και τόνισε ότι όταν αυτά πάψουν, τότε υπάρχει σημαντικός κίνδυνος υποτίμησης του εθνικού νομίσματος (Afghani), ανόδου των τιμών και ελλείψεων σε είδη πρώτης ανάγκης. Βέβαια και ίδιος δεν έχει ψευδαισθήσεις, αφού ξέρει τη στρατηγική σημασία του Αφγανιστάν και πιστεύει ότι και οι Ταλιμπάν θα κινηθούν με τη λογική του πορτιέρη για τα ξένα συμφέροντα στη χώρα. Οι πρόθυμοι θα είναι πολλοί, από το Πακιστάν, που στέλνει ήδη φορτηγά στο Αφγανιστάν, τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, μέχρι τη Ρωσία, που επιθυμεί να αναβαθμίσει τον ρόλο της στην περιοχή, και την Κίνα, που θέλει να εξασφαλίσει τα σύνορά της με το Αφγανιστάν.

Αυτός είναι και ο λόγος που οι Αμερικανοί φαίνεται να επιχειρούν να ανασυστήσουν τη Βόρεια Συμμαχία στα σύνορα Αφγανιστάν – Ουζμπεκιστάν. Σε αυτό το πλαίσιο, η εφημερίδα «Washington Post» φιλοξένησε, την Τετάρτη που μας πέρασε (18/8), άρθρο γνώμης του Αχμάντ Μασούντ, γιου του δολοφονημένου από τους Ταλιμπάν ηγέτη των αφγανών μουτζαχεντίν Αχμέντ Σαχ Μασούντ. Στο άρθρο ο 29 ετών υιός Μασούντ αναφέρει ότι μάχεται «για το Αφγανιστάν αλλά και για τη Δύση» και λέει με νόημα ότι αυτός και οι άνδρες του διαθέτουν σημαντικό οπλισμό για να πολεμήσουν το νέο καθεστώς.

Το σίγουρό είναι ότι τα παραπάνω σημαίνουν καινούργια βάσανα για τον πολύπαθο αφγανικό λαό. Μάλιστα, η κατάσταση είναι τόσο ρευστή που μυρίζει συνολική ανακατάταξη δυνάμεων και συμφερόντων τόσο στον αραβικό κόσμο όσο και στην Κεντρική Ασία. Είναι προφανές ότι οι εξελίξεις έχουν ξεπεράσει τους σχεδιασμούς των Αμερικανών και είναι εντελώς αβέβαιο πού θα οδηγηθούμε. Σε αυτό το πλαίσιο, οι σχεδιασμοί του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, που εστιάζουν στις μεταναστευτικές ροές, είναι, ως συνήθως, εκτός πραγματικότητας.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ
Φωτο: wikipedia.org