Κώστας Αρβανίτης στο “Π”: Αιρεσιμότητα και κράτος δικαίου: Και μετά το Visegrad ποιος;

Του
ΚΩΣΤΑ ΑΡΒΑΝΙΤΗ
Ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία / The Left,
Μέλους της Επιτροπής LIBE (Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης
και Εσωτερικών Υποθέσεων) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Η Ευρώπη-ρεπόρτερ τα πάει συμπαθητικά. Έστω και με μεγάλες καθυστερήσεις, η χαρτογράφηση του κράτους δικαίου και του επιπέδου σεβασμού που απολαμβάνει στα 27 κράτη-μέλη έχει φτάσει σε ικανοποιητικό επίπεδο. Στις Βρυξέλλες όμως ακόμη ψάχνουμε με το κιάλι την Ευρώπη της δράσης, την Ευρώπη που υπερασπίζεται το κράτος δικαίου στην πράξη και δεν αρκείται στα λόγια και τις δυναμικές διατυπώσεις.

Πριν από λίγες μέρες, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μεταξύ άλλων σημαντικών, συζήτησε για μια ακόμη φορά την κατάσταση του κράτους δικαίου στην ΕΕ και την εφαρμογή του κανονισμού υπ’ αριθμ. 2020/2092 περί αιρεσιμότητας (προϋποθέσεων και ελέγχου στον σεβασμό προς το κράτος δικαίου).

Πρόκειται για έναν κανονισμό-επίτευγμα, που για πρώτη φορά βάζει κανόνα αιρεσιμότητας στις κοινοτικές χρηματοδοτήσεις, στη βάση του σεβασμού των κανόνων του κράτους δικαίου. Με απλά λόγια, αν αποδειχθεί πως μια κυβέρνηση χρησιμοποιεί ευρωπαϊκά κονδύλια για δράσεις ή πολιτικές που παραβιάζουν θεμελιώδεις αρχές του ευρωπαϊκού δικαίου, αυτές οι χρηματοδοτήσεις μπορούν να ακυρωθούν, να διακοπούν, να επιστραφούν.

Κάτι δηλαδή σαν ένα Σύμφωνο Σταθερότητας, αλλά όχι για την οικονομία, όπως το πραγματικό. Ένα Σύμφωνο Σταθερότητας για τους θεσμούς, για τον σεβασμό στο κράτος δικαίου και στα δικαιώματα.

Με μια πολύ σημαντική διαφορά. Όσο αυστηρή και ουσιαστική ήταν η εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας, παρά τις ουκ ολίγες κατά καιρούς εξαιρέσεις που έδιναν στον εαυτό τους οι μεγάλοι της ΕΕ, άλλο τόσο ανεπαρκής είναι η εφαρμογή του νέου αυτού κανονισμού. Όχι τυχαία, για πολλοστή φορά οι προοδευτικές πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σήκωσαν τους τόνους προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ζητώντας, απαιτώντας, εμείς, η ομάδα της Αριστεράς / The Left να περάσει πια η Κομισιόν από τα λόγια και τις διαπιστώσεις στα έργα: Συγκεκριμένες οικονομικές κυρώσεις σε βάρος των κρατών-μελών που αποδεδειγμένα και τεκμηριωμένα παραβιάζουν τους κανόνες.

Ζητήσαμε, με άλλα λόγια, να προβεί σε οικονομικές κυρώσεις για την προστασία των θεμελιωδών εννοιών και αρχών μας. Για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, της ισότητας, της ελευθερίας, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Και φυσικά ζητήσαμε αυτό να γίνει χωρίς καμιά απολύτως διάκριση, με ισότιμες κρίσεις και για τα 27 κράτη-μέλη. Στα θέματα αυτά δεν χωρούν διακρίσεις ανάμεσα σε «καλούς» και «κακούς», σε κράτη-μέλη που απολαμβάνουν μεγαλύτερη ανοχή από κάποια άλλα. Η κρίση πρέπει να είναι αυστηρή και οριζόντια. Μόνο έτσι θα είναι δίκαιη και σε τελική ανάλυση αποτελεσματική.

Και αν σε κάποιες πρωτεύουσες κάποιοι ζουν με την αυταπάτη πως ευκαιριακές συμμαχίες θα τους προστατεύσουν από μελλοντικές περιπέτειες αιρεσιμότητας, ας το ξεχάσουν καλύτερα. Η δημοκρατική Ευρώπη δεν θέλει την Ουγγαρία του Όρμπαν, τη σημερινή Πολωνία ή και τη Σλοβενία σε ρόλο «αποδιοπομπαίου τράγου» για να κάνει η ευρωπαϊκή ηγεσία τα στραβά μάτια σε άλλες κυβερνήσεις. Μαζί με τις αντιδημοκρατικές πρακτικές των χωρών του Visegrad κινδυνεύουν να βρεθούν στο στόχαστρο και άλλα κράτη-μέλη, όσο συνεχίζουν να εδραιώνονται στο εσωτερικό τους πρακτικές που πληγώνουν βάναυσα το κράτος δικαίου.

Στις Βρυξέλλες όλο και περισσότεροι καταλαβαίνουν πως:

• Δεν γίνεται με ευρωπαϊκά κονδύλια να χτίζονται απάνθρωπα κέντρα κράτησης για πρόσφυγες και μετανάστες.
• Δεν γίνεται υπουργοί να κάνουν δηλώσεις για εκκρεμείς δίκες διαφθοράς και να προεξοφλούν το αποτέλεσμα ή εισαγγελείς που χειρίζονται υποθέσεις διαφθοράς να διώκονται, δημοσιογράφοι να διώκονται.
• Δεν γίνεται δημοσιογράφοι να δολοφονούνται σε κράτη-μέλη – και δεν μιλάμε πια μόνο για τη Μάλτα ή τη Σλοβακία.
• Δεν γίνεται να απαγορεύουν τα υπουργεία την κατάθεση των δημοσίων υπαλλήλων ενώπιον δικαστηρίων, μόνο όταν η αλήθεια είναι σε βάρος της διοίκησής τους.

Ας μην επενδύουν λοιπόν κάποιοι στην «κακή» Πολωνία και τη «σατανική» Ουγγαρία, για να μείνουν στο απυρόβλητο τα δικά τους ανομήματα. Η αιρεσιμότητα, η λογοδοσία και ο έλεγχος είναι εδώ και η δημοκρατική Ευρώπη θα συνεχίσει να βάζει ακόμα πιο δυναμικά στο στόχαστρο τις χώρες που τα βάζουν με το κράτος δικαίου.

Όσο για την ευρωπαϊκή ηγεσία, είναι ξεκάθαρο πια πως είναι η ώρα να βάλει σε πρώτο πλάνο την υπεράσπιση στην πράξη όλων αυτών που διαφημίζει ως θεμελιώδεις αρχές της. Της το ζητούμε όλοι οι ευρωβουλευτές του δημοκρατικού τόξου, με όλο και μεγαλύτερη ένταση, κάθε φορά που έρχεται στο θέμα σε κάποια Επιτροπή ή στην Ολομέλεια.

Χωρίς υποκρισίες, χωρίς διγλωσσίες, χωρίς συμψηφισμούς, χωρίς υποχωρήσεις.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ