Λίνα Μενδώνη στο “Π”: «Οικονομία των Εμπειριών»: Η μεγάλη ευκαιρία για τον πολιτισμό

Της
ΛΙΝΑΣ ΜΕΝΔΩΝΗ
Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού

Η πρόσβαση στα πολιτιστικά αγαθά αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και βασικό δημόσιο αγαθό. Ο πολιτισμός συνεισφέρει καθοριστικά στη διατήρηση και αποκατάσταση της πνευματικής και ψυχικής ισορροπίας, της κοινωνικής επικοινωνίας και συνοχής. Συγχρόνως διαθέτει μια εξαιρετικά ισχυρή κοινωνικοοικονομική δυναμική, καθώς διαπνέει και επηρεάζει σχεδόν όλες τις πτυχές της κοινωνικής και της παραγωγικής δραστηριότητας. Ως εκ τούτου, αποτελεί σημαντικό παράγοντα της οικονομίας και της κοινωνίας και συντελεστή της ανάπτυξης και των δύο.

Στην Ελλάδα, ο τομέας του πολιτισμού μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας. Οι επενδύσεις στον πολιτισμό επιφέρουν ισχυρή στήριξη και ώθηση στην απασχόληση, τόσο στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς –το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού σήμερα απασχολεί περισσότερους από 4.000 εργαζόμενους στα έργα του ΕΣΠΑ– όσο και στους τομείς των δημιουργικών βιομηχανιών και των συναφών και εξαρτώμενων δραστηριοτήτων, ιδιαίτερα του τουρισμού, με τον οποίο ο πολιτισμός διατηρεί πολύ ισχυρή διατομεακή σχέση.

Η προσέλκυση και η διατήρηση τουριστικών ροών απαιτεί τη δημιουργία ιδιαίτερων πόλων έλξης –εθνικής και τοπικής εμβέλειας–, τη διαρκή αναβάθμισή τους και τη διαχείρισή τους σε βάθος χρόνου με σχέδιο και προοπτική. Η υψηλή ελκυστικότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος στο παρόν και η μακροπρόθεσμη περαιτέρω ανάπτυξη και βιωσιμότητά του έχουν ως αδήριτη ανάγκη και απαραίτητη συνθήκη την επίτευξη διαφοροποίησης από τον ανταγωνισμό, την ανάδειξη και διατήρηση μιας διακριτής και αναγνωρίσιμης ταυτότητας, την παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας αλλά και τον διαρκή εμπλουτισμό και την ανανέωση της προσφερόμενης εμπειρίας στους επισκέπτες.

Στην «Οικονομία των Εμπειριών» ο πολιτισμός προσφέρει όλα όσα εμπλουτίζουν και διαφοροποιούν το τουριστικό προϊόν, καθιστώντας το ελκυστικότερο και ανταγωνιστικότερο στη διεθνή αλλά και στην εγχώρια αγορά. Η βιωματική απόκτηση της πολιτιστικής εμπειρίας αποτελεί κύριο desiderata των επισκεπτών, που πέραν της υψηλής ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών αποζητούν εντρύφηση στην ιδιαίτερη πολιτιστική φυσιογνωμία του τόπου των διακοπών τους.

Αρχαιολογικοί χώροι και ιστορικοί τόποι, αρχαία και νεότερα μνημεία, μουσεία και συναφείς υποδομές, που συνδέονται με τις διάφορες υλικές πτυχές και λειτουργίες της πολιτιστικής κληρονομιάς, συνιστούν τη μία όψη της πολιτιστικής εμπειρίας. Παραδοσιακές εκδηλώσεις και δραστηριότητες, τοπικά ήθη, έθιμα, γαστρονομικές συνήθειες αποτελούν στοιχεία της πιο δυναμικής και βιωματικής άυλης κληρονομιάς, τα οποία βρίσκονται συνήθως σε στενή σχέση και αλληλεπίδραση με τις σύγχρονες μορφές καλλιτεχνικής και δημιουργικής έκφρασης και συνθέτουν την άλλη όψη της εμπειρίας.

Ο πολιτιστικός τουρισμός αποτελεί τον ταχύτερα αναπτυσσόμενο κλάδο του τουρισμού, επιφέροντας περί το 40% των συνολικών εσόδων. Παρουσιάζει ήπια εποχικότητα και προσελκύει επισκέπτες υψηλών εισοδημάτων, οι οποίοι αφιερώνουν πολλές ημέρες παραμονής ανά ταξίδι. Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, περισσότερα από τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων αναφέρουν ότι η ύπαρξη αρχαιολογικών χώρων και μουσείων επηρεάζει θετικά την επιλογή προορισμού των διακοπών τους.

Η συστηματική και στοχευμένη ανάπτυξη των ανωτέρω πολιτιστικών υποδομών, η αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους επισκέπτες και η ενίσχυση της ποικιλίας έκφρασης της άυλης κληρονομιάς καθώς και η ενδυνάμωση των διαφόρων μορφών της σύγχρονης δημιουργίας αποτελούν προτεραιότητα για το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και εργαλείο οικονομικής ανάπτυξης για την Ελλάδα. Τα προσφερόμενα μέσα για την υλοποίηση των πολιτικών αυτών προτεραιοτήτων ενισχύονται ουσιαστικά από τις δυνατότητες που παρέχονται διά του Ταμείου Ανάκαμψης.

Το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού εξασφάλισε πάνω από 500.000 ευρώ για τη χρηματοδότηση έργων και δράσεων που καλύπτουν και τους δύο άξονες αρμοδιότητάς του, του πολιτιστικού αποθέματος –υλικού και άυλου– και της σύγχρονης δημιουργίας, οι οποίοι πλέον αντιμετωπίζονται όχι ως δύο διακριτοί χώροι αλλά ως ενιαίο σύνολο, που συμπράττει και συλλειτουργεί. Οι προτάσεις του ΥΠΠΟΑ έχουν σαφές μεταρρυθμιστικό πρόσημο και αναπτυξιακό χαρακτήρα, ενώ στοχεύουν στην ανθεκτικότητα του τομέα και στην ενδυνάμωση των εργαζομένων και των επαγγελματιών του.

Προτεραιότητά μας αποτελεί η ανάδειξη του πολιτιστικού τομέα ως ολοκληρωμένου, βιώσιμου αναπτυξιακού μοχλού των τοπικών κοινωνιών, που δημιουργεί θέσεις εργασίας και οικοσυστήματα επιχειρηματικότητας και εκπαίδευσης, συμβάλλοντας καθοριστικά στην κοινωνική συνοχή. Εμβληματικά έργα, όπως η αποκατάσταση και η ανάδειξη του πρώην βασιλικού κτήματος στο Τατόι, μια ιδανική περίπτωση σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, η δημιουργία Μουσείου Ενάλιων Αρχαιοτήτων στον Πειραιά, η δημιουργία σημαντικών πολιτιστικών διαδρομών στη Βόρεια Ελλάδα, στη Δυτική Ελλάδα και την Πελοπόννησο, η προστασία σημαντικών αρχαιολογικών χώρων, που αποτελούν πόλους προσέλκυσης τουριστικών ροών, η επένδυση στην «ασημένια οικονομία» εντάσσονται στο Ταμείο Ανάκαμψης και προωθούν τον εκσυγχρονισμό του παραγωγικού υποδείγματος της χώρας, ώστε αυτό να καταστεί αποτελεσματικό, ανταγωνιστικό και βιώσιμο.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ