Γιώργος Σταθάκης στο “Π”: Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για ισχυρή ανάπτυξη και δίκαιη κοινωνία

Του
ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΘΑΚΗ
Πρώην υπουργού και Επικεφαλής της Επιτροπής Προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ

Το αναπτυξιακό ζήτημα είναι το μείζον πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας. Μετά τη δεκαετή περίοδο των Μνημονίων και τη δεκαετία της ανάπτυξης-«φούσκας», η ελληνική οικονομία έχει μέγεθος, εισοδήματα και μισθούς που βρίσκονται στα επίπεδα που ήταν στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα και πιθανόν από τις ελάχιστες διεθνώς που συρρικνώθηκαν και δεν είναι ορατό το πώς θα επανέλθει σε δυναμική τροχιά.

Η οικονομία παραμένει σχετικά κλειστή –με τις εισαγωγές και τις εξαγωγές (μαζί με τον τουρισμό και τη ναυτιλία) να βρίσκονται στο 33% του ΑΕΠ (με μέσο όρο το 47% στην ΕΕ)–, έχει μικρό ρυθμό επενδύσεων, γύρω στο 15% του ΑΕΠ (με μέσο όρο το 23% στην ΕΕ), και απαράδεκτα υψηλή μόνιμη ανεργία.

Η ΝΔ, σαν να μην κατάλαβε τίποτα, επιζητεί μια επιστροφή στις πολιτικές του παρελθόντος. Ακόμα πιο ευέλικτη αγορά εργασίας (η ελληνική αγορά είναι ήδη η πιο ελαστική σε ευρωπαϊκό επίπεδο), μαζικές πτωχεύσεις και εκκαθάριση της επιχειρηματικής αγοράς (κυρίως ΜΜΕ επιχειρήσεων, παραδόξως μέρος αυτών που επέζησαν στην περίοδο της κρίσης) και καθολική στήριξη στους ολιγοπωλιακούς τομείς της οικονομίας για επενδύσεις και ανάκαμψη, μέσω των ιδιωτικοποιήσεων μέρους του κοινωνικού κράτους, των ΣΔΙΤ και της προνομιακής παραχώρησης νέων πεδίων, κυρίως της πράσινης ανάπτυξης, σε ολιγοπωλιακούς ομίλους.

Ωστόσο, η στρατηγική αυτή συντηρεί την εσωστρέφεια, αποθαρρύνει τις επενδύσεις και διατηρεί την αντιαναπτυξιακή δομή της ελληνικής οικονομίας, με τη συνεχή αναδιανομή πόρων υπέρ συγκεκριμένων ομάδων και επιχειρήσεων, με αναιμική ανάπτυξη και επιδείνωση των κοινωνικών ανισοτήτων.

Η απάντηση που δίνει η αναπτυξιακή πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είναι ότι η οικονομία πρέπει να ενισχύσει τους παραγωγικούς και τεχνολογικούς τομείς της οικονομίας και να αυξήσει σημαντικά την εγχώρια προστιθέμενη αξία. Η αγροτική οικονομία, η μεταποίηση, οι πράσινες τεχνολογίες, οι ψηφιακές τεχνολογίες αποτελούν την απάντηση στο αναπτυξιακό ζήτημα. Η παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας είναι εν δυνάμει συμβατή με την Πράσινη Μετάβαση.

Για να συμβεί αυτό χρειάζονται, πρώτον, ισχυρές δημόσιες πολιτικές υπέρ του αγροτοδιατροφικού τομέα, του μεταποιητικού τομέα και των τεχνολογικών-ψηφιακών κλάδων της οικονομίας. Με μια φράση, χρειάζεται σαφής αγροτική, βιομηχανική και τεχνολογική πολιτική με εθνικό σχέδιο και κατάλληλες παρεμβάσεις σε επίπεδο θεσμών και υποδομών.

Δεύτερον, χρειάζεται σαφής στόχευση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, των ΕΣΠΑ και του αναπτυξιακού νόμου. Οι πόροι πρέπει να διοχετευθούν κατά προτεραιότητα στις επενδύσεις στο παραγωγικό-τεχνολογικό δίκτυο και στις υποδομές που αυτό χρειάζεται.

Τρίτον, χρειάζεται να ολοκληρωθούν οι μεταρρυθμίσεις που επί 40 χρόνια ο παραδοσιακός δικομματισμός αρνούνταν να κάνει (η έλλειψη Κτηματολογίου, Δασικών Χαρτών, χρήσεων γης, διακριτών ζωνών τουριστικής, μεταποιητικής και αγροτικής ανάπτυξης, πολεοδομικών σχεδίων, μαζί με την ύπαρξη ενός περίπλοκου φορολογικού συστήματος, που οδηγεί το Δημόσιο και τις επιχειρήσεις σε ατέρμονες δικαστικές διαμάχες, και τις αυτονόητες αλλαγές στη δημόσια διοίκηση). Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ξεκίνησε με μεγάλη ταχύτητα τις αλλαγές αυτές, που, δυστυχώς, η σημερινή κυβέρνηση εν μέρει καθυστερεί και εν μέρει αναστέλλει.

Εντούτοις, το κεντρικό ζήτημα παραμένει και είναι η αντιμετώπιση των μεγάλων κοινωνικών και εισοδηματικών ανισοτήτων. Και αυτές αντιμετωπίζονται με τρεις τρόπους.

Ισχυρή εργασία με συλλογικές συμβάσεις και αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο διασφαλίζει ότι οι μισθοί αυξάνονται ανάλογα με την αύξηση του ΑΕΠ και της παραγωγικότητας της εργασίας. Το φαινόμενο των οικονομιών που αναπτύσσονταν με παγωμένους μισθούς, με τα οφέλη να συσσωρεύονται στο πάνω 5% του πληθυσμού και γενναίες ταυτόχρονα μειώσεις της φορολογίας των πλουσίων, αποτελεί μια μελανή εμπειρία των νεοφιλελεύθερων ρυθμίσεων της περιόδου 1990 – 2020.

Ο δεύτερος τρόπος αποκλιμάκωσης των ανισοτήτων είναι η ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, του δημόσιου καθολικού συστήματος της παιδείας, της υγείας, της ασφάλισης και των συντάξεων, που διασφαλίζει την αναδιανομή, την κοινωνική συνοχή και τις ίσες ευκαιρίες.

Η τρίτη τομή είναι η ανασυγκρότηση των περιφερειών και των τοπικών οικονομιών, που πρέπει να συνοδευθεί από γενναία μέτρα διοικητικής αποκέντρωσης και μεταφοράς αρμοδιοτήτων σε περιφέρειες και δήμους.

Αν η παραγωγική ανασυγκρότηση, με ισχυρή την εργασία και το κοινωνικό κράτος, διασφαλίζει μια βιώσιμη στρατηγική, η ίδια η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση (που είναι δεσμευτική με βάση τους στόχους για την κλιματική κρίση, του 2030 και 2050), πρέπει να διαχέει τα οφέλη της στην κοινωνία και να μην αφήνει κανέναν πίσω. Συνεπώς, προέχει να υπάρχει προτεραιοποίηση στην αυτοπαραγωγή ενέργειας (από νοικοκυριά, ενεργειακές κοινότητες και ΜΜΕ επιχειρήσεις), στην καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας και των ψηφιακών αποκλεισμών. Η πράσινη μετάβαση είναι μια ευκαιρία για την ελληνική οικονομία, αρκεί να είναι συμμετοχική, δίκαιη και κυρίως να ενισχύει την εγχώρια προστιθέμενη αξία.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ