Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ: Προς πλήρη αποκατάσταση της διατλαντικής συνοχής
-Ο Ερντογάν υπόσχεται ήρεμο καλοκαίρι!
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Η πολυαναμενόμενη Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ, λόγω και της προεδρικής αλλαγής στις ΗΠΑ και της πρώτης παρουσίας του νέου Προέδρου Τζο Μπάιντεν, διεξήχθη σε πολύ καλό κλίμα, ενώ πραγματοποιήθηκαν εποικοδομητικές συζητήσεις. Χαρακτηριστικές ήταν οι παρατηρήσεις του πρωθυπουργού του Ηνωμένου Βασιλείου Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος σε σχετικές δηλώσεις του είπε ότι «ήταν σαν την πρώτη μέρα πίσω στο σχολείο, που συναντάμε ξανά όλους τους παλιούς μας φίλους».
Η ατλαντική συνοχή είχε διασαλευθεί, σε ικανό βαθμό, επί Προεδρίας Τραμπ, καθώς ο τελευταίος απαιτούσε επιμόνως από τους ευρωπαίους εταίρους και ιδιαίτερα τη Γερμανία να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, εκτοξεύοντας ακόμη και απειλές ότι οι ΗΠΑ θα μείωναν την αμυντική κάλυψή τους.
Το ΝΑΤΟ, ως γνωστόν, ιδρύθηκε το 1949 με βασικό στόχο την αντιμετώπιση της σοβιετικής στρατιωτικής απειλής, αναπτύσσοντας μια ισχυρή στρατιωτική αποτρεπτική δύναμη συμβατικών όπλων σε συνδυασμό με την πυρηνική ασπίδα των ΗΠΑ. Στα αρχικά ιδρυτικά μέλη προστέθηκαν η Ελλάδα και η Τουρκία (1952) και στη συνέχεια, μετά την κατάρρευση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού, τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και του Συμφώνου της Βαρσοβίας, εντάχθηκαν και οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, της Βαλκανικής και της Βαλτικής. Σήμερα το ΝΑΤΟ αριθμεί 30 κράτη-μέλη, ενώ συζητείται το ενδεχόμενο ένταξης της Ουκρανίας και της Γεωργίας, για τις οποίες όμως υπάρχουν σφοδρές αντιδράσεις από τη Μόσχα.
Πολλοί διερωτώνται αν χρειάζεται πλέον το ΝΑΤΟ, από τη στιγμή που εκλείπει το αντίπαλο δέος, το Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Ο γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν σε μια παρέμβασή του είχε χαρακτηρίσει το ΝΑΤΟ συμμαχία χωρίς ψυχή. Και όμως ελάχιστοι αμφισβητούν επίσημα τη χρησιμότητα και την ύπαρξη του ΝΑΤΟ. Κανείς, επίσης, αμφισβητεί επίσημα τον πολιτικό παρά στρατιωτικό χαρακτήρα της Νατοϊκής Συμμαχίας. Και τούτο επειδή το ΝΑΤΟ εξακολουθεί να χρησιμεύει ως συνδετικός κρίκος μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών και των ΗΠΑ, ενώ, κατά κάποιον τρόπο, λειτουργεί σταθεροποιητικά για τη διαφύλαξη της ενότητας της Δύσης, του δημοκρατικού πολιτεύματος και των δυτικών αξιών εν γένει. Το ΝΑΤΟ έχει, επίσης, αποκτήσει τη θεσμική ικανότητα να επεμβαίνει και σε άλλες γεωγραφικές περιοχές για ειρηνευτικούς σκοπούς, εφόσον ζητηθεί η συνδρομή του από τον ΟΗΕ. Όπως ήδη σημειώθηκε, η νατοϊκή συνοχή κινδύνευσε να διασαλευθεί επί Προεδρίας Τραμπ.
Ο νέος Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, με τις τοποθετήσεις του πριν και κατά τη διάρκεια των εργασιών της Συνόδου Κορυφής της 14ης Ιουνίου, επιβεβαίωσε τη διαφορετική αντίληψή του για τη Νατοϊκή Συμμαχία σε σχέση με τον προκάτοχό του. Ανακοίνωσε επισήμως τη δέσμευση των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ και έναντι των χωρών-μελών για τη διατήρηση και ενίσχυση της διατλαντικής συνοχής. Σύμφωνα και με τις δηλώσεις του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, όλοι οι παρευρισκόμενοι στη σύνοδο ηγέτες των κρατών-μελών «συμφώνησαν ότι σε μια εποχή παγκόσμιου ανταγωνισμού η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική πρέπει να παραμείνουν δυνατές και ενωμένες στο ΝΑΤΟ».
Πολλές και σημαντικές ήταν οι αποφάσεις που πάρθηκαν από τη Σύνοδο. Περιλαμβάνουν, δε, επτά βασικούς τομείς συνεργασίας, που εκτείνονται από την ενίσχυση του ΝΑΤΟ ως διατλαντικού φόρουμ διαβουλεύσεων για θέματα ασφάλειας, την ενίσχυση της αποτρεπτικής δύναμης της Συμμαχίας, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κοινωνιών μέχρι την τεχνολογία και την καινοτομία άμυνας, τη συνεργασία με χώρες της Ασίας – Ειρηνικού, τις σχέσεις με Ουκρανία και Γεωργία και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Σημαντικό σημείο των αποφάσεων της Συνόδου Κορυφής ήταν η ατζέντα «ΝΑΤΟ 2030», που αναφέρεται στην προσαρμογή της Συμμαχίας για το μέλλον. Η Σύνοδος δεν αμέλησε, ασφαλώς, να ασχοληθεί με το πολιτικό σκέλος και τους δυνάμει αντιπάλους του ΝΑΤΟ, κυρίως Ρωσία και Κίνα. Χαρακτηριστικά αναφέρθηκε ότι οι σχέσεις με τη Ρωσία βρίσκονται στο χαμηλότερο σημείο από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου (!), κάτι που αποδίδεται στις επιθετικές ενέργειες της Μόσχας, που αποτελούν απειλή για την ασφάλεια. Συγχρόνως υπήρξε αναφορά στην ετοιμότητα της Συμμαχίας για διάλογο με τη Μόσχα με στόχο την αποτροπή της κλιμάκωσης. Η σκληρή γραμμή κατά της Ρωσίας βασικά υπαγορεύθηκε από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, κυρίως δε τις Βαλτικές, ενώ οι δυτικές χώρες-μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, συνέστησαν ότι πρέπει να κυριαρχήσει η διαλλακτικότητα και ο διάλογος με τη Μόσχα. Στο ίδιο επίπεδο με τη Ρωσία, ως αντίπαλος του ΝΑΤΟ, τοποθετείται και η Κίνα, λόγω του πυρηνικού της προγράμματος και της έλλειψης διαφάνειας σε θέματα στρατιωτικών εξοπλισμών.
Οι θέσεις έναντι των δύο αυτών χωρών είναι δύσκολο να περιορισθούν μόνο στο στρατιωτικό-αμυντικό κομμάτι, καθώς εμφιλοχωρούν και πολιτικοοικονομικά κριτήρια. Στο πλαίσιο των εργασιών της Συνόδου Κορυφής πραγματοποιήθηκαν και άτυπες συναντήσεις, που μας ενδιαφέρουν ιδιαίτερα, όπως εκείνη του πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη με τον τούρκο Πρόεδρο κ. Ταγίπ Ερντογάν ή με τον αλβανό ομόλογό του κ. Έντι Ράμα καθώς και του Προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν με τον τούρκο ομόλογό του. Από όσα έγιναν μέχρι στιγμής γνωστά, η συνάντηση των κ. Μητσοτάκη – Ερντογάν, παρουσία μόνο των στενών συνεργατών τους, που ήσαν και διερμηνείς, διεξήχθη σε καλό κλίμα. Από τα Μέσα Ενημέρωσης έγινε γνωστό ότι και οι δύο ηγέτες εξέφρασαν την κοινή βούληση να αποφευχθούν οι εντάσεις που είχαν σημειωθεί το περασμένο έτος και να έχουμε ένα ήρεμο καλοκαίρι, που εξυπηρετεί τα τουριστικά συμφέροντα και των δύο χωρών.
Οφείλουμε όμως να συγκρατήσουμε και την τοποθέτηση του τούρκου Προέδρου, ο οποίος τόνισε ότι οι δύο χώρες πρέπει να λύσουν τα προβλήματά τους χωρίς την ανάμειξη άλλων. Η θέση αυτή βολεύει μόνο την τουρκική πλευρά και πρέπει να μας προβληματίσει, γιατί ένα από τα πλεονεκτήματα και ερείσματα της Ελλάδας έναντι της τουρκικής παραβατικότητας και των τουρκικών απειλών είναι και η στήριξη και η συμπαράσταση από τις άλλες χώρες, χωριστά ή συλλογικά, όπως η ΕΕ και άλλοι διεθνείς παράγοντες. Γιατί, όπως λέει η λαϊκή παροιμία, όποιο πρόβατο φεύγει από το κοπάδι, το τρώει ο λύκος.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ