Η απογοητευτική αμερικανική πρόταση για τις φρεγάτες και η αμερικανική πολιτική στα ελληνοτουρκικά
Γράφει ο
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ
Πρέσβυς ε.τ.
H Αμερικανική πρόταση για τις νέες φρεγάτες δεν περιείχε καμιά έκπληξη, όπως είχε αφήσει να διαφανεί η δήλωση του Αμερικανού πρέσβεως ότι θα ήταν ακαταμάχητη. Με αντικειμενικά κριτήρια, κατατάσσεται τελευταία απ’ όσες προτάσεις έχουν υποβληθεί και θα ήταν αδιανόητο να αντιμετωπισθεί σοβαρά ως επιλογή. Πολύ περισσότερο όταν διαψεύδεται και η φημολογούμενη παρέμβαση, με επενδύσεις, στα ναυπηγεία Σκαραμαγκά και Ελευσίνος. Τι συνέβη; Άλλαξε κάτι ή υπήρξε υπερβολή αβάσιμων ελπίδων;
Οδηγός της σκέψεώς μας πρέπει να είναι το γεγονός ότι οι ΗΠΑ, παρά το γεγονός ότι είναι καταφανές ότι η Ελλάδα έχει ανάγκη από πλοία ανοικτής θάλασσας, τα οποία να είναι ικανά να αντιμετωπίσουν όλες τις σύγχρονες, πολύμορφες απειλές και να προστατεύσουν τα δικαιώματα θαλασσίου δικαίου και την εθνική ναυτική της ασφάλεια, έρχονται και μας προτείνουν παράκτια, ουσιαστικά, σκάφη, σε ρόλο φρεγάτας.
Η αρχική αυτή πρόταση κατεκρίθη. Δεν υπήρξε όμως στη συνέχεια διόρθωση και αλλαγή, όπως ορισμένοι ανέμεναν. Πώς εξηγείται η Αμερικανική εμμονή; Προφανώς από το γεγονός ότι η Αμερικανική πλευρά δεν θέτει τα επιχειρησιακά κριτήρια των φρεγατών ως πρώτη προτεραιότητα, αλλά τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις και το παιχνίδι της Αμερικανικής πολιτικής μ’ αυτές. Με απλά λόγια, η Αμερικανική πλευρά εντάσσει και την πώληση των φρεγατών στο παιχνίδι ισορροπίας που ακολουθεί απέναντι στην Ελλάδα και την Τουρκία, διαψεύδοντας όσους πίστευαν ότι με τη σημερινή ένταση που υπάρχει στις Τουρκοαμερικανικές σχέσεις και με τη θεαματική αναβάθμιση των Ελληνοαμερικανικών σχέσεων οι ΗΠΑ θα έκαναν την υπέρβαση και θα έδιναν στην Ελλάδα όπλα αιχμής, με τα οποία θα κατοχύρωνε τα δικαιώματά της στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, έναντι των Τουρκικών αμφισβητήσεων και διεκδικήσεων.
Εάν λάβει κανείς υπ’ όψιν ότι η Ελλάδα αναφέρεται αυστηρά στα δικαιώματά της όπως αυτά απορρέουν από το διεθνές θαλάσσιο δίκαιο, τι σημαίνει η Αμερικανική επιφύλαξη και το παιχνίδι διπλωματικής και στρατηγικής ισορροπίας με την Τουρκία; Είναι θέμα τακτικής ή συνιστά μια έμμεση πίεση προς την Ελλάδα να «συμβιβασθεί» στα δικαιώματά της με την Τουρκία, «να τα βρει» μ’ αυτήν; Πιο επικίνδυνο θα ήταν αν η Αμερικανική πλευρά πίστευε ότι «για να τα βρει» η Ελλάδα με την Τουρκία, κάνοντας τις αναγκαίες υποχωρήσεις, δεν πρέπει να έχει στη θάλασσα το στρατηγικό πλεονέκτημα. Δεν πρέπει να είναι ισχυρή, γεγονός που θα της ενέπνεε αυτοπεποίθηση και θα την καθιστούσε «αδιάλλακτη».
Την πολιτική αυτή την είδαμε στην Κύπρο, επί δεκαετίες, με τα γνωστά αποτελέσματα. Η Κύπρος δεν έπρεπε να προωθήσει την αμυντική της θωράκιση. Θα έπρεπε να παραμείνει ευάλωτη στον Αττίλα για να είναι «διαλλακτική» και να κάνει συνεχώς νέες υποχωρήσεις για να εξευρεθεί «λύση» στο Κυπριακό.
Η Αμερικανική πολιτική, όπως εκδηλώνεται, με αφορμή το θέμα των φρεγατών, δεν έχει εγκαταλείψει τις προσπάθειες να επαναφέρει την Τουρκία σε φιλο-Δυτική τροχιά, με επιθυμητό στόχο την απαλλαγή της από τον Ισλαμιστή Πρόεδρό της Ερντογάν. Στο παιχνίδι αυτό υπάρχει πάντα ο κίνδυνος η Άγκυρα να διεκδικήσει «δώρα» και «ανταλλάγματα» από την Αμερικανική πλευρά, σε βάρος της Κύπρου και της Ελλάδος. Οι ενδείξεις γι’ αυτές τις προσπάθειες είναι πολλές και συνεπικουρούνται από χώρες που υπερακοντίζουν υπέρ του ΝΑΤΟ και σε αντι-Ρωσική πολιτική, όπως η Πολωνία και η Ρουμανία. Η Πολωνία συμφώνησε, προσφάτως, κατά το παράδειγμα της Ουκρανίας, να αγοράσει 24 μη επανδρωμένα μαχητικά αεροσκάφη τύπου Μπαϊρακτάρ II από την Τουρκία.
Ο Ιούνιος είναι ένας μήνας κατά τον οποίο θα κριθούν πολλά. Πρώτο ορόσημο σ’ αυτόν είναι η Σύνοδος του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, στα μέσα του μηνός, και δεύτερο η Ευρωπαϊκή Σύνοδος, στο τρίτο δεκαήμερο του μηνός. Στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ αναμένεται, εκτός απροόπτου, συνάντηση μεταξύ του Αμερικανού Προέδρου Μπάιντεν και του Τούρκου Προέδρου. Από τη συνάντηση αυτή, εάν τελικά γίνει, θα υπάρξουν ενδείξεις για την προοπτική των Τουρκοαμερικανικών σχέσεων και για το αν η Αμερικανική πλευρά είναι διατεθειμένη να δώσει μήνυμα ότι είναι έτοιμη να εργασθεί για την αποκατάσταση των Τουρκοαμερικανικών σχέσεων ακόμη και με Πρόεδρο τον Ισλαμιστή Ερντογάν.
Μια νέα παράμετρος που τίθεται σήμερα στις συζητήσεις με τον Ερντογάν είναι η θορυβώδης και προκλητική ανάμειξή του στη Γάζα. Η κατάπαυση του πυρός, που επετεύχθη με τη διαμεσολάβηση του Στρατάρχη Αλ Σίσσι της Αιγύπτου, είναι προφανώς μια ήττα του Ερντογάν, όπως και το γεγονός ότι τα άλλα Αραβικά κράτη της περιοχής του Κόλπου, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και η Σαουδική Αραβία, που αποκαθιστούν σχέσεις με το Ισραήλ, δεν επηρεάσθηκαν στην πολιτική τους από τα γεγονότα της Γάζας. Ο κύριος στόχος του Ερντογάν ήταν ο διεμβολισμός των Συμφωνιών του Αβραάμ και η δυναμική επαναφορά του Μεσανατολικού και της επιλύσεώς του ως προαπαιτουμένου οποιασδήποτε προσεγγίσεως του Ισραήλ με τον Αραβικό κόσμο. Το γεγονός αυτό δεν αίρει, βεβαίως, την αναγκαιότητα και το επείγον της επιλύσεως του Μεσανατολικού, αλλά η επίτευξη του στόχου αυτού καθίσταται πολύ δυσχερέστερη, αν όχι ανέφικτη, όταν η υπόθεση των Παλαιστινίων εντάσσεται σε Πανισλαμικές ατζέντες χωρών όπως του Ιράν ή της Τουρκίας. Στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ ενδέχεται επίσης να γίνει συνάντηση Μητσοτάκη και Ερντογάν.
Η Άγκυρα επενδύει πολλά περισσότερα στην Ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής, επιδιώκοντας να επιτύχει τους τρεις γνωστούς στόχους της (πολλά δισ. ευρώ για το Μεταναστευτικό, αναβάθμιση της Τελωνειακής Ενώσεως μεταξύ Ευρωπαϊκής Ενώσεως και Τουρκίας, άρση της βίζας για όλους τους Τούρκους υπηκόους), αλλά και έναν άλλο πολύ σημαντικό στόχο, την ένταξή της στην PESCO, δηλαδή στην Ευρωπαϊκή πολιτική άμυνας και ασφάλειας, που θα άνοιγε την πόρτα και σε συμμετοχή της Τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας σε Ευρωπαϊκά προγράμματα και χρηματοδοτήσεις.
Στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ η Ελλάδα δεν έχει μεγάλα περιθώρια παρεμβολής, εκτός και τεθεί το θέμα της συμμετοχής της Τουρκίας στην PESCO, με τη μορφή ενός θετικού ψηφίσματος του ΝΑΤΟ υπέρ της Τουρκικής συμμετοχής. Η Ελλάδα, σε συνεννόηση με άλλες χώρες, πρέπει να αντιταχθεί και να μην επιτρέψει την έγκριση ενός τέτοιου ψηφίσματος.
Στην Ευρωπαϊκή Σύνοδο τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά και η Ελλάδα δεν πρέπει να επιδείξει καμιά δήθεν καλή πίστη και θέληση, όταν αυτή δεν υπάρχει στην άλλη πλευρά και όταν, αντιθέτως, περισσεύει το θράσος, η πρόκληση και η προσπάθεια δημιουργίας τετελεσμένων γεγονότων. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα το Κυπριακό, η Άγκυρα απαίτησε και, δυστυχώς, πέτυχε τον αποκλεισμό της Ευρωπαϊκής Ενώσεως από την περιβόητη Πενταμερή Διάσκεψη στη Γενεύη και προέβαλε απροκάλυπτα την ιδέα των δύο χωριστών κρατών.
Γιατί η Ελληνική πλευρά πρέπει να ανταποδώσει με «θετική ατζέντα» στις Τουρκο-Ευρωπαϊκές σχέσεις; Στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο η Άγκυρα συνεχίζει την ίδια πολιτική των διεκδικήσεων, εκτός κάθε ιδέας διεθνούς δικαίου, και των προκλήσεων. Τα Τουρκικά αλιευτικά έφτασαν μέχρι τη Γαύδο και προσορμίσθηκαν στη Σούδα. Απορεί κανείς τι να πρωτοθαυμάσει: Το Τουρκικό θράσος ή την αφέλεια, την ανοχή και την απραξία της Ελληνικής πλευράς;
Εφόσον η Άγκυρα δεν εγκαταλείπει, ούτε κατ’ ελάχιστον, τις γνωστές πολιτικές της κατά της Ελλάδος και της Κύπρου γιατί η Ελληνική πλευρά να συναινέσει σε «θετική ατζέντα» στις Τουρκο-Ευρωπαϊκές σχέσεις, που θα ενδυναμώσει την Άγκυρα εναντίον της. Αύριο αναμένεται ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Τσαβούσογλου στην Αθήνα για συζητήσεις με τον ομόλογό του. Ακολουθώντας το παράδειγμα, που έχει εγκαινιάσει προσφάτως, η Τουρκική πολιτική θα πραγματοποιήσει προηγουμένως επίσκεψη στη «Δυτική Θράκη». Οι συχνές αυτές Τουρκικές επισκέψεις αποτελούν σκάνδαλο. Η Τουρκική πλευρά, ανερυθρίαστα, αφού εξόντωσε την Ελληνική μειονότητα της Κωνσταντινουπόλεως, ζητά και τα ρέστα στη Θράκη. Η ανοχή απέναντι στην Τουρκική υπονομευτική δραστηριότητα στη Θράκη δεν έχει κανένα νόημα και πρέπει, επειγόντως, η Ελληνική πλευρά να στείλει άλλα μηνύματα, που επιβάλλονται από τις περιστάσεις.
Σε ό,τι αφορά την Αμερικανική πολιτική της αμφιθυμίας και της ισορροπίας που εκδηλώνεται στο θέμα των φρεγατών και αναφέρεται εμμέσως στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις, πρέπει να συναχθούν τα αναγκαία συμπεράσματα, να αφομοιωθεί το δίδαγμα που απορρέει από αυτές και να παρθούν οι δέουσες αποφάσεις:
1. Η προμήθεια των φρεγατών πρέπει να γίνει με αυστηρά επιχειρησιακά κριτήρια και με γνώμονα την υπεράσπιση των Ελληνικών δικαιωμάτων και της εθνικής ασφάλειας από το Αιγαίο μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο και από το Καστελλόριζο μέχρι την Κύπρο.
2. Στην περίπτωση που η προμήθεια των τεσσάρων φρεγατών προσφέρεται με ρήτρα αμυντικής συνδρομής, όπως στην περίπτωση της Γαλλίας, ο πολύ σημαντικός αυτός παράγων πρέπει να συμμετρηθεί θετικά στην αξιολόγηση.
3. Επείγει η επέκταση των χωρικών υδάτων, η ανακήρυξη της ΑΟΖ, της συνορεύουσας ζώνης και η εφαρμογή γενικά των προνοιών του διεθνούς θαλάσσιου δικαίου. Η παράταση της εκκρεμότητας παρέχει στην Άγκυρα τη δυνατότητα να επιδιώκει, με κάθε τρόπο, την παρουσία της σ’ όλο το Αιγαίο, ώστε να δίνει την εικόνα ότι έχει δήθεν «ίσα» δικαιώματα με την Ελλάδα σε όλο το Αιγαίο και ότι μπορεί, π.χ., να στέλνει τα αλιευτικά της παντού, μέχρι και τη Γαύδο.
Η παράταση της εκκρεμότητας ενέχει και έναν άλλο κίνδυνο. Να αφήσει σε «διαθεσιμότητα» τα Ελληνικά δικαιώματα στο Αιγαίο, στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Κύπρο για ανίερες παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις για ενδεχόμενη αποκατάσταση των Τουρκοαμερικανικών σχέσεων, με «δώρα» και «ανταλλάγματα» σε βάρος των δικαιωμάτων της Ελληνικής πλευράς.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ
Φωτο: wikipedia.org