Ζήτω η Ένωση (21/5/1864 – 21/5/2021) – Τα ελληνικά Επτάνησα συνεχίζουν την προσφορά τους στην πατρίδα

Του
ΑΝΤΩΝΗ Π. ΑΡΓΥΡΟΥ
Δικηγόρου ΑΠ, Αν. Νομικού Συμβούλου Πανεπιστημίου Αθηνών

Στις 21 Μαΐου του 1864 τα Επτάνησα, μετά τους αιματηρούς αγώνες των παιδιών τους κατά της τυραννίας, εντάσσονται επισήμως στη μάνα Ελλάδα.

Τα Επτάνησα υπήρξαν σημαντικός παράγοντας του Ελληνικού Διαφωτισμού, με τους Ευγένιο Βούλγαρη, Βικέντιο Δαμοδό, Νικόλαο Κούρτζολα, Νικηφόρο Θεοτόκη, Νεόφυτο Βάμβα. Οι Επτανήσιοι έλαβαν αποφασιστικό μέρος στον Αγώνα του 1821, ενώ τελούσαν υπό αγγλική κατοχή. Οι επτανήσιοι ριζοσπάστες δραστηριοποιήθηκαν έντονα για την ενσωμάτωση των Ιονίων Νήσων στη μητέρα πατρίδα και πλήρωσαν ακριβά τον αγώνα αυτό. Ήρθε επιτέλους η λαμπρή μέρα της Ενώσεως (21/5/1864).

Την 22α Ιουλίου του 1864 ο βουλευτής Μ. Σχοινάς, ανερχόμενος στο βήμα και υποδεχόμενος τους επτανήσιους βουλευτές στην Ελληνική Βουλή, αναφέρει: «Σεις αδελφοί Επτανήσιοι […] διεσώσατε την ζωήν της εθνικότητος, την γλώσσαν, την θρησκείαν και τας ιστορικάς παραδόσεις […]». Στην ίδια συνεδρίαση ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης λέει: «Η Ελλάς του 1821 αναγγενάται και ταυτίζεται μετά της Ελλάδος του 1864».

Σημαντικό γεγονός για τα Επτάνησα ήταν η ίδρυση στην Κέρκυρα της Ιονίου Ακαδημίας, του πρώτου ελληνικού πανεπιστημίου, το 1824. Σπουδαίοι επιστήμονες, λόγιοι και φιλόσοφοι δίδασκαν στην Ακαδημία και όταν, μετά την Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα, αυτή έπαψε να λειτουργεί, πολλοί από τους καθηγητές επάνδρωσαν το Πανεπιστήμιο της Αθήνας.

Η ίδρυση της Ιονίου Ακαδημίας, ένα όραμα του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, είναι αποτέλεσμα της φιλικής του σχέσης με τον πλούσιο άγγλο ελληνομαθή λόρδο Φρειδερίκο Γκίλφορντ (1766 – 1827). Η Ιόνιος Ακαδημία έζησε για σαράντα ολόκληρα χρόνια, μέχρι το 1864, καθώς η Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα σήμανε και το τέλος της λειτουργίας της. Όταν η Επτάνησος ενώθηκε με την Ελλάδα (το 1864), η Ιόνιος Ακαδημία, αντί να αναδομηθεί, καταργήθηκε. Στις 20/12/1865 η Βουλή των Ελλήνων έκλεισε το πρώτο ελληνικό πανεπιστημιακό ίδρυμα με τον νόμο ΡΗ’ «περί διοργανώσεως της Εκπαιδεύσεως κατά την Επτάνησον».

Ο Κερκυραίος Ιωάννης Καποδίστριας είναι ο θεμελιωτής της νέας Ελλάδας που βγήκε από την Επανάσταση του 1821.
Οι Επτανήσιοι έφεραν στην κοινοβουλευτική ζωή της Ελλάδας την εμπειρία τους από αγώνες πολιτικούς, εθνικούς, κοινωνικούς. Δεν είναι τυχαίο ότι τα πρώτα βήματα του κοινωνισμού στην Ελλάδα συνδέονται με ονόματα Επτανησίων, όπως του Παναγιώτη Πανά, του Ρόκου Χοϊδά, του Δρακούλη, του Μαρίνου Αντύπα. Οι Επτανήσιοι έφεραν μαζί τους στην ελλαδική κοινωνία μια πνευματική παράδοση, που εκφράζεται με ονόματα όπως ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος, ο Πέτρος Βράιλας Αρμένης, ο Παύλος Καλλιγάς και άλλοι, όπως ο μέγιστος Διονύσιος Σολωμός. Μεγάλες μορφές της επιστήμης ήταν Επτανήσιοι, όπως ο καθηγητής της Ιατρικής Φωτεινός Πανάς, οι καθηγητές Γεράσιμος Πεντόγαλος, Χάρης Τουλ, Γεώργιος Αυλάμης, Κωνσταντίνος Αλιβιζάτος, Σπυρίδων Μαρινάτος και τόσοι άλλοι. Από τον 18ο αιώνα έχουμε πληθώρα συνθετών, οι οποίοι συμβάλλουν τα μέγιστα στην ίδρυση της Επτανησιακής Μουσικής Σχολής: Στέφανος Πογιάγος, Νικόλαος Μάντζαρος, Σπυρίδων Ξύνδας, Ιωσήφ Λιβεράλης, Παύλος Καρρέρ, Διονύσιος Ροδοθεάτος, Σπύρος Σαμάρας, Γεώργιος Λαμπελέτ, Διονύσιος Λαυράγκας. Τα Επτάνησα, επηρεασμένα σε όλες τις μορφές της πολιτιστικής τους έκφρασης από τη Δύση, συνεπώς και στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική, και από τη μουσική της και ιδιαίτερα από εκείνη της Ιταλίας, αποτέλεσαν τον κύριο φορέα δημιουργίας της ελληνικής λόγιας μουσικής. Γέννημα της κοινής ιστορικής τους τύχης, η επιρροή της ιταλικής μουσικής επεκτάθηκε τόσο στη λαϊκή μουσική των Επτανήσων όσο και στην καντάδα και στο λαϊκό τραγούδι.

Η επτανησιακή εκκλησιαστική μουσική φαίνεται να είναι απόγονος της κρητικής εκκλησιαστικής μουσικής, συνδυάζοντας δυτικά και βυζαντινά στοιχεία. Ο Επτανησιακός Ριζοσπαστισμός συνιστά μια πρωτοποριακή, ριζοσπαστική και ρηξικέλευθη ιδεολογία, όχι μόνο για τα δεδομένα του τοπικού πλαισίου της αυστηρά διαρθρωμένης ταξικής κοινωνίας αλλά και για εκείνα που χαρακτήριζαν το ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο του πρώτου μισού του 19ου αιώνα. Οι ριζοσπάστες βουλευτές στο Ελληνικό Κοινοβούλιο του 1864 εξαφανίζονται οριστικά από το πολιτικό προσκήνιο το 1869, μαζί και οι ρηξικέλευθες ιδέες τους.

Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι η εθνική ιδέα, την εποχή της αγγλικής κατοχής, είχε κατακυριεύσει τις ψυχές και τις διάνοιες των Επτανήσιων, υπερβαίνοντας τις πολύπλοκες αντιφάσεις, συγκρούσεις και ανισότητες της επτανησιακής κοινωνίας, τότε που κάποιοι ονειροπόλοι πατριώτες, με όπλα τους το όραμα και τον λόγο, τόλμησαν να αφυπνίσουν τις επτανησιακές συνειδήσεις και να αντιμετωπίσουν με όποιο κόστος τη μεγαλύτερη αποικιοκρατική αυτοκρατορία της εποχής τους την εποχή της παντοδυναμίας της.

Οι Επτανήσιοι έδωσαν το αίμα τους για την ελευθερία της πατρίδας, πάντοτε και σ’ όλους τους αγώνες, πρώτοι. Υπήρξαν και έμειναν πάντοτε Έλληνες και η αφομοίωση τους στα ελληνικά πράγματα υπήρξε εθνική επιταγή.

Τα νησιά μας ακολουθούν τη μοίρα του ελληνικού κράτους, έχοντας πάντα συνείδηση της ιδιαιτερότητας που τα χαρακτηρίζει, γιατί οι Επτανήσιοι, παρά τις δυσκολίες, συνεχίζουν να αγωνίζονται σ’ όλο τον κόσμο και να δημιουργούν πάντοτε με τη λατρεία στον τόπο τους, στους Αγίους τους, στην ποίηση και στη μουσική, μέσα από κείνο το διάφανο του αφρού της θάλασσας, με το οποίο ζυμώνονται τα οράματα και οι «Χίμαιρες» των ανθρώπων.

Παραθέτω ένα ποίημα του κεφαλονίτη ποιητή Γεωργίου Μολφέτα, εμπνευσμένο από τους αγώνες τους, έναν χρόνο μετά την Ένωση. Οι στίχοι του είναι όντως επίκαιροι, γι’ αυτό και διδακτικοί:

«Οι νέοι π’ ανασταίνονται, να μην αλησμονάνε
πως αν ελεύτερη ζωή σαν Έλληνες περνάνε,
σ’ εκείνους την οφείλουνε τους γέροντες προμάχους,
που δέσμιοι, σε φυλακές και εξόριστοι σε βράχους,
ακλόνητοι στο αίσθημα και στην πεποίθησή τους,
επάλαισαν και εδείξανε μεγάλο το νησί τους».
ΖΗΤΩ Η ΕΝΩΣΗ

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Φωτό: corfuland.gr