Περί γενοκτονιών – Του Π. Αδαμίδη

Του
ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΑΔΑΜΙΔΗ
Δικηγόρου, LL.M (Harvard’ 95), ΔΝ, αν. Καθηγητή
Κοινοτικού Δικαίου, Προμηθειών και Διεθνών Σχέσεων
στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων

Πολλές φορές ανακύπτει το ερώτημα για το αν υπάρχει κάποια αξία στο να ανατρέχει κανείς στο παρελθόν. Και αν έχει κάποια σημασία να ξύνει πληγές και να αναζητά δικαίωση για τα θύματα. Και η κουβέντα επεκτείνεται και στον αγώνα των ρομαντικών, με πρώτους τους Αρμένιους και τους Έλληνες του Πόντου και συνολικά της Μικράς Ασίας, για την αναγνώριση της Γενοκτονίας που υπέστησαν.

Τα ερωτήματα μόνο αθώα δεν είναι. Στην απλούστερη εκδοχή τους απηχούν μια ισοπεδωτική προσέγγιση, που αρνείται κάθε κώδικα αξιών ή που απλά θέλει να τον αντικαταστήσει με νεφελώδεις εμμονές και ψυχολογικά αδιέξοδα ατόμων και ομάδων που αναζητούν πυξίδα στα προσωπικά τους ναυάγια. Σίγουρα δεν αφορούν την κοινωνία.

Υπάρχουν όμως και αυτοί που υποβολιμαία προωθούν μια ατζέντα αρνητισμού, σχετικοποίησης ή και στρέβλωσης της Ιστορίας. Πρώτοι μεταξύ αυτών οι ίδιοι οι Τούρκοι, που ομοθυμαδόν, ανεξαρτήτως κόμματος, σπεύδουν να αρνηθούν τη γενοκτονία. Έχουν δε φτάσει στο σημείο να τη θεωρούν απειλή για την ύπαρξή τους και την ιστορική τους διαδρομή. Αποδέχονται έτσι έμμεσα ότι δεν θα δίσταζαν να αποδεχθούν τη γενοκτονία κάθε αλλόφυλου προκειμένου να υπηρετήσουν τη χώρα τους. Είναι μια επιλογή ξένη προς τις θεμελιώδεις αρχές του πολιτισμένου κόσμου και τις ανθρωπιστικές αρχές της Δημοκρατίας.

Είναι όμως και αυτοί που σκιαμαχούν, ως μη ώφειλαν, σε πολιτικά παιχνίδια. Θλιβερό παράδειγμα οι φερόμενες δηλώσεις του ρώσου Πατριάρχη Κύριλλου, που ούτε λίγο ούτε πολύ «ανακάλυψε» ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν κατέστρεψε τις χριστιανικές μειονότητες. Το πώς τώρα μια αμιγώς χριστιανική Μικρά Ασία και ο αμιγώς χριστιανικός Πόντος απέκτησαν επί Οθωμανών μυριάδες Μουσουλμάνων, αυτό φαίνεται να είναι, για τον ρώσο Πατριάρχη, μια υποσημείωση της Ιστορίας. Το πώς δεν αποτελούν καταστροφή το παιδομάζωμα, οι βίαιοι εξισλαμισμοί, οι εξανδραποδισμοί, οι καταστροφές ελληνικών και εν γένει χριστιανικών πόλεων και νησιών, όπως η Χίος, η Κάσος, τα Ψαρά, η Πελοπόννησος μετά τα Ορλοφικά, καθώς και τα Μικρασιατικά Παράλια είναι κάτι που ο ρώσος Πατριάρχης θα χρειαστεί μεταφυσικές ιδιότητες για να εξηγήσει. Ιδιότητες που είναι ξένες με τις αρχές του Χριστιανισμού, που οι ιεραπόστολοι του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης με αγάπη και φροντίδα μετέδωσαν κατά τη διδασκαλία του Ευαγγελίου στους Ρώσους.

Οι φερόμενες δηλώσεις του ρώσου Πατριάρχη είναι η άλλη όψη του νομίσματος, που αφορά τη βοήθεια των Μπολσεβίκων στους Τούρκους του Κεμάλ. Ήταν αυτή η βοήθεια σε χιλιάδες χρυσές λίρες και δεκάδες χιλιάδες όπλα, που αποτέλεσε μαχαιριά θανάτου στον Μικρασιατικό Ελληνισμό και επέτρεψε στους Τούρκους να ρίξουν στη λήθη της Ιστορίας τη Γενοκτονία των Αρμενίων. Και όταν αμφισβητείς την καταστροφή, απορρίπτεις και την ύπαρξη της γενοκτονίας. Η οποία προϋποθέτει όχι απλά καταστροφή αλλά εξόντωση.

Το έγκλημα της γενοκτονίας δεν αποτελεί αντικείμενο θεωρητικής συζήτησης. Ούτε προσαρμόζονται τα συστατικά του στοιχεία κατά τις επιδιώξεις και τις απόψεις όσων αναφέρονται σε αυτό. Προβλέπεται και ορίζεται από ειδική συνθήκη του 1948, που συνήφθη στο πλαίσιο του ΟΗΕ. Και αφορά την εξόντωση πληθυσμών, λόγω της θρησκείας τους, της φυλής τους και της εθνικότητάς τους. Ό,τι ακριβώς έκαναν οι Τούρκοι με τους Έλληνες, τους Αρμένιους και τους Ασσύριους. Τους εξόντωσαν λόγω της εθνικότητάς τους και της πίστης τους. Όχι γιατί τέλεσαν κάποιο έγκλημα. Που κι αν ακόμα διατυπώνονταν ένας τέτοιος ισχυρισμός, θα έπρεπε να αφορά άτομα και όχι φυλές.

Σε σχέση με τις βολικές εξυπνάδες επίσης, δόλιων ή αμαθών, περί εθνοκάθαρσης ομοίως δεν μπορούν να σταθούν. Από τυπικής πλευράς γιατί δεν υπάρχει διεθνώς ορισμένο έγκλημα της εθνοκάθαρσης. Αλλά και από ουσιαστικής πλευράς γιατί οι πρακτικές της εθνοκάθαρσης –όπως έχουν προσδιοριστεί από τις αρμόδιες επιτροπές ειδικών του ΟΗΕ το 1994, επ’ αφορμή του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία και ειδικά στη Σλαβονία και την Κράινα– αφορούν τη βίαιη μετακίνηση πληθυσμών από συγκεκριμένες περιοχές, με σκοπό να πετύχουν οι δράστες τη λεγόμενη «εθνική ομοιογένεια». Οι εκτοπισμοί των Ελλήνων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων αποτέλεσαν εκφάνσεις μόνο των σε βάρος τους γενοκτονιών. Αυτές περιλάμβαναν σε μεγάλο βαθμό την αδιάκριτη σφαγή των θυμάτων, τα οποία δεν έμπαιναν καν στον κόπο να μετακινήσουν. Αλλά και οι εκτοπισμοί δεν ήταν πορείες μετακίνησης ή αποβολής σε άλλες χώρες. Ήταν πορείες εξόντωσης. Οι δράστες ενδιαφέρονταν να εξαφανίσουν το ιστορικό ίχνος των θυμάτων τους και των φυλών τους. Γι’ αυτό και δεν επιβίωνε ουσιαστικά κανείς.

Απλές έννοιες για όσους ενδιαφέρονται να κατανοήσουν. Η επιθυμία για γνώση δεν είναι νοσηρή επιλογή για ένα διαρκές μοιρολόι. Είναι η προϋπόθεση για να μην επαναληφθούν ποτέ αυτά τα φρικώδη εγκλήματα. Και για να τιμήσουμε τη μνήμη όσων δολοφονήθηκαν. Είναι θέμα αξιών. Και υπεράσπισής τους.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ