Τα θέλει όλα και στο Κυπριακό ο Ερντογάν – Η παγίδα της πενταμερούς και ο ρόλος των Βρετανών
Η παγίδα της Πενταμερούς και η αντίδραση Αθήνας – Λευκωσίας
-Άθλιος ο ρόλος των Βρετανών
Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Σε τροχιά αδιεξόδου κρατάει η Τουρκία το Κυπριακό, θέλοντας να έχει ως διαπραγματευτικό χαρτί την υποχώρηση από την ακραία θέση των δύο κρατών στο παζάρι της με την ΕΕ αλλά και με τον αμερικανό Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, εν όψει των κρίσιμων για το μέλλον των σχέσεών της με την ΕΕ και τις ΗΠΑ γεγονότων του Ιουνίου.
Τότε που ο Ερντογάν, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, θα έχει την πρώτη κρίσιμη συνάντησή του με τον Τζο Μπάιντεν αλλά και στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, όπου θα κριθεί το μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων και η λεγόμενη «θετική ατζέντα», με βάση και τη στάση που θα έχει δείξει ο Ερντογάν σε Κυπριακό και Ελληνοτουρκικά.
Στην Πενταμερή της Γενεύης, όπου και πάλι οι Βρετανοί παίζουν τον διαχρονικό άθλιο ρόλο τους, η Τουρκία και το φερέφωνό της, ο κατοχικός ηγέτης Τατάρ, θέλησαν να βάλουν στο τραπέζι τη λύση των δύο κρατών, με σκοπό φυσικά είτε να… καταγγείλουν την Αθήνα και τη Λευκωσία για υποτιθέμενη αδιαλλαξία και μη επίδειξη ελαστικότητας, αφού είναι δεδομένο ότι θα απορριφθεί αυτή η πρόταση, είτε, στην περίπτωση που αφεθεί να εννοηθεί ότι ατύπως όλα συζητούνται, να επιχειρήσει η τουρκική πλευρά να επιβάλει την ανατροπή του πλαισίου λύσης του Κυπριακού βάσει των αποφάσεων των Ηνωμένων Εθνών.
Ο ρόλος των Βρετανών δεν περιορίζεται μόνο στο γεγονός ότι συνηγόρησαν στην άρνηση της Τουρκίας να αποδεχθεί συμμετοχή της ΕΕ με καθεστώς παρατηρητή, καθώς η οποιαδήποτε λύση θα πρέπει να είναι συμβατή με το κοινοτικό κεκτημένο και με το γεγονός ότι το νέο κράτος θα είναι αυτομάτως μέλος της ΕΕ, αλλά, επιπλέον, στο παρασκήνιο κάνουν παιχνίδι υπέρ των τουρκικών θέσεων.
Ο βρετανός ΥΠΕΞ Ντόμινικ Ράαμπ, αναχωρώντας για τη Γενεύη, δήλωσε ότι χρειάζεται «δημιουργικότητα και ευελιξία από όλες τις πλευρές». Ωστόσο αυτό που έχει καταγραφεί είναι οι επτά θέσεις για το Κυπριακό, που έχει καταρτίσει το Λονδίνο και αποκαλύφθηκαν πριν από μερικές εβδομάδες, στις οποίες κεντρική ιδέα είναι η συγκρότηση του νέου κράτους από «τα δύο ισότιμα, κυρίαρχα κοινοτικά κράτη». Μια πρόταση που μόνο κατ’ όνομα διαφοροποιείται από τις ακραίες τουρκικές θέσεις για συνομοσπονδία δύο κυρίαρχων κρατών.
Σε αυτό το περιβάλλον, η αποστολή του Προέδρου της Κύπρου Νίκου Αναστασιάδη και του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια ήταν ιδιαίτερα δύσκολη. Βέβαια, Αθήνα και Λευκωσία είχαν προετοιμασθεί για όλα τα σενάρια, διότι κανείς δεν έχει ξεχάσει τη δυσάρεστη έκπληξη που είχε επιφυλάξει σε Ελλάδα και Κύπρο ο Ραούφ Ντενκτάς στη Νέα Υόρκη το 2004, όπου όλοι περίμεναν την αρνητική απορριπτική στάση του Ντενκτάς, ο οποίος όμως με έναν ελιγμό εγκλώβισε τις δύο ηγεσίες στη διαδικασία συνομιλιών του Μπούργκενστοκ, που κατέληξε μέσω επιδιαιτησίας στο Σχέδιο Ανάν.
Ταυτόχρονα όμως οι κ. Αναστασιάδης και Δένδιας είχαν στα χέρια τους ένα ισχυρό χαρτί: Την προσήλωσή τους στις αποφάσεις του ΣΑ του ΟΗΕ και το ευρωπαϊκό κεκτημένο καθώς και τη θέση για κατάργηση των εγγυήσεων και αποχώρηση των τουρκικών κατοχικών δυνάμεων, κάτι που είχε αποδεχθεί και υποστηρίξει ο ίδιος ο κ. Γκουτιέρες στο Κραν Μοντανά.
Ειδικά στο θέμα των εγγυήσεων και της ασφάλειας η Τουρκία δεν έχει κανέναν υποστηρικτή καθώς ήδη από το Κραν Μοντανά (και σε αυτό υπήρξε πολύτιμη η συμβολή του τότε ΥΠΕΞ Νίκου Κοτζιά) είχαν διαμορφωθεί συγκεκριμένες προτάσεις που κάλυπταν το κεφάλαιο της ασφάλειας και του μηχανισμού παρακολούθησης εφαρμογής της λύσης.
Βεβαίως το σκηνικό είναι πολύ πιο περιπλεγμένο σε ό,τι αφορά τα ζητήματα της εσωτερικής πτυχής. Η τουρκική πλευρά παίζει πλέον δυνατά το χαρτί της πολιτικής ισότητας, το οποίο έχει εξελιχθεί τελικά σε θέση για κυρίαρχη ισότητα, που παραπέμπει σε δύο κράτη τα οποία είτε θα συγκατοικήσουν σε μία συνομοσπονδία είτε θα ακολουθήσουν διαφορετικούς δρόμους, καθώς θα έχουν διαφορετική, ξεχωριστή κυριαρχία.
Αυτό δεν μπορεί να είναι καν θέση αφετηρίας συζητήσεων με την ελληνοκυπριακή πλευρά. Επίσης, μείζον ζήτημα είναι αν η πολιτική ισότητα θα μεταφρασθεί σε δικαίωμα βέτο των Τουρκοκυπρίων για κάθε απόφαση. Ένα μοντέλο που οδήγησε στο πρώτο αδιέξοδο στο Κυπριακό το 1964. Και μετά παραμένουν βεβαίως τα υπόλοιπα ζητήματα, που είναι επίσης κρίσιμα, όπως το περιουσιακό και το εδαφικό…
Η τουρκική πλευρά θέλει να εμπλέξει στις συνομιλίες για το Κυπριακό τα ενεργειακά, ώστε και πριν από τη λύση ακόμη να υπάρξει δέσμευση για διαμοιρασμό των πόρων από τους υδρογονάνθρακες. Βλέποντας πάντως ότι έχει υπάρξει μια γενική στασιμότητα στο θέμα των ερευνών (τόσο για πολιτικούς λόγους, αλλά κυρίως για οικονομικούς, λόγω της οικονομικής κρίσης και της πτώσης των τιμών του πετρελαίου), η Τουρκία θέλει να διασφαλίσει ανταλλάγματα όχι μόνο για τους Τουρκοκυπρίους αλλά και για την ίδια. Έτσι, επιδιώκει να εξασφαλίσει δεσμεύσεις ότι μέσω του εδάφους της θα κινηθούν όλοι οι αγωγοί και τα δίκτυα που θα μεταφέρουν φυσικό αέριο ή ενέργεια από την Ανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη. Κάτι που φυσικά έρχεται σε πλήρη αντίθεση τόσο με τα συμφέροντα της Ελλάδας όσο και της Ευρώπης, που δεν θα ήθελε να παραδώσει στην Τουρκία μια ανεξάρτητη και εναλλακτική οδό μεταφοράς ενέργειας.
Το επόμενο διάστημα η μεγάλη ευθύνη της Ελλάδας και της Κύπρου είναι να αποκαλύψουν με κάθε μέσο και σε όλα τα επίπεδα, τόσο στην ΕΕ αλλά και στην Ουάσινγκτον, ότι δεν αρκεί να κάθεται στο τραπέζι ο Ερντογάν για το Κυπριακό ή τα ελληνοτουρκικά. Δεν θα κριθεί για τη… συμμετοχή αλλά για την ουσιαστική και δημιουργική συμβολή στην επίλυση των προβλημάτων. Διαφορετικά, Αθήνα και Λευκωσία θα βρεθούν σύντομα βαθιά στην παγίδα που στήνει ο Ερντογάν…
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ