Δημ. Παπαδημούλης στο “Π”: Γερμανικές πολεμικές επανορθώσεις και κατοχικό δάνειο προς την Ελλάδα

Του
ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΠΑΔΗΜΟΥΛΗ
Αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,
Επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία

Ήταν Ιούνιος του 2019, όταν η ελληνική πρεσβεία στο Βερολίνο επέδωσε ρηματική διακοίνωση προς το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών σχετικά με την απόφαση της Ελληνικής Βουλής, που απαιτούσε από τη Γερμανία την καταβολή πολεμικών αποζημιώσεων από τον Α’ και Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, συμπεριλαμβανομένου και του κατοχικού, αναγκαστικού δανείου.

Λίγα χρόνια πριν, ο Αλέξης Τσίπρας, ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, είχε θέσει στον Σόιμπλε το αίτημα για τις πολεμικές αποζημιώσεις και το αναγκαστικό δάνειο.

Στην ίδια κατεύθυνση της διεκδίκησης των εθνικών δικαίων είχαν προηγηθεί οι πρωτοβουλίες παλιότερα του Ανδρέα Παπανδρέου το 1995 και του Κώστα Σημίτη το 1998 στο Συνέδριο της Νέας Υόρκης, για τα εναπομείναντα χρέη της Γερμανίας.

Απέναντι στις ελληνικές διεκδικήσεις, οι γερμανικές κυβερνήσεις προσπαθούν έκτοτε να καλλιεργήσουν την εντύπωση ότι η γερμανική στάση είναι «χαραγμένη στην πέτρα» και δεν αλλάζει.

Η ιστορική αλήθεια όμως είναι πεισματάρικη: Μόλις έναν μήνα μετά τη ρηματική διακοίνωση, τον Ιούλιο του 2019, η επιστημονική υπηρεσία της Γερμανικής Βουλής κατέληξε σε γνωμάτευση, σύμφωνα με την οποία με βάση το διεθνές δίκαιο δεν μπορεί να τεκμηριωθεί ότι τα ελληνικά αιτήματα έχουν παραγραφεί – ούτε στο θέμα των επανορθώσεων και ούτε στο θέμα του κατοχικού δανείου!

Τότε, προκειμένου να υπάρξει «νομική διαφάνεια», η υπηρεσία είχε προτείνει η Γερμανία και η Ελλάδα να προσφύγουν στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Τίποτε όμως τέτοιο δεν συνέβη. Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση είχε στο μεταξύ αλλάξει, ενώ ο νέος πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τηρεί «σιγή ασυρμάτου». Το αποτέλεσμα, ήταν απέναντι σε αυτή την δυσπραγία, λίγους μήνες μετά, τον Οκτώβριο του 2019, το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών να ανακοινώσει επισήμως ότι «η γερμανική κυβέρνηση δεν σκοπεύει να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις για επανορθώσεις», με το επιχείρημα ότι «το ζήτημα των πολεμικών επανορθώσεων νομικά έχει ρυθμιστεί οριστικά» και ότι «επ’ αυτού δεν έχει αλλάξει τίποτα». Είναι όμως έτσι;

Το θέμα των κατοχικών αποζημιώσεων, παρά τις διαχρονικά απορριπτικές απαντήσεις της Γερμανίας, αποτελεί ανοιχτό ζήτημα για μια σειρά από χώρες που υπέφεραν από τον κατοχικό ζυγό των ναζιστών. Η Πολωνία, η Λευκορωσία και η Ουκρανία έχουν επίσης διεκδικήσεις. Ό,τι κι αν ισχυριστούν οι Γερμανοί-ευρωπαίοι εταίροι μας, το κατοχικό αναγκαστικό δάνειο που απέσπασαν από τη ρημαγμένη από τον πόλεμο Ελλάδα δεν ήταν μια απλή εμπορική πράξη, που ακόμη και οι ναζιστές είχαν αναγνωρίσει ως τέτοια. Σύμφωνα με το Νομικό Συμβούλιο του Ελληνικού Κράτους, η σημερινή αξία του αναγκαστικού κατοχικού δανείου υπολογίζεται σε 12 – 14 δισ. ευρώ, χωρίς φυσικά να περιλαμβάνει αποζημιώσεις για τα θύματα και τις άλλες καταστροφές της Κατοχής.

Κάπως έτσι φτάσαμε να τεθεί πλέον το θέμα στη Γερμανική Βουλή, τον Μάρτιο του 2021, έπειτα από πρόταση των Πρασίνων για επιστροφή του κατοχικού δανείου και της Αριστεράς για ευρύτερες πολεμικές επανορθώσεις. Οι Γερμανοί Συντηρητικοί, Φιλελεύθεροι και Σοσιαλδημοκράτες απέρριψαν κατά πλειοψηφία βέβαια το ψήφισμα των Πρασίνων, ωστόσο ήταν η πρώτη ίσως φορά που ένα αντίστοιχο αίτημα τέθηκε εκ των έσω και με ισχυρή στήριξη στο Γερμανικό Κοινοβούλιο.

Στο ψήφισμά τους οι Πράσινοι ζητούν από τη Γερμανική Βουλή, πρώτον, να αναγνωρίσει ότι το θέμα των επανορθώσεων και αποζημιώσεων παραμένει ανοιχτό και ότι η Ελλάδα ουδέποτε παραιτήθηκε από σχετικές αξιώσεις, δεύτερον, να αναγνωρίσει ότι είναι νομικά αμφίβολη η θέση της γερμανικής κυβέρνησης πως το όλο ζήτημα είναι λήξαν και, τρίτον, να απαιτήσει από τη γερμανική κυβέρνηση μια νέα προσέγγιση στο θέμα του κατοχικού δανείου.

Απέναντι σε αυτά τα τεκταινόμενα, η κυβέρνηση της ΝΔ εξακολουθεί να παραμένει αδρανής! Η απραξία αυτή προκαλεί δυσμενή εντύπωση, όταν για δύο σημαντικούς γερμανούς πολιτικούς η επέτειος των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 έγινε πρόσφατα η αφορμή για να θέσουν το θέμα και πάλι μέσα στην ίδια τη Γερμανική Βουλή! Σε μια ειδική συνεδρίαση που έγινε την 25η Μαρτίου 2021 για τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, ο εισηγητής των Πρασίνων Μάνουελ Σάρατσιν και ο Γκρεγκόρ Γκίζι του Die Linke μίλησαν για τους αγώνες της Ελλάδας και για την υποχρέωση της Γερμανίας να επιστρέψει το δάνειο ως ελάχιστη αναγνώριση των δεινών που προξένησε στη χώρα μας κατά τη διάρκεια της Κατοχής!

Τη στιγμή που δύο κόμματα της Γερμανικής Βουλής, οι ανερχόμενοι Πράσινοι και η Αριστερά, αλλά και τα γερμανικά ΜΜΕ επαναφέρουν το θέμα των επανορθώσεων με αφορμή τα 80 χρόνια από τη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα το 1941, αποτελεί χρέος προς τα θύματα της γερμανικής κατοχής, προς όσους και όσες πολέμησαν και πέθαναν για την ελευθερία και την ήττα του ναζισμού και του φασισμού, η ελληνική πλευρά και η κυβέρνηση της χώρας οφείλουν να αρθούν στο ύψος που η Ιστορία και η εθνική ευθύνη απαιτούν. Είναι ζήτημα εθνικής αξιοπρέπειας και ιστορικής αλήθειας.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ