Βασιλικότερο του βασιλέως το Ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
Του Κώστα Μελά, Καθηγητή Οικονομίας
Στο ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας διαβάζουμε τα παρακάτω: «Το ‘‘Ελλάδα 2.0’’ είναι πλήρως εναρμονισμένο με τους στόχους της ΕΕ για ταχύτερη μετάβαση της ελληνικής οικονομίας προς ένα πράσινο και ψηφιακό μοντέλο ανάπτυξης, υπερακοντίζοντας τους στόχους που θέτει ο κανονισμός του Ταμείου και επιτυγχάνοντας 38% και 22% μερίδιο στις αντίστοιχες δράσεις.
Το ‘‘Ελλάδα 2.0’’ ικανοποιεί επίσης τις σχετικές ευρωπαϊκές συστάσεις για την χώρα μας, σε ό,τι αφορά τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις και τις αναγκαίες για την έγκαιρη ολοκλήρωσή τους επενδύσεις, και προσθέτει ακόμη πιο φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις, οι οποίες αποτελούν μέρος της στρατηγικής ατζέντας της Ελληνικής Κυβέρνησης, πολλές από τις οποίες περιλαμβάνονται και στην έκθεση της Επιτροπής Πισσαρίδη».
Επιβάλλει στα κράτη να λάβουν υπόψη τους το σύνολο των συστάσεων που έχουν σταλεί από το συμβούλιο, ειδικά στους κύκλους του 2019 και του 2020 του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, και να εντάξουν έργα που πρέπει να εξετάσουν, εκτός και αν η Κομισιόν έχει αποτιμήσει ότι έχουν εκπληρωθεί σε σημαντικό βαθμό.
Σε διαφορετική περίπτωση, όλες οι συστάσεις είναι σχετικές με το Ταμείο Ανάκαμψης. Θα πρέπει το κράτος να παρέχει επαρκή εξήγηση για το αν όλες ή πολύ μεγάλο μέρος από αυτές εντάσσεται αποτελεσματικά στο σχέδιό του.
Το ίδιο ισχύει και για τη διαδικασία μακροοικονομικών ανισορροπιών (στην οποία εντάσσεται και η Ελλάδα). Πριν από την έναρξη της πανδημίας COVID-19, η Διαδικασία Μακροοικονομικών Ανισορροπιών είχε εντοπίσει υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες στην Ελλάδα, που σχετίζονται με:
• υψηλό δημόσιο χρέος,
• υψηλή αρνητική καθαρή διεθνή επενδυτική θέση (NIIP),
• υψηλό ποσοστό ανεργίας,
• μεγάλο μερίδιο μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) στους ισολογισμούς των τραπεζών.
Τα δύο πρώτα μεγέθη επιδεινώθηκαν το 2020. Υπολογίζεται ότι ο λόγος του ΔΧ/ΑΕΠ (κατά Μάαστριχτ) από 180,5% θα ανέλθει πάνω από 205% (πρώτη στην ΕΕ), ενώ η Καθαρή Διεθνής Επενδυτική Θέση επίσης επιδεινώθηκε, από -285,8 δισ. ευρώ το 2019 σε -292,5 δισ. ευρώ το 2020 (δεύτερη στην ΕΕ). Το ποσοστό ανεργίας εξακολουθεί να είναι το πρώτο, με απόσταση από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, όπως και το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Οι μακροοικονομικές ανισορροπίες μπορεί, λόγω της πανδημίας COVID-19, να μη βρίσκονται σε πρώτο πλάνο εκ μέρους των Ευρωπαίων, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα επανέλθουν δριμύτεροι με την πρώτη ευκαιρία. Άλλωστε και η ελληνική κυβέρνηση διόλου δεν αναφέρεται σε αυτές, απλά αφήνει να εννοηθεί ότι θα επιλυθούν στο προσεχές μέλλον με την αναμενόμενη μεγέθυνση του ΑΕΠ, κάτι που σαφώς δεν πιστεύει ούτε η ίδια. Το ιδεολογικό της πρόσημο, με κύρια έκφραση τις περιοριστικές πολιτικές, θα εμφανισθεί πριν από την πρώτη πίεση των Ευρωπαίων.
Οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις (country specific recommendations, CSRs) του 2019 και 2020 προτρέπουν τη χώρα (Ελλάδα) να συνεχίσει να εργάζεται στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της ενισχυμένης εποπτείας, που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο της Ευρωομάδας στις 22 Ιουνίου 2018. Οι δεσμεύσεις αυτές, συμπεριλαμβανομένων των δεσμεύσεων που αναλήφθηκαν τον Μάιο του 2020 και περιέχονται στο Ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αποτελούν και τον κορμό του.
Από τα παραπάνω συνάγεται ότι η ελληνική κυβέρνηση αποδέχτηκε πλήρως τις οδηγίες-εντολές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις αλλά και τις επιλογές του πλαισίου δράσης για τα υπόλοιπα έργα. Μάλιστα σε πολλά σημεία υπερακόντισε των εντολών της ΕΕ, δεδομένου ότι το ιδεολογικό πρόσημο της πολιτικής της (απόλυτη λειτουργία της αγοράς) υπερβαίνει το αντίστοιχο ευρωπαϊκό. Αναφέρω ως παραδείγματα τη μεταρρύθμιση της επικουρικής ασφάλισης και το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας για τις θεσμικές αλλαγές στην αγορά εργασίας (κατάργηση οκταώρου κ.λπ.).
Όλες αυτές οι μεταρρυθμίσεις που περιέχονται και στο Σχέδιο Πισσαρίδη είναι, όπως σημείωσα, πιο προχωρημένες από τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές. Η επίθεση προς την κοινωνία είναι εντονότερη και σφοδρότερη. Εδώ θα πρέπει να αναζητηθούν οι πανηγυρισμοί της κυβέρνησης για το ότι το σχέδιό της είναι από τα πρώτα που γίνεται αποδεκτό από την ΕΕ. Αντίθετα, π.χ., η Ιταλία, παλεύει να διατηρήσει το ασφαλιστικό της σύστημα σύμφωνα με τα δικά της κριτήρια και δεν δέχεται τις παραινέσεις της ΕΕ. Και άλλες χώρες προτάσσουν αντιρρήσεις παρόμοιου είδους. Για τον λόγο αυτό τα προγράμματά τους δεν έχουν γίνει πανηγυρικά δεκτά από την ΕΕ αλλά ακόμη βρίσκονται στο στάδιο της διαπραγμάτευσης.
Κλείνοντας, εκείνο που χρειάζεται να υπογραμμισθεί, ώστε να του δοθεί και η δέουσα προσοχή, είναι ότι το ιδεολογικό περιεχόμενο των προτάσεων που διέπουν το ελληνικό σχέδιο μάλλον «μυρίζει» μούχλα, δεδομένου ότι μετά την οικονομική κρίση και την κρίση της COVID-19 κάτι φαίνεται να μεταβάλλεται σε επίπεδο μακροοικονομικής θεωρίας και σιγά σιγά και πολιτικής βούλησης. Η οικονομική πολιτική του Προέδρου Μπάιντεν στις ΗΠΑ κάτι σημαίνει. Στην Ελλάδα τα πράγματα επιχειρούνται να πραγματοποιηθούν, όπως όλα τα άλλα, με καθυστέρηση 30 – 40 χρόνων, όταν η συγκυρία θέτει διαφορετικές προτεραιότητες. Για τον λόγο αυτό χάνουμε πάντα το τρένο.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ