Η αβάσταχτη ελαφρότητα των κυβερνητικών εξαγγελιών για το Ταμείο Ανάκαμψης – Του Ν. Στραβελάκη

-Κάθε θέση εργασίας χρειάζεται επενδύσεις 287.000 ευρώ

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Την Τετάρτη 31/3/2021 η κυβέρνηση έδωσε στη δημοσιότητα το αναθεωρημένο σχέδιο επενδύσεων, στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης, με τίτλο «Ελλάδα 2.0». Τη δημοσιοποίηση της παρουσίασης ακολούθησαν δηλώσεις του πρωθυπουργού, ο οποίος τόνισε ότι η αναμενόμενη απόδοση του επενδυτικού σχεδίου θα είναι σωρευτικά (συνολικά) 7% την επόμενη, εξαετία ενώ αναμένεται να δημιουργηθούν και 200.000 νέες θέσεις εργασίας το ίδιο διάστημα.

Όλα αυτά θα ήταν απλά μία ακόμη εξαγγελία της κυβέρνησης, αν δεν υπήρχε η σελίδα 6 της κυβερνητικής παρουσίασης. Εκεί αναφέρεται ότι η συνολική κινητοποίηση επενδυτικών πόρων για την υλοποίηση του εν λόγω σχεδίου είναι 57,5 δισ. ευρώ. Αν ισχύουν αυτά τα στοιχεία, η αποδοτικότητα των προτεινόμενων επενδύσεων είναι ιδιαίτερα χαμηλή. Αυτό μπορεί να γίνει ξεκάθαρο από κάποιους πολύ απλούς υπολογισμούς. Συγκεκριμένα, το ΑΕΠ του 2020 είναι 165,8 δισ. ευρώ (υπολογισμένο με τη μέθοδο της προστιθέμενης αξίας). Υποθέτοντας έναν μέσο ρυθμό μεγέθυνσης 2,5% τον χρόνο για την επόμενη εξαετία, τότε το μέσο ΑΕΠ σε αυτό το διάστημα θα είναι 181 δισ. ευρώ περίπου. Το 7% αυτού του μεγέθους είναι 12,7 δισ. ευρώ την εξαετία ή 2,1 δισ. ευρώ τον χρόνο (181 x 7%).

Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό η αποδοτικότητα αυτών των επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένων των μισθών, αναμένεται να είναι 3,6% τον χρόνο (12,7 / 57,5 / 6). Το ποσοστό είναι ιδιαίτερα χαμηλό ακόμα και για την Ελλάδα της κρίσης. Αυτό γίνεται ξεκάθαρο αν σκεφτούμε ότι για να ανακτηθούν τα 57,5 δισ. των επενδυμένων κεφαλαίων με αυτούς τους ρυθμούς θα πάρει κοντά 28 χρόνια. Να επισημάνω ότι σπάνια ιδιωτικές επενδύσεις έχουν περίοδο ανάκτησης του κεφαλαίου μεγαλύτερη από 8 χρόνια.

Κάποιοι έσπευσαν να πουν ότι οι δηλώσεις Μητσοτάκη δεν περιλάμβαναν τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα του σχεδίου, χωρίς να μπορούν βέβαια να προσδιορίσουν ποια θα είναι αυτά. Όμως η χαμηλή αποδοτικότητα των συγκεκριμένων ιδιωτικών επενδύσεων είναι δεδομένη, ανεξάρτητα από τα όποια πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα μπορεί να έχουν. Με δύο λόγια, δεν μπορεί να υπάρχει ανταποδοτικότητα από μια επένδυση που πρέπει να περιμένουμε 28 χρόνια για να ανακτήσουμε το κόστος της. Αυτό φαίνεται και από τα περιορισμένα αποτελέσματα στην απασχόληση, ακόμα και αν είναι μόνο τα άμεσα αποτελέσματα. Τι πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα μπορούν να έχουν επενδύσεις που θα δημιουργήσουν άμεσα μόλις 200.000 νέες θέσεις εργασίας;

Όμως τα στοιχεία για τις επιπτώσεις στην απασχόληση μαρτυρούν και ποιοι θα είναι οι παραλήπτες των επιχορηγήσεων. Αν διαιρέσουμε το ύψος του επενδυμένου κεφαλαίου (57,5 δισ.) με τον αναμενόμενο αριθμό νέων θέσεων εργασίας (200.000), ακόμα και αν αυτές είναι οι άμεσες θέσεις εργασίας, δείχνει ότι κάθε θέση εργασίας χρειάζεται επενδύσεις της τάξης των 287.000 ευρώ. Το στοιχείο αυτό μαρτυρά ότι τα χρήματα του Ταμείου θα κατευθυνθούν σχεδόν αποκλειστικά σε μεγάλες επιχειρήσεις αφού για μια μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις η επένδυση ανά εργαζόμενο είναι κάτω από 100.000 ευρώ. Κοντολογίς, μοιάζει τα χρήματα να έχουν μοιραστεί ήδη ανάμεσα στους πολιτικούς φίλους του κ. Μητσοτάκη.

Στα αναιμικά οικονομικά αποτελέσματα έρχονται να προστεθούν και αρνητικές εξελίξεις αναφορικά με την υλοποίηση του Ταμείου. Την Παρασκευή 26/3/2021 το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας (εδρεύει στην Καρλσρούη) ανέστειλε κάθε πράξη υλοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης. Διέταξε το Πρόεδρο της χώρας Σταϊνμάγερ να απέχει από την υπογραφή οποιουδήποτε εγγράφου που να δεσμεύει τη χώρα σχετικά με το Ταμείο. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ τoυ Euronews, η αποχή του Σταϊνμάγερ σημαίνει ότι η υλοποίηση του πλάνου αναστέλλεται μέχρι νεωτέρας. Το δικαστήριο θα αποφανθεί επί των αιτήσεων αντισυνταγματικότητάς των γερμανικού ακροδεξιού κόμματος AfD και οργανώσεων πολιτών μέχρι τις 30 Ιουνίου 2021.

Τέλος, υπάρχουν οι αβεβαιότητες για το ύψος των κονδυλίων, ενώ για αδύναμες οικονομίες, όπως η ελληνική, υπάρχουν επιπλέον οι δυσκολίες απορρόφησης των κονδυλίων. Τα 32 δισ. του Ταμείου που προορίζονται για την Ελλάδα δεν είναι σίγουρο αν θα εκταμιευθούν όλα. Αν τελικά υλοποιηθεί το Ταμείο, σίγουρο είναι μόνο το 70% των 20 δισ. των επιχορηγήσεων. Το υπόλοιπο 30% θα εκταμιευθεί μετά το 2023, εάν και εφόσον δικαιολογείται από την οικονομική ύφεση το 2020 και το 2021. Αντίστοιχα θα προσαρμοστούν και τα δανειακά κεφάλαια που συμπληρώνουν το κονδύλι.

Όμως τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα, γιατί κάπου εδώ αρχίζουν οι μνημονιακοί όροι. Η χορήγηση οποιουδήποτε ποσού θα λάβει χώρα κατόπιν υποβολής σχεδίου «Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας» από τις χώρες-μέλη. Αυτό είναι το όνομα του νέου Μνημονίου. Όπως μας πληροφορεί το Banking News σε ένα παλαιότερο δημοσίευμα (21/7/2020), για την Ιταλία αυτό θα σημάνει τη μεταρρύθμιση, δηλαδή το πετσόκομμα του ασφαλιστικού της συστήματος, ενώ για την Ελλάδα την εγκατάλειψη των όποιων φορελαφρύνσεων και την επιβολή πακέτου μέτρων λιτότητας.

Με αυτά τα δεδομένα, η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός θα πρέπει να είναι πολύ απελπισμένοι για να κάνουν τις δηλώσεις που έκαναν για την αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης. Διαφορετικά, οι κυβερνητικές εξαγγελίες πάσχουν από αβάσταχτη ελαφρότητα…

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ