Συγχωροχάρτι για τις προκλήσεις και περίοδο ανοχής στον Ερντογάν προσφέρει η ΕΕ
Με τη συναίνεση Αθήνας και Λευκωσίας
Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
Ανάσα στην Τουρκία και στον Ταγίπ Ερντογάν, προκειμένου ο τελευταίος να κερδίσει χρόνο και να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες και πιθανόν και την Ουάσινγκτον, προσέφερε η Αθήνα, καθώς η αναβολή της απόφασης για επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία, τον περασμένο Οκτώβριο, αποδυναμώνει πλέον το ευρωπαϊκό χαρτί για πίεση προς την Τουρκία.
Αφού η Αθήνα δεν επέμεινε τον περασμένο Οκτώβριο, ακόμη και με την απειλή βέτο, για την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία, ενώ τότε το «Oruc Reis» αρμένιζε ανενόχλητο στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, είναι προφανές ότι η προοπτική των κυρώσεων, τις οποίες δεν επιθυμούν για πολλούς λόγους –και όχι μόνο οικονομικούς– μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, θα εγκαταλειφθεί και θα μείνει στα χαρτιά.
Η Ελλάδα τώρα έχει αυτοπαγιδευθεί και θα υποχρεωθεί να συναινέσει στην υλοποίηση της θετικής ατζέντας με μια σειρά κρίσιμες παραχωρήσεις της ΕΕ προς την Τουρκία, χωρίς να έχει υπάρξει η οποιαδήποτε αλλαγή στάσης από την Άγκυρα. Η Ελλάδα, δηλαδή, θα πριμοδοτεί το νεοοθωμανικό όραμα και τη διεκδικητική πολιτική του Ταγίπ Ερντογάν, την πολιτική του casus belli, των «γκρίζων ζωνών» και της «Γαλάζιας Πατρίδας», με μοναδικό αντάλλαγμα την υπόσχεση των εταίρων ότι θα ξανασυνεδριάσουν και θα λάβουν απόφαση (με ομοφωνία όμως) για κλιμακούμενες κυρώσεις προς την Τουρκία, εάν… ξαναστείλει το «Oruc Reis» στην ελληνική υφαλοκρηπίδα… Μάλιστα, στο Προσχέδιο Συμπερασμάτων της Συνόδου αποφεύγεται η οποιαδήποτε αναφορά σε «ελληνική υφαλοκρηπίδα», αλλά υπάρχει αναφορά για «μη εξουσιοδοτημένες έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο».
Η Αθήνα εξέφραζε ικανοποίηση για την έκθεση Μπορέλ για τα ευρωτουρκικά, όπου πράγματι τηρήθηκε, θεωρητικά, μια αναλογία μεταξύ θετικών μέτρων για την Τουρκία και προειδοποιήσεων για κυρώσεις σε περίπτωση επανάληψης προκλητικών ενεργειών, αλλά τεχνηέντως δεν υπήρξε καμιά αναφορά στο συνολικότερο και σφαιρικό πλαίσιο της διεκδικητής πολιτικής της Τουρκίας (όπως είναι το casus belli και η μη αναγνώριση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας και η θεωρία των «γκρίζων ζωνών»). Έτσι, δεν είναι σαφές ποιες είναι οι προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας, οι οποίες σύμφωνα με την έκθεση Μπορέλ θα μπορούσαν να ενεργοποιήσουν τον μηχανισμό των κυρώσεων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι γίνεται αναφορά μόνο σε υπερπτήσεις κατοικημένων νησιών, αλλά γίνεται παράλειψη των καθημερινών παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων. Επίσης, είναι εντελώς ασαφής ο προσδιορισμός για το τι θα θεωρηθεί παράνομη ερευνητική δραστηριότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς στην έκθεση έγινε αναφορά μόνο στο ότι πλησίασαν τα τουρκικά ερευνητικά στο Καστελλόριζο…
Σημαντικές αποφάσεις στην ΕΕ θα παραπεμφθούν, με θετικό όμως πρόσημο, στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου και μέχρι τότε βεβαίως θα διατηρείται από την Τουρκία η διαδικασία των διερευνητικών επαφών, τις οποίες πλέον οι Τούρκοι ονομάζουν «συμβουλευτικές συνομιλίες», και η διαδικασία για το Κυπριακό.
Στην τελευταία μάλιστα η Τουρκία έχει νομιμοποιηθεί πλήρως από τον ΓΓ του ΟΗΕ, εκμεταλλευόμενη την ανοχή του Νίκου Αναστασιάδη, να ξεκινήσει από μηδενική βάση την τοποθέτησή της, όπου και αναμένεται να προβάλει εμμέσως λύση δύο κυρίαρχων κρατών.
Ήδη η Τουρκία, έχοντας εξασφαλίσει την ασυλία εκ μέρους των Ευρωπαίων, έχει ξεκινήσει προσπάθεια αποκατάστασης σχέσεων με τους ευρωπαίους ηγέτες. Τις τελευταίες ημέρες ο κ. Ερντογάν μίλησε με την κ. Μέρκελ και τον κ. Ντράγκι, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου συναντήθηκε με τον γάλλο ΥΠΕΞ Λεντριάν, ενώ ο γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, παρά την τελευταία κόντρα με την Άγκυρα, αφού κατήγγειλε προσπάθεια παρέμβασης στις εσωτερικές γαλλικές πολιτικές εξελίξεις, αφήνει να διαχέεται μια πιο συμφιλιωτική διάθεση για την Τουρκία. Συγχρόνως συνεχίζεται η δύσκολη αλλά με ρεαλιστικούς όρους διαπραγμάτευση με τη νέα αμερικανική κυβέρνηση. Την Τετάρτη, ο έμπιστος σύμβουλος του τούρκου Προέδρου Ιμπραήμ Καλίν είχε τηλεφωνική επικοινωνία –την τρίτη κατά σειρά– με τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν.
Παρά τις θριαμβολογίες για την αμερικανική στήριξη, για τον σημαιοστολισμό του Λευκού Οίκου με τη γαλανόλευκη για την εθνική επέτειο αλλά και για το τηλεφώνημα Μπάιντεν, θα πρέπει να κρατηθεί η δήλωση του αμερικανού ΥΠΕΞ Άντονι Μπλίνκεν, στο πλαίσιο δημόσιας συζήτησης με τον ΓΓ του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ στις Βρυξέλλες, την περασμένη Τρίτη.
Ο κ. Μπλίνκεν, αφού παραδέχθηκε ότι υπάρχουν διαφορές με την Τουρκία, όπως οι S-400 και «ορισμένες ενέργειές της, όπως στην Ανατολική Μεσόγειο», δήλωσε χωρίς περιθώρια παρερμηνείας ότι ο βασικός στόχος είναι «ο παλιός και πολύτιμος σύμμαχος, η Τουρκία, να παραμείνει προσδεδεμένος στο ΝΑΤΟ».
Μάλιστα ο κ. Μπλίνκεν εξήρε την… αποτελεσματικότητα του ΝΑΤΟ για την αντιμετώπιση των διαφορών στην Ανατολική Μεσόγειο, εννοώντας προφανώς αυτό που θεωρεί ο κ. Στόλτενμπεργκ ως «μηχανισμό αποκλιμάκωσης», που βεβαίως δεν έχει καμιά απολύτως πρακτική αξία και περιεχόμενο. Και διαπιστώνεται και πάλι εκ μέρους των ΗΠΑ μια διάθεση για προσέγγιση των ελληνοτουρκικών προβλημάτων μέσω του ΝΑΤΟ, κάτι το οποίο έχει επιχειρηθεί και στο παρελθόν χωρίς αποτελέσματα, αλλά αντιθέτως οδηγούσε σε νομιμοποίηση ορισμένων εκ των τουρκικών διεκδικήσεων.
Πάντως, ο κ. Μπλίνκεν στις Βρυξέλλες επέλεξε να πραγματοποιήσει συνάντηση με τον κ. Τσαβούσογλου, όπου, σύμφωνα με πληροφορίες, εκτός των άλλων ζητημάτων τα οποία χωρίζουν τις δύο χώρες, συζήτησαν και για τις… διερευνητικές επαφές, στις οποίες εξέφρασε πλήρη στήριξη ο αμερικανός ΥΠΕΞ.
Ρίχνοντας την μπάλα στην εξέδρα και ελπίζοντας ότι θα κερδίσει ένα ακόμη δίμηνο χωρίς πολεμική ένταση στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, η κυβέρνηση απλώς επιδεινώνει τη θέση της χώρας, αφού είτε τον Ιούλιο είτε τον Σεπτέμβριο, πάντως στο ορατό μέλλον, θα κληθεί να αντιμετωπίσει τη νέα τουρκική εξόρμηση με ερευνητικά είτε στη Μεσόγειο είτε στο Αιγαίο. Και τότε θα αναζητά και πάλι την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και τη λήψη μέτρων, όταν θα είναι όλο και πιο δύσκολη, καθώς όλο αυτό το διάστημα έχει ξεπλυθεί η τουρκική προκλητικότητα και έχει απενοχοποιηθεί η συζήτηση και η συνδιαλλαγή με τον Ταγίπ Ερντογάν.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ