Το νέο θαύμα των Greek Statistics: Πώς η ύφεση 11,6% έγινε 8,2% με σφραγίδα Eurostat

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Στο ασφυκτικό περιβάλλον της ανεξέλεγκτης πανδημίας και της αστυνομικής βίας που ζούμε η κυβέρνηση προσπάθησε την περασμένη εβδομάδα να δώσει μια νότα αισιοδοξίας.

Βέβαια η νότα ήταν απαισιόδοξη από μόνη της αφού αφορούσε την πρώτη προσωρινή εκτίμηση της ύφεσης του 2020. Το αισιόδοξο κατά την κυβέρνηση, σύμφωνα και με τις δηλώσεις του πρωθυπουργού, ήταν ότι η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 8,2% και όχι κατά 10% που ήταν η πρόβλεψη του προϋπολογισμού του 2021. Όμως και αυτή ακόμη η εκτίμηση της ΕΛΣΤΑΤ είναι μαγική εικόνα, αφού στην πραγματικότητα η μείωση του ΑΕΠ είναι της τάξης του 11,6%.

Θα ξεκινήσω με την ανάλυση των αντιφατικών στοιχείων που δημοσίευσε η ΕΛΣΤΑΤ στις 5/3/2021. Όπως γράφει στη σχετική ανακοίνωσή της η στατιστική υπηρεσία, η ονομαστική μείωση του ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) ήταν 9,6%. Στην ίδια ανακοίνωση, μία γραμμή παραπάνω, αναφέρει όμως ότι σε αλυσιδωτούς δείκτες όγκου η ύφεση δεν ήταν 9,6% αλλά μόλις 8,2%. Το πρώτο πράγμα που μου πέρασε από το μυαλό είναι ότι η στατιστική υπηρεσία χρησιμοποίησε κάποιον αποπληθωριστή και μετέβαλε την ονομαστική μεταβολή σε πραγματική. Δεν είναι έτσι, όπως προκύπτει από τους πίνακες στη σελίδα 6 της ανακοίνωσης της ΕΛΣΤΑΤ, αμφότερα τα μεγέθη είναι ονομαστικά και μη εποχικά προσαρμοσμένα. Οι σχετικές μετρήσεις των στατιστικολόγων συνοψίζονται στον πίνακα που ακολουθεί.

Στην πρώτη σειρά του πίνακα έχουμε τη μέτρηση του ΑΕΠ σύμφωνα με τη συνήθη μεθοδολογία ανά τρίμηνο σε δισ. ευρώ. Τα τέσσερα τρίμηνα του 2019 αθροίζουν στο ποσό των 183,41 δισ. ευρώ, που είναι το ΑΕΠ του 2019 σύμφωνα με την από 5/3/2021 ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ. Στο σημείο αυτό διαπίστωσα με έκπληξη ότι σύμφωνα με την περσινή ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ (13/3/2020 σελ.7) το ΑΕΠ του 2019 ήταν 187,5 δισ. ευρώ. Το πώς μειώθηκε το ΑΕΠ κατά 4 δισ. ευρώ έναν χρόνο αργότερα είναι ένα ακόμη θαύμα των Greek Statistics.  Το ΑΕΠ του 2020 τώρα σε όρους προστιθέμενης αξίας είναι μόλις 165,83 δισ. ευρώ και η διαφορά είναι 9,6%, όπως είπαμε ήδη, σύμφωνα με τη φετινή εκτίμηση. Σύμφωνα με την περσινή ανακοινωμένη οριστική εκτίμηση του ΑΕΠ του 2019, όμως, η ύφεση είναι 11,6% ([187,5 – 165,8] / 187,5 x 100). Η ΕΛΣΤΑΤ πρέπει να μας εξηγήσει τι ισχύει. Αυτό που έλεγε πέρσι ή αυτό που λέει φέτος;

Στη δεύτερη γραμμή του πίνακα υπάρχει ο υπολογισμός σε αλυσιδωτούς δείκτες όγκου. Για το ΑΕΠ του 2019 η διαφορά των δύο μεθόδων μέτρησης είναι μικρή, 183,6 δισ. σε όρους όγκου έναντι 183,4 με τη συνήθη μέθοδο. Στο 2020 όμως η διαφορά μέτρησης είναι τεράστια και φτάνει τα 2,6 δισ. ευρώ. Συγκεκριμένα, το ΑΕΠ μετρημένο σε όρους όγκου είναι 168,4 δισ. ευρώ ενώ σε όρους προστιθέμενης αξίας μόλις 165,8 δισ. ευρώ.

Τα ερωτήματα είναι πολλά: 1. Πώς επανυπολογίσθηκε το ΑΕΠ του 2019 και βρέθηκε κοντά 4 δισ. μικρότερο από την περσινή μέτρηση; 2. Πώς είναι δυνατόν οι απολογιστικές μετρήσεις του ίδιου μεγέθους (ονομαστικό ΑΕΠ) στην ίδια ανακοίνωση να διαφέρουν μεταξύ τους κατά 1,5%; 3. Γιατί η ΕΛΣΤΑΤ εμφάνισε και τις δύο μεθόδους μέτρησης; Αναφορικά με την τρίτη ερώτηση, η απάντηση είναι εύκολη: Γιατί αυτό βόλευε την κυβερνητική προπαγάνδα και ίσως γιατί έτσι δικαιολογήθηκε η πρόωρη εξόφληση του ΔΝΤ από τον ESM. Όμως νομίζω ότι αξίζει να σταθούμε περισσότερο στη μεθοδολογία των υπολογισμών. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μπήκαμε στην κόλαση των Μνημονίων με αφορμή μια μέτρηση του δημοσιονομικού ελλείμματος το 2008 – 2009 και ως εκ τούτου πρέπει να φυλαγόμαστε. Η Eurostat μπορεί σήμερα να κάνει τα στραβά μάτια στις ακροβασίες της ΕΛΣΤΑΤ, ίσως και γιατί βολεύουν τους «θεσμούς», αλλά τίποτα δεν εγγυάται ότι θα συνεχίσει να το κάνει και στο μέλλον.

Η αναθεώρηση του ονομαστικού ΑΕΠ σύμφωνα με το εγχειρίδιο της Eurostat (έκδοση 2017, σελ. 44) μπορεί να προκύψει μόνο από βελτιώσεις στις τεχνικές υπολογισμού και στο σύστημα των βασικών στατιστικών. Η ΕΛΣΤΑΤ έχει πολλές εξηγήσεις να δώσει για το πώς τέτοιες υποτιθέμενες μεταβολές επέφεραν αλλαγή σε ένα απολογιστικό μέγεθος της τάξης του 2,5% ή 4 δισ. ευρώ. Αντίστοιχα, στις σελίδες 48 – 49 του ιδίου εγχειριδίου της Eurostat αναφέρεται ότι οι τεχνικές υπολογισμού των αρχικών εκτιμήσεων ενός μεγέθους (του ΑΕΠ στην περίπτωσή μας) θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πλησιέστερες με τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό των οριστικών μεγεθών. Πότε είχε υπολογίσει ΑΕΠ η Ελλάδα στη βάση αλυσιδωτών συντελεστών όγκου; Η απάντηση είναι ποτέ, την τελευταία δεκαετία τουλάχιστον. Η χρησιμοποίηση τέτοιων πρακτικών από την κυβέρνηση και την ΕΛΣΤΑΤ λοιπόν δεν είναι μόνο παραπλανητική, είναι και επικίνδυνη.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ