Π. Γρουμπός στο “Π”: Ποιες δυνάμεις κυβερνούν τον κόσμο; Το σπαθί ή το πνεύμα;

Του
ΠΕΤΡΟΥ Π. ΓΡΟΥΜΠΟΥ,
Ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Πατρών

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ιστορικός για να διακρίνει ένα μοτίβο που επαναλαμβάνεται στην Ιστορία. Τις ειρηνικές περιόδους διαδέχονται πόλεμοι. Κάποιοι μπορούν να πουν ότι ειρήνη είναι το διάλειμμα μεταξύ πολέμων.

Ζούμε σε μια ενδιάμεση περίοδο, με πολέμους στη γειτονιά μας, με τα σύννεφα να μαζεύονται και πάνω από την πατρίδα μας. Με τη σημερινή κατάσταση στη Μεσόγειο, στα Βαλκάνια και μια επιθετική Τουρκία που κουνά το οθωμανικό σπαθί, ένα παλιό ερώτημα γίνεται επίκαιρο: «Ποιες δυνάμεις κυβερνούν τον κόσμο; Το σπαθί ή το πνεύμα;».

Την απάντηση δίνει ο Ναπολέων Βοναπάρτης: «Στον κόσμο υπάρχουν δύο δυνάμεις. Το σπαθί και το πνεύμα. Το σπαθί κερδίζει πρώτο, αλλά προσωρινά, το πνεύμα κερδίζει δεύτερο, αλλά οριστικά: το σπαθί νικιέται πάντοτε από το πνεύμα». Δεν είναι ανάγκη κάποιος να θυμίσει στους πάντες ότι καμιά αυτοκρατορία δεν μπόρεσε να υποτάξει λαούς αιωνίως. Ο κατακτητής πάντα έφευγε από τα εδάφη που κατέκτησε με το ξίφος και τη βία.

Τα «όπλα» αποτελούν τα «εργαλεία του πολέμου». Εργαλεία όμως με ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, δεν έχουν την άμεση ιδιότητα της δημιουργίας, όπως έχουν τα κοινά εργαλεία που γνωρίζουμε, αλλά κατέχουν την ιδιότητα της καταστροφής. Άξιο μελέτης είναι το «σπαθί». Ένα από τα πιο αποτελεσματικά και πολυχρησιμοποιημένα όπλα στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι το «σπαθί», του οποίου η προέλευση μας διαφεύγει στις ομίχλες του παρελθόντος.

Κατ’ αρχάς, να αναφέρουμε ότι το σύμβολο με την παραδοσιακή του έννοια αποτελεί την κρυσταλλοποιημένη μορφή μιας ανώτερης ιδέας. Το σπαθί, λόγω των μοναδικών ιδιοτήτων που έχει, χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο σε πολλούς παραδοσιακούς μύθους και όχι μόνο.

Στη Βρετανία, στον μύθο του βασιλιά Αρθούρου. Είναι ο μόνος που κατέχει την αγνή αρετή και μπορεί να το βγάλει από τον βράχο στον οποίο ήταν καρφωμένο.

Το σπαθί ως σύμβολο δεν λείπει και από τη χριστιανική παράδοση. Ο παράδεισος φυλάσσεται από αγγέλους με πύρινα σπαθιά, οι οποίοι κρατούν μακριά το κακό και αποτελούν ένα εργαλείο αφιερωμένο στο θέλημα του Θεού.

Σε αυτές τις περιπτώσεις και άλλες, όπως για τους ιππότες των ευρωπαϊκών ταγμάτων του Μεσαίωνα, το σπαθί αποτελεί ένα πολύ χαρακτηριστικό και ξεκάθαρο σύμβολο του πνεύματος, το οποίο είναι δεσμευμένο στην αδρανή ύλη – βράχο ή ξύλο. Μόνο αυτός που κατέχει την αρετή της βούλησης, της σοφίας και της αγνότητας είναι ικανός να απελευθερώσει το πνεύμα από τα δεσμά και μέσω.

Tο οθωμανικό σπαθί, σε αντίθεση με τους μύθους που συνοδεύουν τα άλλα σπαθιά, όπως χρησιμοποιήθηκε διαμέσου των αιώνων, δεν έχει κανένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Πουθενά δεν συνδέεται με το πνεύμα και παραμένει στην ροή της Ιστορίας ένα άξεστο εργαλείο στα χέρια μιας ωμής εξουσίας.

Οι Έλληνες ξεκίνησαν την Επανάσταση το 1821, η οποία τους οδήγησε στη δημιουργία του σημερινού ελληνικού κράτους. Με υπερηφάνεια η Ελλάδα γιορτάζει σήμερα τα 200 χρόνια αυτού του ιστορικού γεγονότος, που ήταν και η αρχή της κατάρρευσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Δυστυχώς, η σημερινή Τουρκία δεν δείχνει να έχει πάρει τα δέοντα διδάγματα από την Ιστορία. Παρόλο που ζούμε στον 21ο αιώνα, η νοοτροπία της Τουρκίας είναι ακόμα εκείνη του 1453, όταν κατέλαβε την Κωνσταντινούπολη.

Και ακόμη χειρότερα, σήμερα, μεγάλες δυνάμεις-χώρες δεν έχουν ούτε αυτές διδαχθεί από την Ιστορία και προσπαθούν να υποδουλώσουν λαούς με οικονομικό πόλεμο, καθιστώντας τους πτωχούς και δούλους. Ο νοών νοείτω.

Ποιο, λοιπόν, είναι σήμερα το ζητούμενο για την ειρηνική συνύπαρξη των λαών; Κατανοώντας πλήρως την πραγματική σημασία του σπαθιού, θα πορευόμαστε πολύ καλύτερα από ό,τι κάνουμε σήμερα!

Αυτά που πρεσβεύει ένα σπαθί με τη συμβολική του όψη είναι αρχές και αξίες, ξεχασμένες στον δικό μας πολιτισμό, που στέκονται μακριά από τη δική μας αντίληψη και τον τρόπο ζωής μας. Όμως είναι μεγάλη ανάγκη αυτές οι αξίες να ξυπνήσουν ξανά στις καρδιές των ανθρώπων και κυρίως των κυβερνώντων. Είναι μεγάλη ανάγκη, ειδικά σήμερα, στους δύσκολους καιρούς που περνούν όλοι οι λαοί του πλανήτη, να ξαναγυρίσουμε σε έναν ηρωικό τρόπο ζωής. Το σπαθί πρέπει για άλλη μια φορά να τραβηχτεί από τον βράχο, όχι από κάποιον μυθικό ήρωα, αλλά από εμάς τους ίδιους και κυρίως από τους ηγέτες των μεγάλων δυνάμεων ολόκληρου του πλανήτη, που πρέπει να μεταλλάξουμε τους εαυτούς μας σε κάτι καλύτερο.

Να το πούμε ξεκάθαρα. Αυτό που διακυβεύεται σήμερα δεν είναι τίποτα λιγότερο από το αν η ανθρωπότητα θα αντέξει τη δοκιμή του πολιτισμού υπό το βάρος του ερωτήματος για το ποιες δυνάμεις την κυβερνούν: Το σπαθί ή το ανθρώπινο πνεύμα; Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στο τέλος το ανθρώπινο πνεύμα θα θριαμβεύσει. Το ανθρώπινο πνεύμα, οπλισμένο με χιλιάδες σπαθιά που θα φλέγονται από τη δύναμη, την επαγρύπνηση και την τιμή του πολεμιστή, την ανδρεία και την υπηρεσία του απέναντι στη Δικαιοσύνη και τον Θεό, τις αρετές της τιμής, της βούλησης, της σοφίας, της αγνότητας και του καθήκοντος των ηγετών απέναντι στην ανθρωπότητα. Όσοι δεν το αποδεχθούν θα είναι υπόλογοι για τα δεινά που θα έλθουν στην ανθρωπότητα. Η Ιστορία όμως θα τους τιμωρήσει και θα μείνουν οι ηγέτες και οι μεγάλες δυνάμεις με μελανά στίγματα, όπως και οι προηγούμενοι, που είχαν στη φαρέτρα τους τα κακά σπαθιά-ξίφη. Αυτό θα πάθει και η σημερινή Τουρκία, που ονειρεύεται την ανασύσταση μιας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τη συμπεριφορά του 1453. Θα αποτύχει οικτρά.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ