Άγγελος Συρίγος στο “Π”: Η υπογεννητικότητα χτυπά την Παιδεία
Του
ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΥΡΙΓΟΥ
Αν. Καθηγητή Διεθνούς Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο,
Υφυπουργού Παιδείας, αρμόδιου για την Ανώτατη Εκπαίδευση
Εδώ και δεκαετίες οι πόλεις της Ελλάδος αναζητούσαν να αποκτήσουν κάποιο πανεπιστημιακό τμήμα. Η υπογεννητικότητα που μαστίζει τη χώρα εδώ και δεκαετίες αλλάζει πλέον αυτήν την εικόνα. Αρκετά πανεπιστημιακά τμήματα θα γυρεύουν εφεξής εναγωνίως φοιτητές. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Το 1999 οι υποψήφιοι στις Πανελλαδικές ήσαν 166.000 και διεκδικούσαν 71.000 θέσεις στην ανώτατη εκπαίδευση.
Το πλήθος των υποψηφίων συνδέεται με το γεγονός ότι το 1980 είχαμε στη χώρα σχεδόν 150.000 γεννήσεις.
Φέτος θα διαγωνισθούν οι υποψήφιοι που γεννήθηκαν το 2003. Ήταν η χρονιά που οι γεννήσεις ήσαν ελάχιστα πάνω από τα 100.000 άτομα. Το 2031 οι υποψήφιοι θα πέσουν γύρω στα 94.000 άτομα. Εάν σε αυτούς τους αριθμούς συνυπολογίσουμε ότι ποσοστό των γεννήσεων αφορά πρόσφυγες και μετανάστες που πολλοί έχουν φύγει από τη χώρα, οι αριθμοί γίνονται καταθλιπτικοί.
Όταν έχουμε έναν οριακά μεγαλύτερο αριθμό υποψηφίων από τις προσφερόμενες θέσεις, είναι προφανές ότι αρκετά τμήματα θα βρεθούν με σημαντικά μικρότερο αριθμό φοιτητών. Είτε κάποιοι υποψήφιοι θα γράψουν κάτω από τη βάση εισαγωγής είτε κάποιες σχολές δεν ενδιαφέρουν τους υποψηφίους. Τα πρώτα σημάδια της επερχόμενης κρίσεως τα είδαμε εδώ και χρόνια. Ήταν όταν άρχισαν να εισέρχονται μαζικά στα ΑΕΙ μαθητές με ιδιαίτερα χαμηλούς βαθμούς. Τα τελευταία χρόνια είχαμε εισακτέους σε κάποια ΑΕΙ που ουσιαστικά παρέδωσαν λευκή κόλλα…
Το ελληνικό κράτος έκανε κάποια βήματα που όμως δεν είχαν ιδιαίτερα αποτελέσματα λόγω και του φόβου του πολιτικού κόστους. Ώσπου την περίοδο 2018 – 2019 η περιβόητη «νομοθέτηση Γαβρόγλου» ώθησε την κατάσταση στα άκρα. Μια υποτίθεται φιλεργατική κυβέρνηση διέλυσε την τεχνολογική εκπαίδευση στην Ελλάδα. Με βάση τα τεχνολογικά ιδρύματα, έσπειρε σε όλη τη χώρα ακόμη περισσότερα πανεπιστημιακά τμήματα. Ιδρύθηκαν δεκάδες τμήματα που δεν είχαν ούτε ένα μέλος διδακτικού προσωπικού. Ας μη μιλήσουμε για υποδομές, από βιβλιοθήκες έως εστίες και πανεπιστημιακά εστιατόρια.
Παράλληλα, η «νομοθεσία Γαβρόγλου» δημιούργησε ισχυρά ΑΕΙ σε μεγάλα αστικά κέντρα. Η Ελλάδα έχει ένα υδροκεφαλικό κέντρο, την Αθήνα, όπου είναι συγκεντρωμένο το ήμισυ του ελληνικού πληθυσμού. Η ενίσχυση των πανεπιστημιακών τμημάτων στην Αθήνα (και στη Θεσσαλονίκη) τίναξε στον αέρα εθνική στρατηγική δεκαετιών, που οδήγησε στην ίδρυση του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και του Πανεπιστήμιου Αιγαίου.
Το κριτήριο για τον υποψήφιο φοιτητή και την οικογένειά του δεν είναι η αναμφισβήτητη ποιότητα των δύο συγκεκριμένων ΑΕΙ αλλά η απόσταση από την κατοικία του. (Εδώ προκύπτει κι ένα άλλο ερώτημα: Γιατί προτιμά ο υποψήφιος οινολόγος να σπουδάσει στην Αττική και όχι στη Δράμα, που είναι ονομαστή για τα αμπελοτόπια της; Είναι σαν να λέμε ότι ένας Γάλλος θα προτιμήσει να σπουδάσει οινολογία στο Παρίσι και όχι στο Μπορντό με τα περίφημα κρασιά του…)
Η αποψίλωση περιφερειακών ιδρυμάτων δεν περιορίσθηκε μόνο στο επίπεδο των φοιτητών. Αρκετοί καθηγητές επιδιώκουν να πάνε στα μεγάλα αστικά κέντρα, πληρώνοντας τις καινούργιες θέσεις που δημιουργήθηκαν. Το υδροκεφαλικό κέντρο μεγεθύνεται ακόμη περισσότερο!
Ας συνεχίσουμε με τα προβλήματα. Ένας μεγάλος αριθμός φοιτητών, που ανέρχεται περίπου στο 1/3, διακόπτει τη φοίτηση. Κατά κανόνα είτε δεν έχει τις μαθησιακές δυνατότητες να σπουδάσει το συγκεκριμένο αντικείμενο είτε του είναι αδιάφορο. Μην ξεχνάμε ότι φτάσαμε σε σημείο να διδάσκουμε σε προπτυχιακό επίπεδο γνωστικά αντικείμενα που είναι απίστευτα εξειδικευμένα και σε άλλες χώρες διδάσκονται ως κατευθύνσεις μεταπτυχιακού…
Πολλοί από όσους αποφοιτούν αντιμετωπίζουν το φάσμα της ανεργίας. Αρκετοί από αυτούς –συνήθως οι πιο ταλαντούχοι– επιλέγουν να πάνε στο εξωτερικό. Με την επιλογή της καταργήσεως της τεχνολογικής εκπαιδεύσεως απλώς αυξάνουμε περισσότερο τον αριθμό των ανέργων με πτυχίο ΑΕΙ και δημιουργούμε περαιτέρω προϋποθέσεις για φυγή από τη χώρα.
Χρειάζεται να υπάρξει ορθολογισμός στον χάρτη των πανεπιστημιακών τμημάτων της χώρας. Πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουμε το θέμα της Εφαρμοσμένης Επιστήμης και Τεχνολογίας σε πανεπιστημιακό επίπεδο. Παράλληλα θα στηριχθούν για προφανείς εθνικούς λόγους το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Αυτά θα γίνουν άμεσα. Ακόμη και εάν αναστραφεί η τραγική πορεία υπογεννητικότητας, τα αποτελέσματα στα ΑΕΙ θα φανούν ύστερα από 20 χρόνια. Δεν έχουμε το περιθώριο να περιμένουμε.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ