Πολιτική ισχύος στις μη οριοθετημένες θαλάσσιες ζώνες της Ελλάδας – Του Γ. Ποταμιάνου

Του
ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΥ

Στη 200ή επέτειο της Ελληνικής Εθνεγερσίας, τα δύο κράτη του Ελληνισμού βρίσκονται υπό απειλή. Η κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα Ελλάδας και Κύπρου στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελούν εμπόδια στα τουρκικά σχέδια για ηγεμονία στις πρώην οθωμανικές κατακτήσεις και είναι αιτία σοβαρών προκλήσεων και απειλών.

Τελευταία πρόκληση είναι η αποστολή του υδρογραφικού σκάφους «Τσεσμέ» μεταξύ Λήμνου, Αγίου Ευστρατίου και Σκύρου αλλά και η μεγάλη αεροναυτική άσκηση με την ονομασία «Γαλάζια Πατρίδα».

Η Τουρκία επιχειρεί, με προκλήσεις και απειλές, να παρασύρει την Αθήνα σε διπλωματική διολίσθηση προς τις αξιώσεις της για αλλαγή του status quo στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Συνθήκη της Λωζάννης έδωσε στο νεοτουρκικό κράτος τον έλεγχο των Στενών των Δαρδανελίων, αλλά όχι τον έλεγχο των θαλασσίων διαδρόμων του Αιγαίου προς τα Στενά. Η Συνθήκη της Λωζάννης αναφέρει σαφώς ότι στην Τουρκία παραχωρούνται «αποκλειστικά και μόνο όσες νησίδες είναι εντός της ζώνης τριών μιλίων από τις μικρασιατικές ακτές».

Από το 1991 ήδη ήταν σαφές πως η Τουρκία αναζητούσε την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης. Η Τανσού Τσιλέρ δήλωνε συγκεκριμένα: «Μέχρι τώρα η Τουρκία υποσυνείδητα αποδεχόταν ότι τα νησιά αυτά έμπρακτα ανήκουν στην Ελλάδα. Εμείς θα το αλλάξουμε αυτό».

Η παρουσία του «Τσεσμέ» στην καρδιά του Αιγαίου αποτελεί μία ακόμη κίνηση της διαχρονικής τουρκικής επιβουλής. Η θαλάσσια αυτή περιοχή ανήκει σήμερα στα διεθνή ύδατα, αλλά βρίσκεται εντός της δυνάμει ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης των 12 ν.μ.

Εάν η Ελλάδα είχε επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 ν.μ., η Τουρκία θα έπρεπε να ζητήσει άδεια από την Ελλάδα. Καθώς η Ελλάδα δεν έχει επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη πέραν των 6 ν.μ., η Τουρκία δέσμευσε την περιοχή με ανακοίνωση μη νόμιμης NAVTEX, που εκδόθηκε από τον αναρμόδιο σταθμό της Σμύρνης.

Η Τουρκία με την κίνηση αυτή επιβεβαιώνει ότι δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία της Ελλάδας στην περιοχή αυτή και δηλώνει την άρνησή της να αποδεχθεί πλήρη θαλάσσια δικαιώματα στα νησιά του Αιγαίου. Φιλοδοξεί να εγκλωβίσει τα ελληνικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου με διχασμό του αρχιπελάγους στον 25ο μεσημβρινό.

Επιπλέον, με τη NAVTEX και τις έρευνες του «Τσεσμέ» η Τουρκία υπογραμμίζει τις θέσεις της για ανοικτή ατζέντα των διερευνητικών επαφών, δηλαδή με συμπερίληψη και θεμάτων που αρνείται η Ελλάδα, όπως τον διαμοιρασμό των περιοχών ευθύνης FIR και SAR (έρευνα και διάσωση), το μονομερές δικαίωμα για αιγιαλίτιδα ζώνη 12 ν.μ. κλπ.

Με πολιτική ισχύος στις μη οριοθετημένες αλλά δυνάμει ελληνικές θαλάσσιες ζώνες, θέλει να καταδείξει ότι η Ελλάδα ανέχεται τις τουρκικές προκλήσεις χωρίς έμπρακτη αντίδραση, ενώ παράλληλα συμμετέχει στις διερευνητικές επαφές.

Έτσι η Ελλάδα πιέζεται να αποδεχθεί διευθετήσεις προκειμένου να διασπασθεί το νησιωτικό σύμπλεγμα του Αρχιπελάγους στο Αιγαίο, με απεμπόληση του δικαιώματος επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια. Παράλληλα, στην Κύπρο, με λύση συνομοσπονδίας «ισότιμων κοινοτήτων», η Τουρκία επιδιώκει να εξουδετερώσει την κυρίαρχη παρουσία του Ελληνισμού στην Ανατολική Μεσόγειο.

Συνεπώς, είναι επικίνδυνη για την εθνική ασφάλεια η αντιμετώπιση κάθε έξαρσης της τουρκικής επιθετικότητας με λογική διαχείρισης συγκυριακού θέματος. Η ερμηνεία αυτή της συμπεριφοράς της Τουρκίας αποτελεί τη βάση αντιμετώπισής της από τη γερμανική ελίτ, που είναι ανεκτική στην τουρκική επιθετικότητα για γεωπολιτικούς και οικονομικούς λόγους, ισχυριζόμενη ότι αναμένει αλλαγή με το τέλος της Προεδρίας Ερντογάν.

Κυριότερος εκφραστής της άποψης αυτής (βλέπε και συνέντευξη στην «Καθημερινή», 19 Μαΐου 2020 ) είναι ο πρώην πρέσβης της Γερμανίας στις ΗΠΑ Βόλφγκανγκ Ίσινγκερ, που σήμερα είναι πρόεδρος της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ευρωπαϊκή Ασφάλεια και συνιστά στην Ελλάδα στρατηγική υπομονή με την Τουρκία.

Όμως ο έλεγχος του Ανατολικού Αιγαίου, των νησιών και των θαλασσίων ζωνών μέχρι τον 25ο μεσημβρινό είναι διαχρονικός στόχος της Τουρκίας και όχι μόνο του Ερντογάν.

Η Τουρκία επιχειρεί να ανακτήσει τον έλεγχο του άμεσου γεωγραφικού της περίγυρου, που καλύπτει την Ελλάδα, την Κύπρο, τη Συρία, το Ιρακινό Κουρδιστάν και την Αρμενία. Οι στρατιωτικές επεμβάσεις της Τουρκίας δεν αφήνουν αμφιβολία ότι δεν πρόκειται να συζητήσει καλόπιστα για λύση με βάση το Διεθνές Δίκαιο. Πρόσφατα, με το τουρκολιβυκό σύμφωνο, επιχείρησε τον αποκλεισμό της Ελλάδας από την Ανατολική Μεσόγειο, ενώ παράλληλα εφαρμόζει πολιτική ισχύος στην κυπριακή ΑΟΖ και στις μη οριοθετημένες θαλάσσιες ζώνες της Ελλάδας.

Η νέα φάση της διαχρονικής τουρκικής απειλής έχει στόχο τη μετατροπή της Τουρκίας σε αεροναυτική δύναμη, με κυρίαρχη παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο. Μια ένδειξη αποτελεί η προβολή ισχύος με την άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα». Είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, γιατί μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο σε βάρος του Ελληνισμού, που δεν έχει άλλη επιλογή από την αναβάθμισή του σε παράγοντα γεωπολιτικής ανάσχεσης της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ