Γιατί τα δημοκρατικά δικαιώματα βρίσκονται στο στόχαστρο της έκθεσης των «θεσμών»; – Του Ν. Στραβελάκη

-Μια διαφορετική ανάγνωση της πρόσφατης Έκθεσης Ενισχυμένης Εποπτείας

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές έχει τελειώσει μόλις η συζήτηση που προκάλεσε ο πρωθυπουργός στη Βουλή για το ύφος της πολιτικής αντιπαράθεσης. Το βασικό συμπέρασμα που προέκυψε από τη συζήτηση αυτή, στα δικά μου μάτια τουλάχιστον, ήταν ότι ο πρωθυπουργός είναι όμηρος της υπουργού Πολιτισμού κ. Μενδώνη, η οποία έλαμψε διά της απουσίας της από την Αίθουσα.

Από τη σκοπιά αυτή δεν αποτελεί έκπληξη να αποκαλύψουμε ότι ο κ. Μητσοτάκης, εκτός από όμηρος της κ. Μενδώνη, είναι και όμηρος των «θεσμών», όπως φαίνεται στην έκθεση αξιολόγησης που δημοσιοποίησαν τις προηγούμενες μέρες. Το τελευταίο βέβαια δεν αποτελεί αποκλειστικό θλιβερό προνόμιο του κ. Μητσοτάκη, αφού την τελευταία δεκαετία τουλάχιστον όλοι οι πρωθυπουργοί αλλά και η χώρα ολόκληρη είναι όμηροι των «θεσμών».

Όμως η Έκθεση Ενισχυμένης Επιτροπείας του Φεβρουαρίου του 2021 έχει μια ιδιαιτερότητα. Αποκαλύπτει με ξεκάθαρο τρόπο τη διασύνδεση της προωθούμενης οικονομικής πολιτικής με τα θέματα των δημοκρατικών δικαιωμάτων, που βρίσκονται στο κέντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης αυτό το διάστημα. Στη σελίδα 6 αναφέρεται ότι η σημαντικότερη (πρώτη στη σχετική λίστα) «μεταρρύθμιση» του τελευταίου τετράμηνου στη χώρα ήταν ο νόμος για την ανώτατη παιδεία ή κατ’ άλλους το ανοσιούργημα Κεραμέως – Χρυσοχοΐδη.

Κανονικά θα έπρεπε να έχουμε εκπλαγεί όλοι από αυτήν την αναφορά. Η φοιτητική αστυνομία, που θεσπίσθηκε στον εν λόγω νόμο, και η υπαγωγή της στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης είναι μια διάταξη που ισχύει μόνο στην Τουρκία και ίσως σε κάποια θεοκρατικά ή ολοκληρωτικά καθεστώτα. Στην, υποτίθεται, ευαίσθητη σε θέματα δημοκρατίας και αυτοδιοίκησης των πανεπιστημίων Ευρωπαϊκή Ένωση ένας τέτοιος νόμος θα έπρεπε να είναι αντικείμενο κριτικής και όχι επαίνου. Τι έχει συμβεί;

Η απάντηση βρίσκεται στην υπόλοιπη έκθεση, η οποία μας εξηγεί γιατί οι «θεσμοί» επαινούν απροκάλυπτα τέτοιες αντιδημοκρατικές πρακτικές. Το μεγαλύτερο μέρος της αφιερώνεται στην ανάγκη εφαρμογής, χωρίς άλλες καθυστερήσεις, του νέου πτωχευτικού νόμου. Είναι μια διαδικασία που θα επιταχύνει τους πλειστηριασμούς σε ολόκληρη τη χώρα, συμπεριλαμβανομένης της πρώτης κατοικίας αλλά και της υποθηκευμένης, στην πάλαι ποτέ Αγροτική Τράπεζα –και σήμερα τμήμα της Τράπεζας Πειραιώς–, αγροτικής γης.

Η εκκαθάριση των χρεοκοπημένων επιχειρήσεων και νοικοκυριών θα είναι η βασική οικονομική πολιτική στο εξής. Βλέπετε, όλοι, ακόμα και η Έκθεση Πισσαρίδη, έχουν παραδεχθεί ότι τα Μνημόνια και οι πολιτικές λιτότητας έχουν αποτύχει. Έτσι, η έμφαση έχει μεταφερθεί πλέον στην απαξίωση κεφαλαίου και περιουσιακών στοιχείων. Δηλαδή, το ξεκαθάρισμα του τοπίου ώστε να ανέβουν οι αποδώσεις και το σύστημα να επανέλθει σε συνθήκες κανονικής μεγέθυνσης (ανάπτυξης). Είναι μια βασική αντίρροπη τάση στην πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους, όπως είχε επισημάνει ο Μαρξ πριν από έναν και πλέον αιώνα.

Όμως αυτή η διαδικασία είναι από τη μια ιδιαίτερα αργή και από την άλλη έχει τραγικές συνέπειες για τους πολλούς. Στην Ελλάδα θα επιφέρει μια τεράστια κοινωνική ανακατάταξη, θα σημάνει το τέλος αυτού που ονομάσθηκε ιστορικά μικροϊδιοκτησία. Είναι μια μεγάλη ανατροπή που θα συνταράξει συθέμελα το πολιτικό σύστημα, αφού οι μικροαστοί είναι η κοινωνική βάση αυτού που ονομάζουμε Κεντροδεξιά. Παράλληλα θα οξύνει περαιτέρω τα ήδη οξυμμένα προβλήματα της εργατικής/λαϊκής οικογένειας. Είναι ένα εκρηκτικό μείγμα και το γνωρίζουν. Γι’ αυτό και προκρίνουν τον αυταρχισμό ως φρένο απέναντι στη λαϊκή δυσαρέσκεια.

Σε αυτό το πλαίσιο, η επιλογή των φοιτητών ως πειραματόζωων μόνο τυχαία δεν είναι. Η ιστορία του ελληνικού φοιτητικού κινήματος οδήγησε την κυβέρνηση, κάτω από τις υποδείξεις της ΕΕ όπως φαίνεται, σε αυτήν την επιλογή. Το φοιτητικό κίνημα έχει ενεργήσει επανειλημμένα ως θρυαλλίδα ευρύτερων λαϊκών κινητοποιήσεων και αυτό θέλουν να αποτρέψουν. Μέχρι στιγμής βέβαια το αποτέλεσμα είναι το αντίθετο, οι μαζικές φοιτητικές κινητοποιήσεις πυροδότησαν άλλες κινητοποιήσεις στους κλάδους των υγειονομικών, των ναυτεργατών και των «εργατών τέχνης» και έπεται συνέχεια.

Αυτό που πρέπει να κρατήσουμε από αυτές τις εξελίξεις είναι ότι οι παραδοσιακές δημοκρατικές ελευθερίες δεν μπορούν να χωρέσουν πλέον στις συστημικές πολιτικές. Η ένταση και η διάρκεια της κρίσης που ξεκίνησε το 2008 αλλά και η όξυνσή της με την πανδημία οδηγούν το σύστημα σε πολιτικές που η εφαρμογή τους προϋποθέτει την περιστολή τους. Αυτό που πίστευαν κάποιοι, συμπεριλαμβανομένων και τμημάτων της Αριστεράς, ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να μας εκθέτει στους απρόσωπους νόμους των αγορών, αλλά εξασφαλίζει τη λειτουργία μιας πιο ολοκληρωμένης αστικής δημοκρατίας, αποδεικνύεται πλέον μύθος. Όπως έχει φανεί επανειλημμένα στην Ιστορία, οι δημοκρατικές ελευθερίες προσαρμόζονται στις ανάγκες του κέρδους και όχι το αντίθετο.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ