Πολυμερής Μεσογειακή Διάσκεψη: Πολιτικές σκοπιμότητες με ουτοπικές επιδιώξεις
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως και ελληνικά και ξένα Μέσα Ενημέρωσης προβάλλουν τη σύγκληση της Πολυμερούς Μεσογειακής Διάσκεψης, η ημερομηνία και ο τόπος πραγματοποίησης της οποίας δεν έχουν ορισθεί ακόμη.
Ορισμένα δημοσιεύματα μάλιστα συγχέουν τη Μεσογειακή Διάσκεψη με τη συνάντηση των Αθηνών με την επωνυμία «Φιλία» ή (Philia Forum), που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Πέμπτη 11 Φεβρουαρίου με τη συμμετοχή της Ελλάδας, του Κουβέιτ, της Αιγύπτου, της Κύπρου, του Μπαχρέιν, των Αραβικών Εμιράτων και της Ιορδανίας. Στη συνάντηση προσκλήθηκε και συμμετείχε και η Γαλλία, η οποία διατηρεί παραδοσιακούς δεσμούς με τις χώρες της περιοχής και επιδεικνύει ζωηρό ενδιαφέρον για τα διαδραματιζόμενα στην ευρύτερη περιοχή της Βορείου Αφρικής και της Ανατολικής Μεσογείου.
Η συνάντηση των Αθηνών πραγματοποιήθηκε ύστερα από ελληνική πρωτοβουλία και είχε ως αντικείμενο τη συνεργασία των χωρών που συμμετείχαν σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος, όπως οι μεταφορές, η οικονομία, η προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και σε θέματα που σχετίζονται με τη γεωπολιτική της ευρύτερης περιοχής. Αντίστοιχες συναντήσεις είχαν πραγματοποιηθεί επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ και υπουργίας κ. Νίκου Κοτζιά, στη Ρόδο, το 2016 και τις δύο επόμενες χρονιές, στις οποίες είχαν συμμετάσχει συνολικά δέκα χώρες. Στόχος των πολυμερών αυτών συναντήσεων είναι η ενίσχυση του πνεύματος περιφερειακής συνεργασίας, στη λογική ότι η καλύτερη γνωριμία και έκθεση των διμερών και περιφερειακών ζητημάτων και προβλημάτων μπορεί να οδηγήσει στην κατανόηση και την επίλυσή τους.
Οι συναντήσεις και διασκέψεις αυτού του είδους εντάσσονται στη λογική της διπλωματικής πρακτικής, σύμφωνα με την οποία με το διάλογο, διμερή ή πολυμερή, μπορούν να βρεθούν συναινετικές και κοινά αποδεκτές λύσεις, αποφεύγοντας συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις. Ουσιαστικά θα μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε ένα είδος ΜΟΕ (Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης). Από αυτήν την πλευρά, η ελληνική πρωτοβουλία για την πρόσφατη συνάντηση των Αθηνών μπορεί να επαινεθεί για το γεγονός ότι συμβάλλει στην αποτροπή εντάσεων και αντιπαραθέσεων και προάγει τη συνεργασία και σταθερότητα μεταξύ των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου. Το Φόρουμ «Φιλία» διαφέρει από τη Διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο, που είναι τουρκικής εμπνεύσεως και υιοθετήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του περασμένου Οκτωβρίου.
Η τότε γερμανική προεδρία της ΕΕ έσπευσε ασθμένως να την αποδεχθεί και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να τη συμπεριλάβει στο κείμενο των Συμπερασμάτων, στην παράγραφο που αφορούσε τις συζητήσεις για τις σχέσεις της Ένωσης με την Τουρκία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στο Κείμενο των Συμπερασμάτων, που συντάχθηκε με συναίνεση όλων των κρατών-μελών, συμπεριλαμβανομένων ασφαλώς της Ελλάδας και της Κύπρου, ζήτησε τη σύγκληση Πολυμερούς Διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο και ανέθεσε στον Ύπατο Εκπρόσωπο για τις Εξωτερικές Σχέσεις Ζοζέπ Μπορέλ να συμμετάσχει στις συνομιλίες για τη διοργάνωση της Διάσκεψης. Στο κείμενο των Συμπερασμάτων δεν γίνεται αναφορά σε συμμετέχουσες χώρες, όπως και στο πεδίο και το χρονοδιάγραμμα της χρονικής σύγκλησης της Διάσκεψης, που αφήνεται στην κρίση και τις αποφάσεις των συμμετεχουσών χωρών. Γίνεται όμως αναφορά σε ένα δυνητικό θεματολόγιο της Διάσκεψης, με σαφή υπόδειξη για τη συμπερίληψη θεμάτων γενικού και ειδικού ενδιαφέροντος, όπως η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, τα θέματα ασφαλείας, ενέργειας, αντιμετώπισης του Μεταναστευτικού αλλά και η οικονομική συνεργασία.
Από τις πρώτες αντιδράσεις των εμπλεκόμενων χωρών επισημαίνεται η αρνητική στάση της Αιγύπτου, μίας εκ των σημαντικότερων χωρών της γεωπολιτικής περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου, που σαφώς διεμήνυσε ότι η πρόταση για τη Διάσκεψη δεν την ενδιαφέρει επειδή θα νομιμοποιούσε τουρκικές ενέργειες στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, που δεν ωφελούν. Ανάλογοι προβληματισμοί εκφράζονται και από ελληνικής και κυπριακής πλευράς, παρά το γεγονός ότι αμφότερες οι χώρες συμμετείχαν και αποδέχθηκαν το Κείμενο Συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του περασμένου Οκτωβρίου.
Μια απλή ανάγνωση του Κειμένου Συμπερασμάτων που αναφέρεται στη Διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο αποκαλύπτει τις υποκρυπτόμενες πολιτικές σκοπιμότητες, που δεν είναι άλλες από την αποφυγή επιβολής κυρωτικών μέτρων κατά της Τουρκίας, αφού η Άγκυρα και το καθεστώς Ερντογάν εμφανίζονται ως πρόθυμοι για συλλογική συνεργασία σε σχέση με την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο. Ορισμένες χώρες στην ΕΕ τρέφουν και ουτοπικές ελπίδες, καθώς θεωρούν ότι με παραχωρήσεις προς την Άγκυρα η Τουρκία θα διατηρηθεί στην τροχιά της Δύσης, εξυπηρετώντας παράλληλα και ειδικά οικονομικά και άλλα συμφέροντα ορισμένων χωρών-μελών, με προεξάρχουσα τη Γερμανία. Τις προσδοκίες ή ψευδαισθήσεις ήρθαν να διαψεύσουν οι πρόσφατες δηλώσεις του τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος επιτέθηκε –τελείως απρόκλητα– κατά του έλληνα πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, επειδή επισκέφθηκε την Ικαρία, που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ελληνικής επικράτειας!
Οι τοποθετήσεις του τούρκου Προέδρου δυναμιτίζουν και την καλή θέληση που επιδείχθηκε από ελληνικής πλευράς με την επανεκκίνηση των διερευνητικών διαπραγματεύσεων, η συνέχεια των οποίων τίθενται εν αμφιβόλω μετά τις τελευταίες δηλώσεις του κ. Ερντογάν. Τούρκοι ανώτατοι αξιωματούχοι κατηγορούν την Ελλάδα για στρατιωτικοποίηση νήσων του Αιγαίου.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι δεν δόθηκε δέουσα απάντηση από ελληνικής πλευράς, η οποία όφειλε να επισημάνει ότι δεν πρόκειται περί στρατικοποίησης, αλλά για λήψη αμυντικών μέτρων, συνεπεία της τουρκικής απειλής, που προβλέπεται τόσο από τις διατάξεις εσωτερικού δικαίου όσο και του Διεθνούς Δικαίου και των προβλέψεων του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Συμπερασματικά, η ΕΕ και ιδιαίτερα οι χώρες-μέλη με ειδικό βάρος και επιρροή καλό θα ήταν να επανεξετάσουν τη στάση τους έναντι της Τουρκίας του Ερντογάν, γιατί μια συμπεριφορά κατευνασμού, οποιαδήποτε και αν είναι τα κίνητρα και οι λόγοι, μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες, δυσμενείς καταστάσεις.
Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ