Γ. Καμίνης στο “Π”: Νομοσχέδιο Πέτσα: Η διοικητική αποκέντρωση και πάλι στις ελληνικές καλένδες

Του
ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΜΙΝΗ
Βουλευτή Επικρατείας του Κινήματος Αλλαγής,
πρώην Δημάρχου Αθηναίων

Με τυμπανοκρουσίες, όπως συνηθίζει, η κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεσή της να αλλάξει το εκλογικό σύστημα στην τοπική αυτοδιοίκηση, καταργώντας την απλή αναλογική που είχε θεσμοθετήσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ.

Για ακόμη μια φορά, οι αποτυχημένες επιλογές του κυβερνητικού ΣΥΡΙΖΑ δίνουν την ευκαιρία στη Νέα Δημοκρατία αφενός να παρουσιάσει το αυτονόητο ως κορυφαία μεταρρύθμιση, αφετέρου να παρακάμψει το θεμελιώδες πρόβλημα διακυβέρνησης της χώρας: Μια πραγματική διοικητική αποκέντρωση, όπου το μεν κράτος θα είναι πράγματι επιτελικό και θα χαράσσει τη στρατηγική σε όλους τους τομείς, η δε τοπική αυτοδιοίκηση θα εξειδικεύει και θα εκτελεί.

Να ξεκινήσουμε από τα… αυτονόητα: Η απλή αναλογική στους δήμους και τις περιφέρειες, έτσι όπως επιβλήθηκε από τον «νόμο Σκουρλέτη» (4555/2018), είναι μια πολιτική επιλογή που αποδείχτηκε ανεφάρμοστη και αντιπαραγωγική. Οι δήμοι και οι περιφέρειες πρέπει να κυβερνώνται και οι αιρετοί πρέπει να έχουν την ευχέρεια να αποφασίζουν, φέροντας φυσικά και την αντίστοιχη ευθύνη. Όσοι είχαμε μια σχετική εμπειρία από τον τρόπο που λειτουργεί η τοπική αυτοδιοίκηση είχαμε εξαρχής προβλέψει ότι θα καταλήγαμε σε καταστάσεις ακυβερνησίας, με εκλεγμένους δημάρχους ομήρους τοπικών μικροπαραγόντων χωρίς ουσιαστικό πολιτικό εκτόπισμα.

Μόλις λοιπόν ανέλαβε την κυβερνητική εξουσία η Νέα Δημοκρατία, επικαλούμενη τον κατακερματισμό των δημοτικών συμβουλίων και τη συναφή αδυναμία διακυβέρνησης των δήμων, παραχώρησε το σύνολο της εξουσίας στις δύο βασικές δημοτικές επιτροπές, διαμορφώνοντας σε αυτές πλασματικές πλειοψηφίες υπέρ του δημάρχου. Από την παρδαλή πολυχρωμία της ακυβερνησίας στην αυταρχική μονοχρωμία της νόθας πλειοψηφίας.

Ήταν αυτονόητο λοιπόν ότι η κατάσταση αυτή έπρεπε να αλλάξει.

Μέχρι εδώ καλά. Θα περίμενε όμως κανείς ένα ολοκληρωμένο, σύγχρονο πλαίσιο για την τοπική αυτοδιοίκηση, με αυξημένες αρμοδιότητες, ώστε να καταστεί επιτέλους πραγματικός άξονας οικονομικής ανάπτυξης και αποτελεσματικής διοίκησης. Αυτό είχε υποσχεθεί και ο πρωθυπουργός σχεδόν από το ξεκίνημα της θητείας του. Αντ’ αυτού, το νομοσχέδιο του κ. Πέτσα εξαντλείται στα εκλογικά ζητήματα και μάλιστα με τρόπο άκρως αμφιλεγόμενο: Από την απόλυτη ακυβερνησία του ΣΥΡΙΖΑ πηγαίνουμε στην αντιδημοκρατική επιλογή των δημάρχων του 40% από την πρώτη Κυριακή. Πού είναι η μεταφορά αρμοδιοτήτων στην τοπική αυτοδιοίκηση, που υποσχόταν το καλοκαίρι του 2019 ο κ. Γεραπετρίτης; Γιατί ξεχάστηκε η συζήτηση για τη δημιουργία δήμων με μητροπολιτικές αρμοδιότητες; Νέος υπουργός, αλλαγή πολιτικής, φτου ξανά από την αρχή! Η διοικητική αποκέντρωση και πάλι στις ελληνικές καλένδες.

Για τη Νέα Δημοκρατία η επιστροφή στο όριο του 40% είναι μια τυφλή βουτιά στο παρελθόν: Παρόμοια διευθέτηση είχε επιχειρήσει η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή το 2006. «Πρωτότυπο μέτρο μέχρι σημείου ιδιοτροπίας», την είχε χαρακτηρίσει ο τότε εισηγητής του ΠΑΣΟΚ Κώστας Σκανδαλίδης, θέλοντας να καταδείξει την απουσία τέτοιων προτύπων στα ευρωπαϊκά εκλογικά συστήματα. Η μεταρρύθμιση εφαρμόστηκε μόλις μία φορά, για να μας επαναφέρει στη λογική η κυβέρνηση Παπανδρέου το 2011, με τον «Καλλικράτη».

Ο «Καλλικράτης» ήταν μια πραγματική μεταρρύθμιση, από εκείνες που μόνο το ΠΑΣΟΚ και η δημοκρατική παράταξη έχουν κατορθώσει να εφαρμόσουν στη χώρα μας. Πετύχαινε μια χρυσή ισορροπία μεταξύ αντιπροσωπευτικότητας και αποτελεσματικής διακυβέρνησης, ορίζοντας τον κανόνα του 50%+1 τη δεύτερη Κυριακή. Έδινε μια σειρά από ουσιαστικές αρμοδιότητες στην τοπική αυτοδιοίκηση σε πολλούς τομείς πολιτικής, όπως το περιβάλλον, η κοινωνική προστασία και αλληλεγγύη, η παιδεία και ο πολιτισμός, αλλάζοντας, παράλληλα, ριζικά τη διοικητική διάρθρωση της χώρας.

Ποια συμπεράσματα μπορούμε λοιπόν να αντλήσουμε από το νομοσχέδιο, που αποτελεί και το πρώτο δείγμα γραφής του νέου αναπληρωτή υπουργού; 1. Η συντηρητική παράταξη μαστίζεται από μια διαχρονική ένδεια ιδεών στον τομέα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι παρεμβάσεις της εξαντλούνται στη διευθέτηση εκλογικών ζητημάτων, που αδυνατούν από μόνα τους να ενδυναμώσουν την τοπική αυτοδιοίκηση. Πριν από τον Καλλικράτη, η μεγαλύτερη μεταρρύθμιση ήταν ο «Καποδίστριας», το 1997, και πάλι έργο του ΠΑΣΟΚ. 2. Πρέπει επιτέλους και στην Ελλάδα να αποφασίσουμε πως δεν μπορεί κάθε κυβέρνηση να αλλάζει το εκλογικό σύστημα με κομματικά κριτήρια.

Αν θέλει η Νέα Δημοκρατία να καταργήσει την απλή αναλογική στην τοπική αυτοδιοίκηση, η λύση είναι απλή και δοκιμασμένη: Η επιστροφή στις ρυθμίσεις του Καλλικράτη. Ας κάνει λοιπόν το απλό και ας επικεντρώσει επιτέλους τις δυνάμεις της σε άλλες, ουσιώδεις αλλαγές.

Έντυπη έκδοση ΤΟ ΠΑΡΟΝ